Verilen Moleküllerde Molekül İçi Bağların Polar mı Apolar mı Olduğu ve Molekülün Polar/Apolar Olması
Cevap:
Aşağıdaki molekülleri, Lewis noktalarına ve elektron dizilimlerine bakarak hangi moleküllerin iç bağlarının polar veya apolar olduğunu, ayrıca moleküllerin polarlık durumlarını (polar/apolar) adım adım inceleyelim.
1. N₂ (Azot Molekülü)
- Elektronegatiflik Farkı: Her iki azot atomunun elektronegatifliği aynıdır (N ve N). Aradaki fark sıfırdır.
- Bağ Tipi: N \equiv N üçlü bağı apolar (nonpolar) kovalent bağdır.
- Molekül Geometrisi: İki atomlu (doğrusal), aynı atomlar olduğundan yük dağılımı simetriktir.
- Sonuç: Bağlar apolar ve molekül apolar yapıdadır.
2. H₂O (Su Molekülü)
- Elektronegatiflik Farkı: Oksijenin elektronegatifliği hidrojeninkinden oldukça büyüktür (yaklaşık 3,5 – 2,2 = 1,3 fark).
- Bağ Tipi: O–H bağları polar kovalent bağlardır.
- Molekül Geometrisi: “Bükük (V şeklinde)” geometriye sahiptir. Oksijen üzerindeki ortaklanmamış elektron çiftleri molekülü asimetrik hale getirir.
- Sonuç: Bağlar polardır ve molekül de polardır (net dipol momenti ≠ 0).
3. PH₃ (Fosfan Molekülü)
- Elektronegatiflik Farkı: Fosforun elektronegatifliği (~2,1), hidrojenin elektronegatifliği (~2,2). Aradaki fark 0,1 gibi çok küçüktür.
- Bağ Tipi: P–H bağı bu küçük fark nedeniyle genellikle apolar kovalent olarak kabul edilir.
- Molekül Geometrisi: Üçgensi piramidal (trigonal piramidal). Azotlu NH₃’teki gibi bir elektron çifti vardır, ancak burada bağlar neredeyse apolardır.
- Sonuç: Bağlar apolar sayılabilecek kadar küçüktür ve molekül, bağ dipolleri çok düşük olduğundan, pratikte apolar kabul edilir.
4. CH₄ (Metan Molekülü)
- Elektronegatiflik Farkı: Karbon (2,5) – Hidrojen (2,2) farkı 0,3 olup genellikle apolar bağ sınırında değerlendirilir.
- Bağ Tipi: C–H bağları apolar (nonpolar) kovalent olarak sınıflandırılır.
- Molekül Geometrisi: Tetrahedral yapı tamamen simetrik dağılıma sahiptir.
- Sonuç: Bağlar apolar ve molekül apolar (dipol momenti sıfır).
5. CS₂ (Kükürtlü Karbon Dioksit)
- Elektronegatiflik Farkı: Karbon (2,5) ve kükürt (2,5 – 2,6) arasındaki fark çok küçüktür (yaklaşık 0 – 0,1).
- Bağ Tipi: C=S bağları apolar kovalent sayılabilecek kadar düşük fark gösterir.
- Molekül Geometrisi: Doğrusal (linear) yapı. İki C=S bağı zıt yönlerde, simetrik.
- Sonuç: Bağlar apolar ve molekül apolar.
Özet Tablosu
| Molekül | Elektronegatiflik Farkı | Bağ Tipi | Molekül Geometrisi | Bağların Polarlığı | Molekül Polarlığı |
|---|---|---|---|---|---|
| N₂ | 0 | Apolar Kovalent | Doğrusal (2 atom) | Apolar | Apolar |
| H₂O | ~1,3 | Polar Kovalent | Bükük (V biçimi) | Polar | Polar |
| PH₃ | ~0,1 | (Çok düşük fark) Apolar | Üçgensi piramidal (asimetrik) | Apolar | Apolar |
| CH₄ | ~0,3 | Apolar Kovalent | Tetrahedral (simetrik) | Apolar | Apolar |
| CS₂ | ~0 – 0,1 | Apolar Kovalent | Doğrusal (simetrik) | Apolar | Apolar |
Sonuç olarak:
• Sadece H₂O molekülünde iç bağlar polar ve molekül de polardır.
• N₂, PH₃, CH₄ ve CS₂’de ya bağlar apolardır, ya da küçük farklardan dolayı pratikte apolar kabul edilir ve molekülü de apolar yaparlar.