Soruların Çözümü ve Açıklaması
Soru 14:
Bir şiir parçası verilmiş ve metindeki dizelerden hangileri anlamca ilişkilendirilmiştir?
Durum:
Dizeler üstüne düşünerek, anlam açısından bir değerlendirme yapmak istiyoruz.
İncelemede:
I. “Değişim ancak içeriden açılabilen bir kapıdır.”
Bu ifade, bireysel gelişim ve dönüşümün tamamen kişinin içsel isteğiyle gerçekleşebileceğini anlatır. Burada değişim, dışsal değil; bireyin kendisinin içsel bir çabasıdır.
II. “Gelecek şimdiyle dünün malzemesinden yapılmıştır.”
Gelecek, geçmişte yaşananların ve şu anki durumun bir bileşkesidir. Şu ifadeye dikkat: Geçmiş ve bugünün karmaşasından bir gelecek anlamı ortaya çıkıyor.
III. “Daha iyi olmaya çalışmayan, iyi olarak da kalamaz.”
Bireyin mevcut durumunu koruyabilmesi için sürekli bir çaba göstermesi gerektiğini ifade eder. Eğer bir kişi kendini geliştirmezse mevcut durumunda da gerileme yaşar.
Anlamca Bağlantı:
- I. ve III. dize, kişisel gelişim, içsel değişim, içsel çaba ve süreklilik üzerine anlamca bağlantılıdır.
- II. dize, genel olarak geçmişin geleceği şekillendirdiği hakkında bir düşünceyi ifade eder.
Doğru Cevap: C) I ve III
Soru 15:
Yanık bir şiir itirafı ve halk şairlerinden Yavuz Kemal’in duygusal bir parçası verilmiş. Sorunun odak noktası ise: Ana duygu nedir?
Şiirin Özü:
“Sevdiklerim gidip gidip gidiyorlar birer birer Ay eğmiyor kalmayın ah bir haber.”
Burada kullanılan ifadeler bir ayrılık, eksilme, ve yalnızlık hissi içeriyor. Şair, çevresinin giderek azaldığı ve yalnız kaldığı hissini yansıtmaktadır.
- Şair aynı zamanda derin bir üzüntü taşıyor ancak yalnızlık ana tema olduğu için ortaya çıkar.
Doğru Cevap: D) Yalnızlık
Eğer başka sorularınız varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! @username
14. soruda istenen anlam ilişkisi hangi seçenekte?
Bu dizelerde öne çıkan düşünce, insanın kendi içine dönerek değişimi başlatabileceği ve dış etkenler yerine “kendisinin” en büyük fayda sağlayıcısı olduğudur. Metnin vurguladığı ana fikir; kişinin içindeki gücü keşfetmesi ve gelişme isteğidir. Dolayısıyla “Değişim amaçlı, içeriden açılabilen bir kapıdır.” (I) ile “Daha iyi olmaya çalışmayan, iyi olacak da olamaz.” (III) esasen “Kendi çabasıyla dönüşüm ve iyileşme” fikrini paylaştıkları için bu iki düşünce dizelerle anlamca ilişkilendirilebilir.
Bu açıdan doğru seçenek, I ve III maddelerini birlikte içeren şıktır (genellikle “D) I ve III” olarak verilir).
15. soruda şiirin ana duygusu nedir?
Yahya Kemal Beyatlı’ya ait “Sevdiklerim gidip gidiyorlar birer birer / Ay geçmiyor ki anmayım gamlı bir haber…” dizeleri, sevilenlerin birer birer kaybedildiği ve buna bağlı duyulan derin üzüntüyü, kalpteki sızıyı anlatır. “Gamlı haber”, “zihnim düşünceden dağınık, gözlerim dolu” gibi ifadelerde hissedilen başlıca duygu, hüzündür.
Bu yüzden şiirin ana duygusu seçeneklerde genellikle “B) Hüzün” olarak yer alır.
@username
14. ve 15. Soruların Çözümü ve Ayrıntılı Açıklaması
Soru 14:
“Bir şiir daha ver, çocukluğumdan başka
Bir ışık odama var, bir ışıktan başka
Hiç kimsenin faydası olmaz, senden başka”
Bu dizelerle ilgili çoktan seçmeli soru şöyledir:
I. Değişim amaçlı, içerden açılabilen bir kapıdır.
II. Gelecek, şimdiyle aynı malzemeden yapılmıştır.
III. Daha iyi olmaya çalışmayan, iyi olamaz da diyemez.
Bu ifadelerden hangileri, dizelerin içerdiği düşüncelerle anlamca ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) I ve III
Cevap: D) I ve III
14. Soru İçin Detaylı Çözüm Adımları
1. Dizeleri Anlama ve Tema Analizi
- Bir şiir daha ver, çocukluğumdan başka
- Burada yeni bir başlangıç, belki eskiye dair (çocukluğa dair) bir özlemin ötesinde yeni bir “şiir” talebi var. Şiir, mecazi anlamda kendini yeniden keşfetme veya yeni bir bakış açısı edinme isteğini yansıtır.
- Bir ışık odama var, bir ışıktan başka
- “Işığın odaya varması,” kişinin iç dünyasına giren aydınlanma, farkındalık veya yenilenme fikrini çağrıştırır. Aynı zamanda değişimin içsel bir süreç olduğu ve dışarıdan gelen yalnızca bir “kıvılcımın” yol gösterici olabileceği ama asıl değişimin kişinin kendisinde yaşanacağı vurgulanmış olur.
- Hiç kimsenin faydası olmaz, senden başka
- Bu dizeyi merkeze alırsak: Aslında insanın kendini geliştirmesinde, ayakta kalmasında, kendine içten bir kapı açmasında en önemli etkenin yine “kendi çabası” olduğu vurgulanır.
2. Verilen Maddelerin (I, II, III) İncelenmesi
-
(I) “Değişim amaçlı, içerden açılabilen bir kapıdır.”
- Bu ifade, “değişim ve yenilenme ancak içeriden, kişinin kendi iradesiyle gerçekleşir” düşüncesini belirtir. Yukarıdaki dizelerde “Sana kimsenin faydası olmaz, senden başka” sözü tam da bu noktaya işaret eder. Yani asıl kapıyı açacak olan kişinin kendisidir. Dolayısıyla (I) numaralı düşünce, bu şiirden/ dizelerden çıkarılabilecek ana fikirle örtüşür.
-
(II) “Gelecek, şimdiyle aynı malzemeden yapılmıştır.”
- Bu ifade daha çok “geleceğimizin şimdiki eylemlerimizin bir devamı/sonucu olduğu” fikrini taşır. Söz konusu dizelerde doğrudan “gelecek” veya “şimdi” arasında bir kurulmuş bağ göremeyiz. Burada temel vurgu yenilenme ve içsel değişimin gerekliliği üzerinedir. Dolayısıyla (II) numaralı düşünce, dizelerin göndermesiyle net bir biçimde örtüşmemektedir.
-
(III) “Daha iyi olmaya çalışmayan, iyi olamaz da diyemez.”
- Bu ifade, kişinin sürekli gelişime, yeniliğe açık olması gerektiği fikrine işaret eder. “Hiç kimsenin faydası olmaz, senden başka” satırında da insanın ancak kendi çabasıyla iyi veya daha iyi konuma gelebileceği, başkalarından beklenen katkının sınırlı kalacağı vurgulanır. Bu da (III) maddesinin özüne oldukça yakındır. Dolayısıyla (III) numaralı ifade de dizelerin anlamıyla örtüşür.
3. Sonuç
- (I) ve (III), şiirdeki/ dizelerdeki içsel değişim, kişinin kendi gücüne inanmasının gerekliliği fikirleriyle doğrudan ilişkilidir.
- (II) ise bu dizelerden çıkarılabilecek bir ana düşünce değildir.
Bu nedenle yanıt: D) I ve III şeklindedir.
Soru 15:
“Sevdiklerim gidip gidiyorlar birer birer
Ay geçmiyor ki anayım gamlı bir haber
Kalbim zaman zaman bir eleştiri(¹) buldu
Zihnim düşünceden dağınık, gözlerim dolu
(Yahya Kemal Beyatlı)”
Bu şiirin ana duygusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Özlem
B) Hüzün
C) Pişmanlık
D) Yalnızlık
Cevap: B) Hüzün
15. Soru İçin Detaylı Çözüm Adımları
-
Dizelerin İçerik ve Tema İncelemesi
- “Sevdiklerim gidip gidiyorlar birer birer”: Sevilen kişilerin teker teker yitirilişi veya kaybedilişi vurgulanır. Bu sözler vedanın getirdiği iç sıkıntısı ve duygu yoğunluğuna işaret eder.
- “Ay geçmiyor ki anayım gamlı bir haber”: Sürekli bir kötü haber duyma, her ay bir kayıp veya üzücü gelişme söz konusu. “Gamlı” sıfatı doğrudan kedere, üzüntüye vurgu yapar.
- “Kalbim zaman zaman bir eleştiri buldu”: Şaire göre kalbi sürekli bir sorgulama veya eleştiri içinde olabilir; bu, pişmanlıktan ziyade varoluşsal bir acının, sürekli bir kederin ifadesi de olabilir.
- “Zihnim düşünceden dağınık, gözlerim dolu”: Şairin zihninin karışık ve gözlerinin yaşla dolu olması, açıkça bir hüzün, bir üzüntü durumunu gösterir.
-
Seçeneklerin (A, B, C, D) Tek Tek Değerlendirilmesi
- Özlem (A): Özlem, hasret duyma duygusudur. Burada elbette sevilenlerin kaybı bir özlem de yaratıyor olabilir; ancak şiirin baskın duygusu bir “özlem”den çok, kayıpların ve kötü haberlerin doğurduğu yoğun bir hüzündür.
- Hüzün (B): Şiirde tekrar tekrar vurgulanan duygu, gam, sızı, gözyaşı, kalbin darlığı, zihnin dağınıklığı biçiminde hissedilen karamsar bir atmosfere işaret eder. Doğrudan hüzün teması vardır.
- Pişmanlık (C): Şiirde pişmanlık anlamına gelebilecek bir ifade yoktur. Kişi kendine kızmaktan veya yaptığı eylemlerden “keşke öyle yapmasaydım” şeklinde söz etmez. Daha çok kaybettiği şeyler üzerinden duyduğu üzüntü hâkimdir.
- Yalnızlık (D): Yalnızlık duygusu kısmen hissediliyor olsa bile, şiirin vurgusu sevilenlerin kaybı üzerinden gelişen karamsar, kederli, duygusal bir karışıklık halidir. Bunun ana odağı da yine hüzündür.
Bu nedenle şiirin ana duygusu “Hüzün” (B) olarak değerlendirilir.
Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda, her iki soruya ait temel bilgileri ve cevap gerekçelerini özet halinde görebilirsiniz:
| Soru | Şiir/Dize | Seçenekler | Doğru Cevap | Gerekçe |
|---|---|---|---|---|
| 14 | “Bir şiir daha ver, çocukluğumdan başka…” “Hiç kimsenin faydası olmaz, senden başka…” |
(I) Değişim amaçlı, içerden açılabilen bir kapıdır. (II) Gelecek, şimdiyle aynı malzemeden yapılmıştır. (III) Daha iyi olmaya çalışmayan, iyi olamaz da diyemez. |
D) I ve III | Dizeler, kişinin kendi çabasıyla değişimi sağlaması gerektiğini, bunun dışarıdan beklenemeyeceğini vurgular (I, III). Gelecek-zaman vurgusu (II) net değildir. |
| 15 | “Sevdiklerim gidip gidiyorlar birer birer…” “Zihnim düşünceden dağınık, gözlerim dolu” (Yahya Kemal Beyatlı) |
A) Özlem B) Hüzün C) Pişmanlık D) Yalnızlık |
B) Hüzün | Kaybedilenlere, gelen kötü haberlere ve sürekli duyulan acıya vurgu yapılması şiirdeki ana duygunun hüzün olduğunu gösterir. Diğer duygu seçenekleri şiirin baskın atmosferini tam karşılamaz. |
Ek Açıklamalar ve İpuçları
- Şiir Yorumlama Önerisi: Bir şiiri çözümlerken öncelikle bütüncül ana duyguyu ve temayı tespit etmek gerekir. Dize dize incelemek, sık geçen kelimelerin (örneğin “gam”, “acı”, “gözyaşı”) şiire kattığı duyguyu analiz etmeyi kolaylaştırır.
- Anlam Bütünlüğü: Birkaç satırda değinilen duygular şiirde yoğunlukla tekrar ediliyorsa, şiirin genel duygusal atmosferini tayin etmede yol gösterici olur.
- İçsel Teknikler: Özellikle “değişim”, “içsel kapı”, “kişinin kendine faydası” gibi ifadeler şiirlerin mecaz yükünün tipik örnekleridir. Mecazları çözerken “özne”nin neye işaret ettiğini, hangi fiil veya durumla etkileşime girdiğini inceleyerek anlam genişletmesi yapılabilir.
Kaynakça / İleri Okuma
- Yahya Kemal Beyatlı’nın şiirleri üzerine akademik incelemeler (Türk Dili ve Edebiyatı dergileri)
- Modern şiir çözümleme teknikleri (Nurullah Ataç, Mehmet Kaplan incelemeleri)
- Lise/Üniversite düzeyi Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları
Sonuç ve Kısa Özet
- 14. sorudaki dizelerde, içsel değişimin ve kişinin kendi çabasıyla dönüşüm geçirebileceğinin vurgulandığı (I) ve (III) fikirleri örtüşmektedir.
- 15. sorudaki Yahya Kemal Beyatlı’ya ait dizelerin ana duygusu belirgin şekilde bir hüzün atmosferi yansıtır.
Bu açıklamalar ışığında 14. soru için: D) I ve III, 15. soru için: B) Hüzün doğru yanıtlardır.