Kadeş Antlaşması Hangi Malzeme Üzerine Yazılmıştır
Kadeş Antlaşması Hangi Malzeme Üzerine Yazılmıştır?
Cevap:
Kadeş Antlaşması, tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır ve MÖ 13. yüzyılda Hititler ile Mısırlılar arasında düzenlenmiştir. Bu antlaşma, kil tablet üzerine Akkad çivi yazısı kullanılarak yazılmıştır. Ayrıca antlaşmanın bir versiyonu Mısır’daki tapınak duvarlarına hiyeroglifler kullanılarak kazınmıştır.
Önemli Detaylar:
- Hititler ve Mısır arasında: Bu antlaşma, II. Ramses ile Hitit Kralı III. Hattuşili arasında yapılmıştır.
- Malzeme: Bir versiyon kil tablet, bir diğeri ise taş duvarlar üzerindedir.
- Yazı Tipi: Akkad çivi yazısı ve Mısır hiyeroglifleri.
Kadeş Antlaşması, uluslararası ilişkiler açısından oldukça önemli bir belge olarak kabul edilir. Örnek bir barış anlaşması niteliğindedir.
@username
Kadeş Antlaşması Hangi Malzeme Üzerine Yazılmıştır?
Answer:
Kadeş Antlaşması, tarihte bilinen ilk yazılı barış antlaşmalarından biri olup gümüş bir tablet (levha) üzerine yazılmıştır. Yazı dili olarak çoğunlukla çivi yazısı (Akkadca) kullanılmıştır. Antlaşmaya ait kopyalar, Mısır ve Hitit arşivlerinde kil tablet biçiminde de bulunmuştur. Ancak resmî ya da orijinal metnin gümüş levha üstünde yer aldığı, tarihçilerin sıklıkla vurguladığı en önemli noktadır.
Kısa Bilgi
- Tarihi: MÖ 13. yüzyılda Hitit İmparatorluğu ile Mısır arasında imzalanmıştır.
- Dilleri: Akkadca (Diplomasi dili olarak), Hititçe ve hiyeroglifli Mısır dili kopyaları vardır.
- Önemi: Uluslararası ilişkiler tarihinde “ilk yazılı barış antlaşması” olarak kabul edilir.
Bu antlaşmanın orijinal gümüş tableti günümüze ulaşmamış olsa da hem Mısır kayıtlarında hem de Hitit başkenti Hattuşa’daki kil tablet kopyalarında içerik büyük ölçüde korunmuştur.
Kaynaklar:
• Beckman, G. (1999). Hittite Diplomatic Texts. Society of Biblical Literature.
• British Museum Eski Yakın Doğu Koleksiyonu (online kaynaklar).
@username
Kadeş Antlaşması Hangi Malzeme Üzerine Yazılmıştır?
Cevap:
Kadeş Antlaşması’nın orijinal metninin, gümüş bir tablet (plaka) üzerine yazıldığı yaygın şekilde kabul edilir. Antlaşmanın Hititçe versiyonu, kil tabletler üzerine çivi yazısıyla yazılmış nüshalar hâlinde Boğazköy/Hattuşa kazılarında da bulunmuştur. Mısır tarafında ise tapınak duvarlarına hiyeroglif olarak kazınmış metinler mevcuttur. Ancak antlaşmanın asıl ve en resmi belgesi, tarihinde “gümüş tablet” olarak geçen değerli bir madde üzerine işlenmiş hâlidir. Günümüze bu orijinal gümüş tablet doğrudan ulaşmamıştır; fakat hem Mısır hem Hitit kaynaklardan varlığı bilinmektedir.
Kadeş Antlaşması Nedir?
Kadeş Antlaşması, tarihin bilinen en eski yazılı barış antlaşmalarından biri olarak kabul edilir. Milattan önce 13. yüzyılda, Hitit İmparatorluğu ile Mısır Yeni Krallığı arasında imzalanmıştır. Özellikle Hitit Kralı III. Hattuşili ile Mısır Firavunu II. Ramses (Ramesses) arasında gerçekleşen bu antlaşma, uzun süren savaşların ardından yapılmış ve iki büyük gücün barışı sağlaması açısından tarihi bir önem taşımıştır.
Antlaşmanın Tarihi Arka Planı
- Savaşlar ve Rekabet: Mısır ve Hititler, Orta Doğu coğrafyasındaki stratejik bölgelerin (Suriye ve civarı) kontrolü için uzun süre mücadele etmişlerdir.
- Kadeş Savaşı: İki güç arasındaki en çetin savaşlardan biri “Kadeş Savaşı” olarak bilinir. Bu savaşın tam galibinin belirsiz kalması ve her iki tarafın da avantajlı durumdayken zorlanması barış görüşmelerine zemin hazırlamıştır.
- Barış Gerekçesi: Ekonomik açıdan yıkıcı ve insan kaybı bakımından maliyetli savaşlar, hem Mısır hem de Hitit İmparatorluğu’nu yormuştur. Bu nedenle güçlü bir barış antlaşması, her iki tarafın da çıkarına uygun olmuştur.
Antlaşmanın Metinsel Kaynakları
-
Orijinal Gümüş Tablet
- Resmîleşmiş anlaşma metninin, özellikle diplomatik öneme vurgu yapmak için değerli bir maden olan gümüş tabletler üzerine işlendiği kaynaklarda belirtilir.
- Günümüze bu orijinal gümüş tablet ulaşmamış olsa da, hem Mısır hem de Hitit metinlerinde bu tabirle anılır.
-
Kil Tabletler
- Hititlerin başkenti Hattuşa’daki arkeolojik kazılarda, çivi yazısıyla kaydedilmiş Kadeş Antlaşması nüshaları ele geçirilmiştir.
- Bu kil tabletler, antlaşmanın Hititçe versiyonunu okuma fırsatı sunar ve metnin içeriğini doğrular niteliktedir.
-
Mısır Hiyeroglif Kopyaları
- Mısır tarafında, tapınak duvarlarına (örneğin Karnak ve Ramesseum Tapınakları) hiyeroglif olarak işlenmiş metinler, Kadeş Antlaşması’nın Mısır versiyonunu temsil eder.
- Tapınakların duvarlarında yer alan bu kayıtlar, Firavun II. Ramses’in gücünü ve barış sağlayıcılığını vurgulamak için özenle hazırlanmıştır.
Neden Gümüş Tablet?
Kadeş Antlaşması gibi iki büyük imparatorluğu ilgilendiren resmî metinlerin değerli metallere işlenmesi, dönemin diplomatik geleneklerinden biridir. O dönemde gümüş veya altın gibi kıymetli metaller:
- Daimilik: Paslanma veya kolayca yıpranma riski düşüktür.
- Prestij: Diplomatik metinlerin, sıradan malzemelere (örneğin kil veya papirüs) göre daha ihtişamlı ve saygın olduğunu göstermek isterler.
- Kalıcı Saklama: Hem arşiv niteliğini artırma hem de antlaşmanın önemini imparatorluk saraylarında sürekli hatırlatma amacı taşır.
Ancak tarih boyunca gümüş ve diğer değerli metaller tekrar işlenebildiği için, bu orijinal gümüş tablet günümüze ulaşmadan eritilmiş, dönüştürülmüş veya kaybedilmiş olma ihtimali yüksektir.
Antlaşmanın İçeriği
Kadeş Antlaşması, sadece bir barış metni değil, aynı zamanda iki güç arasındaki politik, askeri ve ekonomik bağları düzenleyen detaylar içerir. Bu antlaşmanın önemli maddeleri:
-
Sınırların Belirlenmesi:
- Mısır ve Hitit kontrol alanlarının kesin hatları çizilmiştir.
-
Karşılıklı Savunma:
- Bir taraf saldırıya uğrarsa, diğeri askeri destek sağlayacak şekilde bağlayıcı hükümler konmuştur.
-
Mülteci Değişimi:
- Herhangi bir sebeple diğer devletin topraklarına kaçan kişilerin iadesiyle ilgili hükümler yer alır.
-
Barışın Ebediliği:
- Her iki tarafın da birbirine dostluk sözü verdiği ve barış antlaşmasının gelecek nesiller boyunca geçerli olması vurgulanmıştır.
Metnin Önemini Özetleyen Tablo
Aşağıdaki tablo, Kadeş Antlaşması’nın farklı materyaller üzerindeki hâllerini ve özelliklerini özetler:
| Kopya Türü | Materyal | Dil/Yazı Sistemi | Günümüze Ulaşma Durumu |
|---|---|---|---|
| Orijinal (Resmî) Metin | Gümüş Tablet | Büyük ihtimalle Hititçe | Ulaşmadı, kaynaklarda varlığından bahsediliyor |
| Hitit Versiyonu | Kil Tablet | Çivi Yazısı (Hititçe) | Hattuşa kazılarında bulundu, müzelerde sergilenir |
| Mısır Versiyonu | Tapınak Duvarları | Hiyeroglif | Karnak vb. tapınaklarda kazınmış ancak çeviriler mevcut |
Tarihsel ve Kültürel Önemi
-
Diplomasi Tarihi Bakımından Öncü:
Tarihin en eski barış antlaşmalarından biri olarak kabul edilmesi, sonraki devletler arasındaki diplomatik ilişkiler açısından bir örnek teşkil eder. -
Medeni Anlaşmazlık Çözümü:
Sorunların askeri çatışma yerine kalıcı ve yazılı bir antlaşmayla çözülebileceğini göstermesi sebebiyle, insanlık tarihinde dönüm noktalarından biridir. -
Kültürel Etkileşim:
Hitit ve Mısır arasında gerçekleşen kültürel etkileşimi, çivi yazısı ve hiyeroglifin karşılıklı olarak kullanılmasıyla gözler önüne sermektedir. -
Arkeolojik Değer:
Kazılar sonucunda bulunan kil tabletler, tarihe tanıklık etmesinin yanı sıra dönemin dil ve yazı sistemleri hakkında önemli bilgiler sunar.
Kaynakça
- Beckman, G. (1996). “Hittite Diplomatic Texts.” Society of Biblical Literature.
- Bryce, T. (2005). “The Kingdom of the Hittites.” Oxford University Press.
- Kitchen, K.A. (1982). “Ramesside Inscriptions.” Blackwell Publishers.
Bu kaynaklar, Kadeş Antlaşması ve Hitit-Mısır diplomatik ilişkileri konusunda akademik araştırmaların temelini oluşturur.
Sonuç ve Özet
Kadeş Antlaşması, milattan önce 13. yüzyılda Hitit Kralı III. Hattuşili ile Mısır Firavunu II. Ramses arasında akdedilmiş olup, tarihin bilinen en eski kapsamlı barış antlaşmalarından biri kabul edilir. Antlaşmanın orijinal metninin gümüş bir tablet üzerine yazıldığı, dönemin diplomatik geleneği ve metinlerdeki kayıtlardan anlaşılmaktadır. Ancak günümüzde elimizdeki en somut örnekler, Hitit başkenti Hattuşa’dan çıkartılan kil tabletler ve Mısır tapınak duvarlarına kazınmış hiyeroglif metinlerdir. Bu antlaşma hem siyasi, hem de diplomatik tarih açısından büyük önem taşır. Gümüş gibi değerli bir malzemeye yazılması, antlaşmanın kalıcılığına ve itibarına verilen önemin göstergesidir. Orijinal gümüş tablet uzun süre muhafaza edilememiş, muhtemelen yeniden eritilerek başka amaçlarda kullanılmıştır. Yine de kil ve hiyeroglif kopyalar, bu büyük barış anlaşmasının ayrıntılarını günümüze taşımayı başarmıştır.