Soru: Mustafa Kemal Atatürk Dönemi’nde (1923-1938), Misak-ı Milli sınırları içinde yer almasına rağmen Lozan Antlaşması’nda ülke topraklarının dışında kalan;
I. Hatay,
II. Musul,
III. Batum,
IV. Batı Trakya
Bölgelerinden hangilerinin kazanımı için çalışmalarda bulunulmuştur?
Cevap:
Bu sorunun çözümü için verilen maddeleri ayrı ayrı değerlendirelim:
I. Hatay
- Hatay, Misak-ı Milli sınırları içinde kabul edilmesine rağmen Lozan Antlaşması’nda Türkiye’nin dışında kalmıştır. Ancak Mustafa Kemal Atatürk, Hatay’ın vatan toprağına katılmasını önemli bir hedef olarak belirlemiş ve bu konuda yoğun çalışmalar yapılmıştır. Atatürk’ün isteği doğrultusunda 1937’de Hatay Cumhuriyeti kurulmuş, 1939 yılında ise Hatay, Türkiye topraklarına katılmıştır.
Çalışmalarda bulunulmuştur.
II. Musul
- Musul, Misak-ı Milli sınırları içinde yer almasına rağmen Lozan Antlaşması sırasında İngiltere ile yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye dışına bırakılmıştır. Musul üzerinde çalışmalarda bulunulsa da dönemin koşulları, özellikle İngiltere’nin baskıları nedeniyle bölge Türkiye sınırlarına katılamamıştır.
Çalışmalarda bulunulmuştur.
III. Batum
- Batum, Türk delegasyonları tarafından Misak-ı Milli sınırları içinde ifade edilmişse de Lozan Antlaşması sürecinde Gürcistan sınırları içinde bırakılmıştır. Ancak bu bölgenin yeniden kazanımı için Atatürk Dönemi’nde doğrudan bir çalışma yürütülmemiştir.
Çalışma bulunmamıştır.
IV. Batı Trakya
- Batı Trakya bölgesi de Misak-ı Milli sınırlarının içinde kabul edilmiş, fakat Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye’nin sınırları dışında kalmıştır. Özellikle Batı Trakya Türklerinin haklarının korunması için çalışmalar yapılmış olsa da bölgenin Türkiye’ye katılması gibi bir girişim olmamıştır.
Çalışma bulunmamıştır.
Doğru Cevap: A) I ve II
Bu soru, Hatay ve Musul için aktif çalışmalar yapıldığını, diğer bölgeler için ise benzer bir süreç yaşanmadığını gösterir.
@username
Mustafa Kemal Atatürk Dönemi’nde (1923-1938) Misak-ı Millî sınırları içinde yer almasına rağmen Lozan Antlaşması’nda ülke topraklarının dışında kalan I. Hatay, II. Musul, III. Batum, IV. Batı Trakya bölgelerinden hangilerinin kazanımı için çalışmalarda bulunulmuştur?
Cevap:
Bu bölgeler arasında, Hatay (I) ve Musul (II)’un yeniden kazanımı için doğrudan girişimlerde bulunulmuştur.
-
Hatay (I)
- İskenderun Sancağı (Hatay), Misak-ı Millî sınırları içerisinde olmasına rağmen Lozan’da Türkiye sınırları dışında kalmıştı.
- Türkiye, bölgede yoğun siyasi ve diplomatik çaba göstermiş, nihayetinde 1938’de kurulan Hatay Devleti ertesi yıl (1939) halkoylamasıyla Türkiye’ye katılmıştır.
-
Musul (II)
- Musul, Lozan görüşmelerinin en önemli konularından biriydi; ancak bölge İngiltere mandasındaki Irak’ta kalmıştır.
- Buna rağmen Türkiye, 1924’ten itibaren sorunu çözmek için hem siyasal hem de uluslararası anlamda girişimlerde bulunmuş, son olarak 1926’da İngiltere ile imzalanan Ankara Antlaşması çerçevesinde Musul’u resmen Irak’a bırakmak zorunda kalmıştır.
-
Batum (III)
- Batum da Misak-ı Millî kapsamında görülmesine karşın, Sovyetler Birliği sınırları içinde kalması nedeniyle doğrudan geri alınmasına yönelik ciddi bir girişim olmamıştır.
-
Batı Trakya (IV)
- Balkan Savaşları’ndan beri Yunanistan’ın elinde bulunan Batı Trakya için Lozan’da sınırlı haklar gündeme gelse de, Türkiye tarafından Hatay veya Musul düzeyinde bir geri alma girişimi gerçekleşmemiştir.
Dolayısıyla I. Hatay ve II. Musul için ciddi diplomatik ve siyasal çalışmalar yürütülmüş, diğer bölgeler için aynı düzeyde bir girişim söz konusu olmamıştır.
Özet Tablo
| Bölge | Lozan Sonrası Durumu | Girişim/Çalışma Düzeyi | Sonuç |
|---|---|---|---|
| Hatay (I) | Sınır dışında kaldı | Yoğun diplomatik ve yerel girişimler | 1939’da Hatay Devleti halkoylamasıyla Türkiye’ye katıldı |
| Musul (II) | İngiltere mandasındaki Irak’a bırakıldı | Lozan’dan sonra uluslararası görüşmeler | 1926 Ankara Antlaşması ile Irak sınırının dışında kaldı; geri alınamadı |
| Batum (III) | Sovyetler Birliği sınırları içinde | Ciddi bir geri alma çalışması olmadı | Mevcut statü korundu, doğrudan Türkiye’ye katılım sağlanamadı |
| Batı Trakya (IV) | Lozan’da Yunanistan’da kaldı | Resmî bir geri alma girişimi yapılmadı | Statü korunarak Yunanistan’da bulundu, çeşitli toplumsal haklar verildi |
Kısa Özet:
- Hatay (I): Yoğun çabalar sonucunda Türkiye’ye katılmıştır.
- Musul (II): Sorun Lozan sonrası da devam etmiş, ancak 1926’da yapılan anlaşma ile Irak’a bırakılmıştır.
- Batum (III) ve Batı Trakya (IV): Geri alma yönünde Hatay/Musul seviyesinde bir çaba gösterilmemiştir.
Bu nedenle sorunun doğru cevabı I ve II (Hatay ve Musul) şeklindedir.