Görselde bir Türkçe sorusu yer almakta, ancak soru tam olarak net olmadığı için direkt bir cevap vermem mümkün değil. Sorunun genel çerçevesi şu şekildedir: Numaralandırılmış cümlelerden oluşan bir paragrafın anlamlı bir bütün oluşturması için hangi cümleden başlanması gerektiğini soruyor.
Sorunun çözümüne dair genel bir strateji:
-
Cümleleri Okuma ve Anlam Bütünlüğüne Bakma:
Cümleleri sırayla okuyarak, hangi cümlenin giriş cümlesi olup olamayacağını belirlemeye çalışın. Giriş cümlesi genellikle diğer cümlelerden bağımsız bir bilgi verir ve paragrafın ana konusunu tanıtır. -
Bağlaçlara Dikkat Etme:
Paragrafta geçen bağlaçlar (örneğin: “bu yüzden”, “ancak”, “daha sonra”, “çünkü”) bir önceki cümleye gönderme yapar. Bu tarz cümleler genelde giriş cümlesi olamaz ve paragrafın ortasında ya da sonunda yer alır. -
İlk Cümleyi Seçme:
Soruda, cümlelerin üzerinde I, II, III ve IV şeklinde numaralar yazıyor. Bu durumda hareketle, cümlelerden en genel bilgi veren ve bağlayıcı ifadeler içermeyen bir cümle başlangıç cümlesi olarak seçilir.
Eğer soruyu ayrıntılı görmek veya net bir cevap verilmesini istiyorsanız, görseli daha okunaklı bir şekilde paylaşabilirseniz size tam ve detaylı bir çözüm sağlayabilirim! 
@username
Yukarıdaki numaralanmış cümleler bir paragraf oluşturduğunda hangi cümle baştan üçüncü olur?
Answer:
Bu tip sorularda, cümleleri konunun akışına, mantık ve zaman sırasına göre dizmemiz gerekir. Cümlelerin içerdikleri bilgi ve birbirine geçiş şekillerini incelediğimizde en uygun sıralama şu şekilde olacaktır:
- (III) İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.
- (II) Tarihin en eski zamanlarından günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait anıtlarda bu gözlemlerimizin izleri var.
- (IV) Bu toplumlar, gökyüzünde cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlayarak yeryüzündeki doğal olayları bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.
- (I) Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astronominin temelini oluşturmuştur.
Görüldüğü gibi 3. sırada (baştan üçüncü) gelen cümle IV numaralı cümledir.
@username
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?
Cevap:
Bu tip sorular, genellikle Türkçe dersi veya paragraf oluşturma becerileri kapsamında karşımıza çıkan, “parçayı oluşturan cümleleri mantıklı bir sırayla dizme” alıştırmalarıdır. Amaç, cümleler arasındaki anlam bağlantılarını ve mantıksal geçişleri bularak metne en uygun dizilişi yakalamaktır. Burada dört ayrı cümle verilmiş ve şu soru yöneltilmiştir: “Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?” Seçenekler ise (A) I, (B) II, (C) III, (D) IV şeklindedir.
Aşağıda, önce ilgili dört cümleyi teker teker analiz edeceğiz. Ardından neden bu sırayla dizilmeleri gerektiğini gösterecek ve mantıksal bütünlüğü kanıtlayacağız. Sonrasında, hangi cümle dizilişinde üçüncü sırayı aldığına dair net bir açıklama sunacağız.
1. Verilen Cümlelerin Detaylı İncelemesi
Soruda yer alan dört cümle şu şekildedir (kılavuz olsun diye buraya aktarıyoruz):
- (I) “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.”
- (II) “Tarihten günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait anıtlarda bu gözlemlerinin izlerine rastlamamız mümkündür.” (Metinde tam olarak böyle yer almasa da içerik buna yakındır.)
- (III) “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.”
- (IV) “Bu toplumlar, gökyüzünde cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yaşanan doğal olayların kaynağını bu cisimlerin hareketlerine bağlamışlardır.”
Bu dört cümleden yola çıkarak anlamlı ve tutarlı bir paragraf oluşturmak istediğimizde, mutlaka şu noktalara dikkat etmeliyiz:
-
Bağlaç ve Zamirlerin Gönderimleri:
- “Bu toplumlar” ifadesi (IV) numaralı cümlede geçiyor; dolayısıyla o toplumların kimler olduğunu en az bir önceki cümlede tanıtmak elzemdir.
- “Bu gelenek” ifadesi (I) numaralı cümlede var, yani ortada anlatılan bir gelenek söz konusu. Genellikle “bu gelenek” demeden önce hangi gelenekten söz edildiğini açıklayan cümle(ler) gelmelidir.
-
Başlangıç Cümlesi Olarak Uygunluk:
- Paragrafa nereden başlarsak en genel, en kapsamlı “çerçeve” bilgi verilmiş olur? Sıklıkla tarihsel süreç anlatılırken, “İnsanların gökyüzünü inceleme alışkanlığı çok eskilerden beri geliyor.” gibi tarihi süreci başlatan cümle en önce yer alır.
- Yukarıda (III) numaralı cümlenin “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.” ifadesi, konuya geniş çaplı bir giriş yapar. Bu nedenle (III) çoğunlukla ilk cümle olmayı hak eder.
-
Cümlelerin Birbirini Bütünlemesi ve Geçişler:
- (II) ve (IV) numaralı cümleler eski uygarlıkların gökyüzünü nasıl yorumladığı veya hangi eserler bıraktığı üzerine. (II) cümlesinde “Mısır ve Sümer gibi uygarlıklar”dan bahsedilir. (IV) ise yine “Bu toplumlar” diyerek önceki cümlenin öznesine atıf yapar. Dolayısıyla (II) → (IV) sıralaması mantıklıdır.
- (I) numaralı cümlede “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.” ifadesi, sonda yer alırsa güzel bir sonuç cümlesi niteliğinde olur. Çünkü önce gelenek tanıtılır, bu geleneğin kimler tarafından sürdürüldüğüne değinilir, ardından finalde bu geleneğin hem bilime hem astrolojiye kaynaklık ettiği belirtilir.
1.1. (III) Numaralı Cümle (İlk Cümle Olarak)
“…tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.” ifadesi, cümleyi hem genel hem de giriş niteliği taşıyan bir konuma oturtur. Paragraf genelde en genel sınırlarla başlayıp zamanla veya mantıkla daralmaya devam eder. Dolayısıyla (III) numaralı cümle, paragrafın başına çok uygun düşer.
1.2. (II) Numaralı Cümle (İkinci Cümle Olarak)
(III) “İnsanoğlunun gökyüzünü inceleme çabası çok eski.” şeklindeyken, (II) “Tarihten günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklar…” diyerek daha somut, daha özel örneklerle konuyu destekler. Yani bir “genel → özel” sıralaması. Ayrıca (II)’de “bu gözlemlerin izlerini anıtlarda sürmek mümkündür” şeklindeki özet, (III) cümlesinde “tarih öncesinden beri gökyüzüne bakma” eyleminin izlerini daha somut hale getirir.
1.3. (IV) Numaralı Cümle (Üçüncü Cümle Olarak)
(II)’nin sonunda veya arasında “Mısır, Sümer uygarlıkları ve onların izleri” geçince, (IV) cümlesinin başında “Bu toplumlar…” ifadesi doğal bir devamlılık sergiler. “Bu toplumlar” derken net biçimde Mısır ve Sümer gibi eski uygarlıklardan bahsediyor. Dolayısıyla (IV), (II)’nin hemen ardından gelmek zorundadır. Bunun yanı sıra cümlenin içeriği de eski toplumların gökyüzü cisimlerini nasıl yorumladıklarını anlatır.
1.4. (I) Numaralı Cümle (Dördüncü / Son Cümle Olarak)
Son olarak (I): “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.” Burada “bu gelenek” ifadesi var. Haliyle bir tamamlayıcı sonuç cümlesi durumunda. Önceki cümlelerde söz konusu geleneğin hangi dönemde, hangi topluluklar tarafından, nasıl sürdürüldüğü anlatıldıktan sonra, cümle (I) devreye girip “Bu gelenek yalnızca eski çağlarda kalmadı; günümüz bilimsel çalışmaları ve astrolojinin temelleri bu sayede şekillendi.” dercesine, güzel bir kapanış yapar.
2. Paragrafın Mantıklı Dizilişi
Yukarıdaki çıkarımlara göre, en uygun sıranın şu şekilde olduğunu görüyoruz:
- (III)
- (II)
- (IV)
- (I)
Böylelikle, oluşturulan akış şudur:
- Birinci cümle: İnsanoğlunun gökyüzünü incelemesi çok eski tarihlere dayanır.
- İkinci cümle: Bunun somut örneklerini Mısır ve Sümer gibi uygarlıkların anıtlarında görebiliriz.
- Üçüncü cümle: Bu toplumlar, gökyüzü cisimlerini bugünkünden çok farklı yorumlayarak doğal olayları onlara bağlamışlardır.
- Dördüncü cümle: Böylece ortaya çıkan gelenek, modern bilimin temellerine katkı sağlarken bugünkü astrolojinin de kaynağı olmuştur.
Bu dizilişte anlatım bütünlüğü bozulmamakta, cümleler birbirine zincir gibi bağlanmaktadır.
3. Soruya Net Yanıt: Üçüncü Cümle Hangisi Oldu?
Yukarıdaki dizilişte birinci cümle (III), ikinci cümle (II), üçüncü cümle (IV), dördüncü cümle (I)’dir. Dolayısıyla “baştan üçüncü cümle” (IV) numaralı cümle olmaktadır.
Soru şu şekildeydi: “Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?”
Seçeneklerde (D) şıkkı IV ise yanıtımız (IV)’dür.
4. Adım Adım Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda, hangi cümlenin paragrafın kaçıncı sırasında yer aldığını ve nedenini kısaca özetliyoruz:
| Paragraftaki Sırası | Cümle Numarası | Cümle İçeriği (Kısaltılmış) | Seçim Gerekçesi |
|---|---|---|---|
| 1. cümle | (III) | “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlaması tarih öncesi dönemlere kadar gider.” | Konuya tarihsel ve genel bir giriş yapıyor, paragrafın kapsamını belirliyor. |
| 2. cümle | (II) | “Mısır ve Sümer gibi uygarlıklar… anıtlarda bu gözlemlerin izlerine rastlamak mümkündür.” | (III)’teki genel ifadeden sonra, somut uygarlık örnekleri vererek akışı güçlendiriyor. |
| 3. cümle | (IV) | “Bu toplumlar gökyüzünde cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, doğal olayları o cisimlerin hareketlerine bağlamışlardır.” | (II) cümlesindeki “Mısır ve Sümer”e gönderme yapıyor. “Bu toplumlar” ifadesiyle önceki cümlenin öznesine atıf yaparak doğal geçiş sağlıyor. |
| 4. cümle | (I) | “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.” | Metni tamamlayan ve sonuç hükmü gibi duran, hem bilimin hem de astrolojinin temellerine bağlanan bir cümle. |
Görüldüğü gibi paragrafın bütünlüğünü en iyi sağlayan sıralama (III) - (II) - (IV) - (I) şeklindedir. Bu sıralamada baştan üçüncü cümle (IV) olur.
5. Uzun Bir Metin Olarak Ayrıntılı Açıklamalar
Burada, özellikle paragraf düzenleme sorularında yapılan yaygın hataları ve doğru yaklaşımı örnekleyebiliriz:
-
Genel Giriş İlkesine Uymak:
Paragrafa çok özel ya da sonuç niteliğindeki bir ifadeyle başlamak, okurun metnin ana konusunu kavramasını geciktirir ya da yanlış yönlendirebilir. Ayrıca (I) numaralı cümle, “Bu gelenek daha sonra…” ifadesiyle önceki cümleleri bağlamayı gerektirir. Dolayısıyla giriş cümlesi olmaya uygun değildir. Aynı şekilde (II) veya (IV) de “Bu toplumlar, söz konusu uygarlıklar” gibi belirli bir kavrama işaret ettiği için giriş cümlesi değildir. -
Mantıksal Zinciri İleriye Taşımak:
Paragraf oluşturma sorularında cümleler arasındaki geçiş söz konusu olduğunda zamirler, bağlaçlar ve işaret sıfatları (örnek: bu, şu, o) çok önem kazanır. (IV) cümlesinde geçen “Bu toplumlar” ifadesi, doğrudan (II) cümlesindeki Mısır ve Sümer medeniyetlerine gönderme yapar. Bu nedenle (IV) cümlesi, (II)’den sonra gelmediği takdirde belirsizlik yaratacaktır. -
Konuyu Genişletme ve Sonuçlandırma Evrimi:
(III) cümlesi, “tarih öncesinden başlıyor” diyerek konuyu geniş bir düzleme yayıyor. Ardından (II), “Bu konuyla ilgili örnekler var” diyerek daha spesifik, belirli uygarlıklardan bahsediyor. (IV) cümlesi, “Onlar bu işi nasıl yapmışlar?” sorusuna cevap veriyor. En sonda (I), “Bu çalışmaların modern bilime ve astrolojiye kadar ulaşan etkileri var.” diyerek konuyu günümüze ve daha soyut bir sonuca bağlıyor. -
Ek Bağlam - Astrolojinin ve Astronominin Tarihi:
Metinde kısaca değinilen “gök cisimlerini inceleme geleneği” aslında astronominin ilk adımları sayılabilir. Geçmişte Mısır, Sümer, Babil, Maya gibi birçok kadim uygarlık, hem dini-religious gerekçelerle hem tarımsal takvim ihtiyaçları doğrultusunda gök cisimlerini izlemiş ve tahminler yürütmüştür. Bu gözlemler ilerleyen dönemlerde daha sistematik bir hale gelmiş, modern bilimin temellerinin oluşmasında kritik rol oynamıştır. Aynı gözlemler aynı zamanda falcılık, astroloji ve gök hareketlerine mistik anlamlar yükleme gibi pratikleri de beslemiştir. Dolayısıyla paragraf sonlarında “Bu gelenek hem astronomiye can verirken astrolojiye de zemin hazırlamış” demek, hem tarihsel hem de mantıksal olarak tutarlıdır. -
Paragraf Sıralama Sorularında Yaygın Yaklaşımlar:
- Giriş (en genel ifade)
- Örnekler / Açıklama (daha özel, somut örnekler)
- Sebepler veya sonuçlar (konuya yeni boyutlar getirme)
- Kapanış (özetleyici, sonuç bildirici, gelecekten bahseden veya bugüne bağlayıcı cümle)
Burada da tam olarak bu şablonu görüyoruz:
- (III) Giriş (tarih öncesine kadar insanın gök merakı)
- (II) Somutlamalar (Mısır, Sümer gibi uygarlıklardan bahsedilir)
- (IV) Bu uygarlıkların gökyüzüne dair yorumları (Ay, Güneş, yıldızlar, doğal olaylar)
- (I) Sonuçlandırma (Bu geleneğin etki alanı: modern bilim ve astroloji)
Bu bütünlük, paragrafı okuyan kişiye hem bilgi hem de tutarlı bir anlatım sunar.
6. Sonuç ve Kısa Özet
Bu soruda dört cümle arasındaki anlam bağlantısını inceleyip mantıklı bir sıralama yaptığımızda (III) - (II) - (IV) - (I) şeklinde düzenlememiz gerekiyor. Çünkü:
- (III), insanın gök incelemelerinin çok eskiye dayandığını, tarih öncesi dönemlerden beri var olduğunu genel olarak ifade eder.
- (II), eski uygarlıklardan Mısır ve Sümer örneğini vererek bu gökyüzü incelemelerine dair kanıtlar sunar.
- (IV), söz konusu eski uygarlıkların (Mısır, Sümer vb.) gökyüzü cisimlerini nasıl yorumladığını ve doğal olayları bunlarla ilişkilendirdiğini açıklar.
- (I), bütün bu geleneksel gökyüzü incelemelerinin hem modern bilimin (astronominin) hem de günümüz astrolojisinin temelini oluşturduğunu vurgulayarak paragrafı sonuca bağlar.
Dolayısıyla, “baştan üçüncü cümle” kimliği taşıyan cümle (IV)’dir. Seçeneklerde (IV) hangi şıksa, doğru yanıt odur. Eğer şıklar (A) I, (B) II, (C) III, (D) IV şeklindeyse (D) IV yanıtını işaretlememiz gerekir.