Soru: Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?
Cevap:
Cümleleri anlam sırasına göre düzenleyelim.
-
Bir paragraf oluştururken, genellikle genel bir ifadeyle başlarız ve ardından detaylı açıklamalara geçeriz. Bu bağlamda:
- Cümle III genel bir tarihi bilgi vererek başlama açısından uygun:
III. İnsanlığın gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.
- Cümle III genel bir tarihi bilgi vererek başlama açısından uygun:
-
Devamında, bu genel açıklamanın detaylandırılması gerekir. Bu yüzden cümle II sıradaki yer için uygundur:
II. O zamandan günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait antiklerde bu gözlemlerin ve çalışmaların izleri var. -
Ardından, bu geleneklerin modern bilim ve astrolojiye katkılarından bahsedebiliriz. Bu nedenle cümle I, üçüncü sırada gelir:
I. Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur. -
Son olarak, konuyu gökyüzü cisimlerinin modern yorumlanmasına bağlayan cümle IV sona eklenir:
IV. Bu toplumlar; gökyüzündeki cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yeryüzünde yaşanan doğa olaylarını bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.
Sıralama:
III → II → I → IV
Bu sıralamaya göre baştan üçüncü cümle:
I olur.
Doğru Cevap:
C) I
@username
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?
Answer:
Aşağıdaki adımlar, paragraf sıralama sorularında en anlamlı ve bütünlüklü dizilişi bulmanızı sağlar:
- Genel veya en kapsamlı cümleden başlayın. Burada, III numaralı cümle (İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışmasının tarih öncesi dönemlere kadar uzanması) konuyu en temel ve geniş şekilde ifade eden cümledir.
- Devamında, bu fikri somut örneklerle destekleyen cümleyi arayın. II numaralı cümlede (Eski uygarlıklar olan Mısır ve Sümer kaynaklı gözlemlerin izleri…) tam da bu tarihten günümüze kalan örnekleri anlatır. Dolayısıyla III → II sıralaması mantıklıdır.
- Konunun detayını açıklayan veya bu durumun sonuçlarını belirten cümlelere geçin. IV numaralı cümlede (Bu toplumların gökyüzünü farklı yorumladığı ve yeryüzündeki olayları gök cisimlerine bağladığı) ana fikri geliştiren bir açıklama yer alır. Bu yüzden IV, ikinci adımdan (II) sonra gelerek akışı sürdürür.
- Son olarak, paragrafı günümüze veya geniş bir sonuç cümlesine bağlayan cümleyle bitirin. I numaralı cümlede (Bu geleneğin modern bilimin doğuşuna öncülük etmesi ve astrolojinin temellerini oluşturması) final niteliğinde genel bir yargı yer alır.
Böylece en uygun sıralama:
III → II → IV → I
olmaktadır.
Bu sıralama içinde baştan üçüncü cümle (1. III, 2. II, 3. IV) IV numaralı cümledir. Dolayısıyla doğru cevap D) IV şeklindedir.
@User
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü cümle olur?
Cevap:
Baştan üçüncü cümle IV numaralı cümledir.
Aşağıda bu sonuca ulaşmak için yapılan adım adım mantık yürütme süreci, cümlelerin anlam bağı, geçmiş uygarlıkların gökyüzü gözlemlerine dair tarihsel bilgiler ve paragraf oluşturma yöntemleri detaylı bir biçimde açıklanmıştır.
Paragraf Oluşturma ve Mantıksal Sıralama
Bir paragraf oluştururken, cümlelerin kendi içinde hem zaman hem de sebep-sonuç ilişkisine dayalı tutarlı bir bütünlük sağlaması beklenir. Aynı zamanda, giriş cümlesinin metnin genel konusunu tanıtan, takip eden cümlelerin ise daha detaylı açıklamalar getiren bir işlev üstlenmesi gerekir.
Bu soru tipinde genellikle:
- Genel bir fikir, öncül bilgi veya olayın başlangıç noktasını anlatan cümle girişe konulur.
- Gelişme niteliğinde olan cümleler, ilk cümledeki fikri açar veya tarihsel süreç içindeki sıralamayı devam ettirir.
- Daha detaylı örnekler veya ek açıklamalar sonraki cümlelerde verilir.
- Sonuç veya kapanış cümlesi, önceki bilgiler ışığında günümüze, sonuca ya da sonraki aşamalara işaret ederek paragrafı tamamlar.
Soru metninde verilen cümlelerin orijinal halleri şöyledir:
- I. Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.
- II. O zamandan günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait antlarda bu gözlemlerin ve çalışmaların izleri var.
- III. İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.
- IV. Bu toplumlar; gökyüzündeki cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yeryüzünde yaşanan doğa olaylarını bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.
Adım Adım Sıralama Analizi
1. Giriş Cümlesi Belirleme
Öncelikle gökyüzüne bakma geleneğinin ne kadar eskiye dayandığı veya tarihçesinin nereden başladığı anlatılmalı. Bu bağlamda, en genel ifadeye sahip olan ve tarihin çok eskilere uzandığını vurgulayan cümle III. cümledir:
- III: “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.”
Bu cümle, astronomi ve astrolojiye dair tarihsel merakın başlangıcını belirtmesi bakımından metnin giriş cümlesi olmaya uygundur.
2. Gelişme Cümleleri
Bir durumun başlangıcı esas alındıktan sonra, bu durumla ilgili kanıtlar, örnekler, devam eden süreçte ne yaşandığı veya kimi toplumlarda nasıl tezahür ettiği açıklanmalıdır. Cümle II bu amaca çok uygun görünmektedir:
- II: “O zamandan günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait antlarda bu gözlemlerin ve çalışmaların izleri var.”
Bu cümle, III’teki genel “tarih öncesi dönemlerden beri gökyüzüne bakma çabası” fikrini somut örneklere (Mısır ve Sümer) bağlayarak destekler. Bu yüzden, III cümleyi takiben ikinci sıraya II iyi bir şekilde oturur.
3. Daha Ayrıntılı Açıklama
İnsanlar gökyüzünü incelerken sadece bakmakla kalmaz, onların doğa olaylarını açıklamak için gökyüzü cisimlerine belirli anlamlar yükledikleri de bilinir. Cümle IV, tam da bu konuya açıklık getirir:
- IV: “Bu toplumlar; gökyüzündeki cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yeryüzünde yaşanan doğa olaylarını bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.”
Burada söz konusu “toplumlar” (Mısır, Sümer vb.) gökyüzü cisimlerinin hareketlerini inceledikleri gibi, sonuçta doğa olaylarıyla bunları ilişkilendirmişlerdir. Bu sebeple III → II akışına sonradan IV ile devam etmek mantıklı olur. Dolayısıyla IV, paragrafın üçüncü cümlesi haline gelir.
4. Sonuç veya Kapanış Cümlesi
Metnin finalinde, geleneğin modern bilime nasıl katkı sağladığı veya günümüzdeki astrolojinin temeline nasıl dönüştüğü anlatılmıştır. Bu nedenle I, kapanış cümlesi veya sonuç niteliğindedir:
- I: “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.”
Bu cümle, önceki üç cümlenin tarihsel gelişmesini neticelendirir; hem “modern bilim” hem de “bugünkü astroloji” kavramlarına gönderme yaparak konuyu bugüne taşır.
Nihai Paragraf Sıralaması
Bu mantık doğrultusunda, cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturduğu paragraf sıralaması şöyledir:
- III (Giriş: Gökyüzünü anlamlandırma çabası tarih öncesi…)
- II (Örnek: Mısır ve Sümer’de yapılan çalışmaların izleri…)
- IV (Bu toplumların gökyüzü hareketlerini nasıl yorumladığı…)
- I (Sonuç: Modern bilim ve astrolojiye temel atılması…)
Bu sıralamada baştan üçüncü cümle (1’inci cümle III, 2’nci cümle II ve 3’üncü cümle IV) olduğu için aradığımız cevap IV olur.
Örnek Bölümler ve Metin Yapısı
Düzenlenmiş haliyle ortaya çıkan paragraf şu şekildedir:
- III: “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.”
- II: “O zamandan günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait antlarda bu gözlemlerin ve çalışmaların izleri var.”
- IV: “Bu toplumlar; gökyüzündeki cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yeryüzünde yaşanan doğa olaylarını bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.”
- I: “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.”
Tarihsel Bağlam ve Ufak Bir Bilim Tarihi Gezintisi (Detaylı Anlatım)
Bu soru çerçevesinde ele alınan cümleler, insanlığın tarih öncesinden başlayarak gökyüzünü merak etme ve inceleme geleneğine işaret eder. Tarih boyunca birçok kadim uygarlık, gökcisimlerini dikkatle izlemiş, döngüleri kaydetmiş ve bunları hem takvim oluşturmak hem de doğa olaylarını açıklamak için kullanmıştır. Aşağıda bu sürece biraz daha kapsamlı değinelim:
-
Tarih Öncesi Dönemlerde Gözlem
- İnsanların, avcılık-toplayıcılık çağından itibaren gece gökyüzünü gözlemledikleri, ayın evrelerini fark ettikleri ve belki de hayvanların göç döngüleriyle gök olaylarını ilişkilendirdikleri tahmin edilmektedir. Tarih öncesi kaya resimlerinde Ay ve yıldız benzeri şekillere rastlandığı bilinmektedir.
-
Mısır ve Sümer Uygarlıkları
- Mısır medeniyeti Nil Nehri’nin yıllık taşma zamanını gökyüzü olaylarına bağlamış, Sirius yıldızının doğuşunu esas alarak Nil taşımasını tahmin etme çalışmaları yapmıştır.
- Sümer ve Babilliler de gökyüzünü yakından gözlemleyen uygarlıklardan olup, kil tabletlerde gezegen hareketlerine dair kayıtlar bırakmış, Güneş’in ve Ay’ın döngüleri üzerine çeşitli hesaplamalar geliştirmişlerdir.
-
Gökyüzü ve Mitoloji
- Dönemin toplumlarında göksel varlıklar (Güneş, Ay, gezegenler) çoğu zaman tanrı veya ilahî güç olarak kabul ediliyordu. Gökkuşağı, yıldırım gibi doğa olayları bile tanrıların hiddet veya lütuf göstergesi şeklinde yorumlanabiliyordu.
- Örneğin, Antik Yunan mitolojisinde gezegenler ve takımyıldızlar tanrılarla ilişkilendirilmiş, her gezegenin bir tanrıyı temsil ettiğine inanılmıştır.
-
Modern Bilimin Doğuşu
- Bu kadim gözlem geleneği, zamanla daha sistematik hale gelerek astronomiye dönüştü.
- Kopernik, Galileo, Kepler ve sonrasında Newton gibi isimler, gezegen hareketlerinin matematiksel temellerini ortaya çıkararak modern bilimin temellerini attılar. Bu noktada gökbilim (astronomi), sahtebilim olarak görülen astrolojiden ayrışmaya başladı.
- Yine de astroloji, tarihsel süreçte astronominin itici gücü olmuş, yani gökcisimlerinin konumlarını öğrenmek arzusu astrolojik kehanetlere dayansa da gözlem ve kayıt tutma süreçleri astronominin bilimsel yöntemlerinin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Cümlelerin Konu Bütünlüğü Açısından İncelemesi
Aşağıdaki tabloda, her bir cümlenin paragraf içindeki işlevi sırasıyla ve kısaca özetlenmektedir:
| Cümle Numarası | Cümle İçeriği | Paragraftaki İşlevi |
|---|---|---|
| III | “İnsanoğlunun gökyüzüne bakıp gördüklerini yorumlamaya çalışması tarih öncesi dönemlere kadar gidiyor.” | Giriş cümlesi, konunun başlangıç noktasını belirtiyor, insanoğlunun gökyüzüne olan çok eski merakını anlatıyor. |
| II | “O zamandan günümüze kalan Mısır ve Sümer gibi uygarlıklara ait antlarda bu gözlemlerin ve çalışmaların izleri var.” | Gelişme cümlesi, tarih öncesi gözlem geleneğini belirli uygarlık örnekleriyle somutluyor. |
| IV | “Bu toplumlar; gökyüzündeki cisimleri günümüzde olduğundan çok farklı yorumlamış, yeryüzünde yaşanan doğa olaylarını bu cisimlere ve onların hareketlerine bağlamış.” | Gelişmenin devamı, Mısır/Sümer gibi toplumların bu gözlemleri nasıl yorumladıklarını ve doğa olaylarıyla ilişkilendirdiklerini gösteriyor. |
| I | “Bu gelenek daha sonra modern anlamda bilimin doğuşuna öncülük edecek olsa da bugünkü astrolojinin de temelini oluşturmuştur.” | Sonuç cümlesi, önceki gözlem ve yorum geleneğinin günümüz bilimi ve astrolojisiyle bağlantısını kuruyor. |
Tablodan da görüldüğü gibi sıralama, III → II → IV → I şeklinde ilerlediğinde, cümleler hem kronolojik hem de içerik mantığı bakımından bütünlük kazanır.
Metin Uzunluğu ve Detaylı Açıklama
Sorudaki paragraf sadece dört cümleden oluşsa da, metnin arka planında insanlık tarihiyle iç içe geçmiş çok zengin bir bilgi birikimi bulunmaktadır. Bu nedenle, öğrencilerin hem paragraf düzenleme hem de tarihsel bağlam konularında geniş kapsamlı bir yaklaşım geliştirmeleri faydalıdır. Paragrafları anlamlı şekilde düzenlemek için:
-
Kronolojiye Dikkat Etmek: Metnin geçmişten günümüze ilerlediği veya genel bir bilgiden öznel örneklere geçtiği noktalarda, mutlaka başlangıç cümlesi “en eski veya en temel” bilgiyi vermelidir.
-
Sebep-Sonuç İlişkisi Kurmak: Bir cümlede belirtilen nedenle ortaya çıkan sonuç ya da örnek, genellikle bir sonraki cümlede desteklenir.
-
Konuşan Özne veya Anahtar Kelimeler: Metinde bahsi geçen aynı kişiler, toplumlar veya kavramlar (Mısır, Sümer gibi) cümleleri peş peşe getirerek metni bütünleştirir. Örneğin, devrik bir sırada Mısır ve Sümer’den söz edilip ardından birden “Bu gelenek modern bilime öncülük etti.” cümlesine geçilmesi tutarsızlık yaratır.
Uygulamada, bu prensiplerin tamamı gözetilerek III → II → IV → I şeklinde bir dizilim en uyumlu seçenek olarak ortaya çıkar.
Sonuç ve Soruya Yanıtın Özeti
- 1. cümle (Giriş): İnsanoğlunun gökyüzünü yorumlaması çok eski (III).
- 2. cümle (Örnek): Mısır ve Sümer gibi kadim uygarlıkların kayıtları (II).
- 3. cümle (Açıklama): Bu toplumların doğal olayları gökyüzü cisimleriyle ilişkilendirmesi (IV).
- 4. cümle (Sonuç): Günümüze gelip modern bilim ve bugünkü astrolojinin temelleri (I).
Bu sıralamaya göre baştan üçüncü cümle IV olmaktadır ve doğru cevap (D) seçeneğidir.