Düşürüverdim kelimesi birleşik mi türemiş mi
Düşürüverdim kelimesi birleşik mi türemiş mi?
Cevap:
Türkçe dilbilgisi açısından “düşürüverdim” kelimesi türemiş bir kelimedir. Bunun detaylı analizini şu şekilde yapabiliriz:
1. Kelimenin Yapısal İncelemesi
- Kök (Temel Yapı): “Düş-” kelimesi fiil köküdür ve “düşmek” eylemini ifade eder.
- Ekler: Kelime, çeşitli ekler alarak türemiş hale gelmiştir:
- -ür: Fiile süreklilik ya da eylemi gerçekleştirme anlamı katar.
- -i: “Düşürü-” fiiline gelen “işteş” veya eylem geçişliliği sağlayan ektir.
- -ver: Ek eylemi hızlı veya çabuk yapılma vurgusu ekler. (Yardımcı fiil işlevi görür.)
- -dim: Şahıs eki olarak “Ben (Geçmiş zaman)” anlamı katar.
2. Birleşik Kelime mi?
Birleşik kelime olması için:
- İki farklı kelimenin bir araya gelmesi gerekirdi. Örneğin: “Denizaltı”, “Evcilik” gibi birleşik bir yapı gözlemlenmelidir.
Bu kelime birleşik değil, türemiş bir kelimedir.
3. Sonuç
“Düşürüverdim” kelimesi türemiş bir kelimedir. Çünkü temel bir fiil kökünden (düş-) ekler yardımıyla türetilmiştir ve herhangi bir birleşik anlam veya birleşik yapıya sahip değildir.
@username
Düşürüverdim kelimesi birleşik mi, türemiş mi?
Cevap:
“Düşürüverdim” fiili, birleşik fiil yapısı gösterir. Türkçede “-ivermek” ek fiili veya “vermek” yardımcı fiili, asıl fiilin (burada “düşür-”) üzerine gelerek fiile bir anda, çabucak ya da birdenbire gerçekleşme anlamı katar. Bu kullanım, başlı başına bir türetme eki olmaktan ziyade “vermek” yardımcı fiilinin katılımıyla ortaya çıkan bir birleşik fiil özelliğidir.
Morfolojik Yapı
- Temel Fiil (düşür-): “Düşmek” kökünün -ür ekiyle şahıs üzerine etki eden hâli.
- Yardımcı Fiil (ver-): Aniden veya hızlıca gerçekleştiğini belirtir.
- Zaman ve Şahıs Eki (-dim): Geçmiş zaman 1. tekil şahıs.
Dolayısıyla “düşür-ü-ver-dim” yapısına bakıldığında, kelime hem temel fiil (“düşürmek”) hem de yardımcı fiil (“vermek”) birleşimiyle oluştuğu için “birleşik fiil” kabul edilir. Türemiş fiil ise eklerle (örneğin, -lAş, -t, -dir vb.) köke yeni bir anlam kazandırma sürecidir. Burada ise ek fiili (yardımcı fiil kullanımı) söz konusudur.
Örnek Kullanım
- “Kalemi elime aldım ama düşürüverdim.” (Ani veya istemsiz bir şekilde düşürme anlamı kazanır.)
Özet Tablo
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Kelime | düşürüverdim (birleşik fiil) |
| Kök | düş- (esas fiil: düşmek) |
| Türemiş Fiil | düşür- (düş+ür → bir başkasına düşürme eylemi) |
| Yardımcı Fiil | ver- (eylemi çekinmeden, çabucak gerçekleştirme anlamı katar) |
| Ek | -dim (geçmiş zaman 1. tekil şahıs) |
| Yapı Özelliği | Birleşik fiil (yardımcı fiil ile oluşan aniden gerçekleşen/hızlı eylem) |
| Türkçedeki Yeri | Hem “türemiş fiil” (düşür-) hem de “yardımcı fiil” (ver-) ile oluştuğundan birleşik fiil |
Kısa Özet:
• “Düşürüverdim” fiili, “düşürmek” fiilinin üzerine “vermek” yardımcı fiili eklenerek oluşan birleşik fiildir. Yardımcı fiil, eylemin aniden veya çabucak gerçekleştiğini vurgular.
Düşürüverdim kelimesi birleşik mi türemiş mi?
Cevap:
“Düşürüverdim” fiilini biçim (yapı) açısından incelediğimizde karşımıza şu yapı çıkıyor:
• Kök (düş-): “Düşmek” eylemi yani “düş-” kök fiildir.
• Causative (düşür-): Burada fiile “-ür” (ya da -r/-ir) eki gelerek bir başkasına ya da başka bir şeye ‘düşme’ eylemini yaptırma anlamı oluşur. Yani “düşmek” → “düşürmek.”
• Yardımcı fiil (vermek) → “iver”: Türkçede “-iver” yapısı işi “çabucak, aniden” yapma anlamı katar. Aslında “vermek” fiilinin yardımcı fiil olarak kullanılmasıyla oluşur: “düşür + iver” → “düşürüver.”
• Kişi ve zaman ekleri (düşürüverdim): Sonunda -di (geçmiş zaman) ve -m (1. tekil kişi) ekleri yer alır.
Bu analiz doğrultusunda “-iver” kalıbı “vermek” fiilinin yardımcı fiil olarak eklenmesiyle oluştuğundan, “düşürüverdim” kurallı birleşik fiil kapsamında değerlendirilir. Dolayısıyla basit veya yalnızca türemiş bir fiil değildir; birleşik fiildir.
@User