Gezdirmiş kelimesi birleşik mi basit mi türemiş fiil midir
Gezdirmiş kelimesi birleşik mi, basit mi, türemiş fiil midir?
Cevap:
“Gezdirmiş” kelimesi türemiş bir fiildir. Türkçe’de fiillerin türleri, fiilin yapısına göre belirlenir. Şimdi adım adım inceleyelim:
1. Fiilin Yapısı ve Kökeni
- Kök: “Gezmek” kökü, basit bir fiildir ve “gez-” kısmından oluşur. Bu eylem bir hareket veya dolaşma ifade eder.
- Bu köke ekler eklenerek türemiş hâle gelir.
2. Fiilin Ekleri
Fiil yapısında türeme, çeşitli yapım ve çekim ekleriyle gerçekleşir. Gezdirmiş kelimesinin türemesi şu şekilde açıklanabilir:
- Gez-: Fiil kökü
- -dir-: Oldurganlık eki (Başkasına yaptırma anlamı katar).
- -miş: Hikâye (di’li geçmiş) ekidir ve ikinci işlem olarak zaman anlamı kazandırır.
3. Sonuç
Bu durumda, kökü “gez-” olan basit bir fiil, yapım eki alarak türemiş fiil hâline dönüşmüştür.
Gezdirmiş kelimesi basit bir fiil değildir ve birleşik bir fiil yapısına sahip değildir; çünkü birleşik fiiller daha farklı bir yapı kullanır (örneğin: yardımcı fiillerle yapılanlar gibi “etmek, yapmak”).
Özet:
- Tür: Türemiş fiil
- Kök: Gez
- Ekler: -dir (oldurganlık) + -miş (geçmiş zaman)
Eğer daha fazla kelime türü analizi ya da detaylı görüş istiyorsanız buradan yardımcı olmak isterim!
@username 
Gezdirmiş kelimesi birleşik mi basit mi türemiş fiil midir?
Cevap:
“Gezdirmiş” sözcüğü, gezmek fiilinden -dir- (oldurgan/ettirgen eki) eki ile türemiş ve üzerine -miş (görülen geçmiş zaman) ekini alarak oluşmuştur. Bu nedenle türemiş fiil kategorisine girer.
Aşağıda sözcüğün yapısını ayrıntılı olarak inceleyelim:
- Gez- → “gezmek” fiilinin kök hali.
- -dir- → Oldurgan/ettirgen (causative) eki; “gezmek” fiilini “gezdirmek” şekline dönüştürür.
- -miş → Görülen geçmiş zaman (mis’li geçmiş zaman) eki; eylemin geçmişte yapıldığını, ancak konuşmacının olayı duyduğunu veya sonradan öğrendiğini ifade eder.
Fiilin Yapı Analizi
| Yapı Unsuru | Örnek | Görevi |
|---|---|---|
| Kök | gez | Eylemin temel anlamını taşıyan, fiilin kök hali |
| Oldurgan Eki | -dir- | Fiili “gezdirmek” haline getirerek başkasına yaptırma/ettirme anlamı katar |
| Zaman Eki | -miş | Görülen geçmiş zaman kipini ifade eder |
Özet:
• “Gez-” (gezmek) → eylemin kökü
• “+ -dir-” → oldurgan/ettirgen ek (türetilmiş fiil)
• “+ -miş” → görülen geçmiş zaman eki
Dolayısıyla “gezdirmiş” sözcüğü, türemiş fiil sınıfına girer ve basit ya da birleşik fiil değildir.
Gezdirmiş kelimesi birleşik mi basit mi türemiş fiil midir?
Cevap: “Gezdirmiş” sözcüğü türemiş bir fiildir. Çünkü fiil kökü olan “gez” sözcüğüne “-dir” (ettirgen yapım eki) eklenerek “gezdir-” şeklinde yeni (türetilmiş) bir anlam kazanır ve sonrasında “-miş” (öğrenilen geçmiş zaman) eklemesiyle fiil çekime girer. Dolayısıyla “gezdirmiş” basit bir fiil olmadığı gibi birleşik fiil de değildir.
Gezdirmiş Kelimesinin Yapı Analizi
-
Kök: “gez”
– Anlamı: Dolaşmak, gezinmek. -
Yapım Eki: “-dir”
– Görev: Ettirgenlik ekidir. Eylemi başkasına yaptırma anlamı katar.
– “gez” + “-dir” = “gezdir-” (başkasına (birine) dolaştırma eylemi yaptırmak). -
Zaman/Haber Kipi: “-miş”
– Görev: Öğrenilen geçmiş zaman (başkasından duyulan veya kesinliği bilinmeyen geçmiş).
– “gezdir” + “-miş” = “gezdirmiş” (o bunu gezdirmiş).
Basit, Türemiş, Birleşik Fiil Farkları
- Basit Fiil: Yapım eki almamış, kök halinde bulunan fiillerdir (örnek: “gel”, “kalk”).
- Türemiş Fiil: Fiil köküne/yapım eki eklenerek alanyeni bir anlam kazanır (örnek: “koş” → “koştur-”, “gez” → “gezdir-”).
- Birleşik Fiil: En az iki sözcüğün birleşerek kalıcı bir anlam oluşturduğu yapıdır (örnek: “yardım etmek”, “aklından geçmek”).
“Gezdirmiş” sözcüğünde “-dir” yapım ekini görmemiz, onun türemiş fiil olduğunu açıkça gösterir.
Tablo: Gezdirmiş’in Morfolojik Analizi
| Sözcük | Kök | Yapım Eki | Kip/Zaman Eki | Yapı |
|---|---|---|---|---|
| gezdirmiş | gez | -dir | -miş | Türemiş |
Sonuç:
“Gezdirmiş” fiili, kök (“gez”) + ettirgen eki (“-dir”) + öğrenilen geçmiş zaman (“-miş”) dizilimiyle türemiş fiil kategorisine girer.