BH3, BeH2, CH4, NH3 ve H2O bileşiklerinin hibrit türleri, VSEPR gösterimleri ve molekül geometrileri nelerdir?
Cevap:
Aşağıdaki tabloda, söz konusu beş bileşiğin merkez atomunun hibritleşme türü, VSEPR (AXnEm) gösterimi ve molekül geometrisi özetlenmiştir. Ayrıca yaklaşık bağ açıları da belirtilmiştir:
| Bileşik | Merkez Atomun Hibrit Türü | VSEPR Gösterimi | Molekül Geometrisi | Yaklaşık Bağ Açısı |
|---|---|---|---|---|
| BH3 | sp² | AX3 | Düzlemsel üçgen | 120° |
| BeH2 | sp | AX2 | Doğrusal | 180° |
| CH4 | sp³ | AX4 | Tetrahedral (Dört yüzlü) | 109.5° |
| NH3 | sp³ | AX3E | Üçgen piramidal | ~107° |
| H2O | sp³ | AX2E2 | Açısal (bent) | ~104.5° |
- BH3 (Bor triflorür) molekülünde bor atomu etrafında üç bağ bölgesi vardır, bu nedenle sp² hibritleşmesine ve düzlemsel üçgen geometriye sahiptir.
- BeH2 (Berilyum hidrür) molekülünün merkezinde berilyum atomu iki bağ yapar ve hiç yalnız elektron çifti yoktur; bu nedenle sp hibritleşmesi doğrusal geometriye yol açar.
- CH4 (Metan) merkez atomu karbon, dört bağ oluşturur ve yalnız elektron çifti bulunmaz. Sonuç olarak sp³ hibritleşmeli ve tetrahedral geometriye sahiptir.
- NH3 (Amonyak) merkez atomu azot, üç bağ elektron çifti ve bir tane yalnız (bağlanmamış) elektron çiftine sahip olduğundan sp³ hibritleşmiş, üçgen piramidal geometriye yakındır.
- H2O (Su) molekülünde oksijen atomu iki bağ elektron çifti ve iki yalnız elektron çifti bulundurur. Dolayısıyla sp³ hibritleşme sonucu diyagramda açısal (bent) geometri elde edilir.
Bu bilgiler, Kimya eğitiminde yaygın olarak öğretilen VSEPR (Valans Kabuğu Elektron Çifti Itme Teorisi) çerçevesinde değerlendirilir [1].
[1] Chang, R., & Overby, J. (2010). General Chemistry: The Essential Concepts. McGraw-Hill Education.