Buna göre bu çözeltilerin asit, baz ve nötr olarak sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cevap:
pH ölçeği, çözeltilerin asitlik veya bazlık derecesini belirlemek için kullanılan en yaygın kimyasal ölçüm sistemlerinden biridir. pH değeri 7’den küçük olanlar asit, 7’ye eşit olanlar nötr, 7’den büyük olanlar da baz olarak adlandırılır. Soruda verilen pH değerleri şöyle sıralanmaktadır:
- Y: pH = 1
- Z: pH = 4
- L: pH = 7
- M: pH = 11
Bu bilgilere göre çözeltilerin asit, baz ve nötr sınıflandırmaları şu şekilde yapılabilir:
- Y (pH=1): pH 1 oldukça düşük bir pH değeridir, dolayısıyla kuvvetli asit özelliği gösterir.
- Z (pH=4): pH 4 değeri de 7’den küçüktür ancak 1 kadar ekstrem değildir. Yine de asit sınıfına girer.
- L (pH=7): pH 7, asitlik ve bazlık derecelerinin tam ortası olup nötr bir çözeltidir.
- M (pH=11): 7’den büyük bir pH değeri olduğu için bu çözeltimiz baz kategorisindedir.
Sorudaki şıklar incelendiğinde doğru sınıflandırma, Y ⇒ Asit, Z ⇒ Asit, L ⇒ Nötr, M ⇒ Baz şeklinde verilmektedir. Bu sınıflandırmaya uygun şık D şıkkıdır.
Aşağıda bu mantığın daha ayrıntılı açıklamasını, pH skalasına ilişkin genel bilgileri ve tabloyu bulabilirsiniz.
pH Değeri ve Kimyasal Davranış
pH ölçeği, 0 ile 14 arasında değişen bir değerdir:
- 0–1 aralığı: Çok kuvvetli asit (örnek: Hidroklorik asit - mide asidi).
- 2–6 aralığı: Asidik çözeltiler fakat nispeten daha zayıf asitler.
- 7: Tam nötr çözeltidir (örnek: Saf su).
- 8–14 aralığı: Bazik (alkali) çözeltiler.
Bu aralığın uç değerlerinde kimyasal reaktivite fazlasıyla artar. Çok düşük ya da çok yüksek pH değerlerine sahip maddeler, günlük hayatta ve endüstride dikkatli kullanılmak zorundadır. Örneğin, pH’nın 1 olduğu bir madde cilt için çok tahriş edici olacaktır (güçlü asit). Bir diğer uç örnek olarak pH 13 veya 14 değerinde olan bazlar, çok kuvvetli bazik özellik gösterir ve genelde temizlik malzemesi olarak kullanılır (örnek: Kostik çözeltiler).
Sınıflandırmada Dikkat Edilecek Noktalar
- pH < 7 ⇒ Asit: pH 1 ve pH 4, her ikisi de asit bölgesinde yer alır ancak pH 1 çok daha kuvvetli bir asittir. pH 4 ise yine asidik ancak daha zayıf bir asit olarak nitelendirilir.
- pH = 7 ⇒ Nötr: Tam ortada olan değer saf su veya nötr maddelerdir. L çözelti örneğimizde pH 7 olduğu için kesinlikle nötr olarak sınıflandırılır.
- pH > 7 ⇒ Baz: pH 11 değerindeki çözeltiler ise baz olarak geçer. Temel kimyada, pH 11’in anlamı, oldukça bazik bir çözelti olmasıdır.
Çözeltilerin pH ve Sınıflandırması Tablosu
Aşağıdaki tabloda, soruda verilen dört çözeltinin pH değerleriyle birlikte hangi sınıfa ait olduklarını görebilirsiniz:
| Çözelti | pH Değeri | Sınıflandırma |
|---|---|---|
| Y | 1 | Asit |
| Z | 4 | Asit |
| L | 7 | Nötr |
| M | 11 | Baz |
Tabloda da net olarak görüldüğü gibi pH=1 ve pH=4 değerine sahip çözeltiler asit, pH=7 değerine sahip olan nötr, pH=11 değerine sahip olan ise baz olarak tanımlanmaktadır.
Sorudaki Şıkların Değerlendirilmesi
-
A) Y ⇒ Nötr, Z ⇒ Baz, L ⇒ Baz, M ⇒ Asit
Bu seçenekte Y nötr ve M asit olarak belirtilmiştir; ancak Y’nin düşük pH (1) değeri göz ardı edilmiştir. Dolayısıyla yanlış. -
B) Y ⇒ Asit, Z ⇒ Nötr, L ⇒ Nötr, M ⇒ Baz
Burada Z’nin pH değeri 4 olmasına rağmen nötr yazılmıştır. Bu da hatalı bir sınıflandırmadır. -
C) Y ⇒ Baz, Z ⇒ Asit, L ⇒ Nötr, M ⇒ Asit
Y’nin pH’ı 1 iken burada baz ifadesi kullanılmıştır, dolayısıyla doğru değildir. Aynı şekilde M pH 11 iken bu seçenekte asit görülmektedir, ki bu da yanlıştır. -
D) Y ⇒ Asit, Z ⇒ Asit, L ⇒ Nötr, M ⇒ Baz
Y (pH=1) ve Z (pH=4) asit, L (pH=7) nötr, M (pH=11) baz olarak belirtilmiştir. Tam olarak ölçülen pH değerleriyle örtüştüğü için doğru yanıt D şıkkıdır.
Sonuç
pH değerleri bize maddelerin asit, baz veya nötr özellikte olup olmadığını güvenilir şekilde gösterir. Daha düşük pH değerleri (7’den küçük) asit, tam 7 nötr, 7’den büyük değerler ise baz olduğunu ifade eder. Soruda verilen pH değerleri (Y=1, Z=4, L=7, M=11) temel alınarak yapılan sınıflandırma sonucunda D şıkkı, çözeltilerin asit, baz ve nötr niteliklerini tam olarak doğru şekilde göstermektedir.