Soru: Yukarıda verilen moleküldeki toplam sigma (σ) bağı sayısı ve 1, 2, 3 numaraları ile belirtilen karbon atomlarının sırasıyla hibritleşme türü nedir?
Cevap:
• Bu molekülde toplam sigma bağı sayısı = 11 bulunur.
• Karbonların hibritleşme türleri ise sırayla sp, sp³, sp²’dir.
Aşağıdaki adımlarla sigma bağı sayısını ve hibritleşmeleri belirleyebiliriz:
-
Molekül yapısı:
H–C≡C–CH₂–O–CH=CH₂
(Soruya göre numaralar: 1. karbon üçlü bağdaki soldaki C, 2. karbon CH₂’deki C, 3. karbon ise çift bağlı CH olan C) -
Hibritleşme tespiti
• 1. Karbon (C≡C’deki sol C): Üçlü bağ yapar (bir σ, iki π), dolayısıyla sp hibritleşmeli.
• 2. Karbon (CH₂): Dört tek bağ (C–C, C–O, 2×C–H) yapar, dolayısıyla sp³ hibritleşmeli.
• 3. Karbon (CH=CH₂’deki sol C): Bir çift bağ (bir σ, bir π) ve iki tek bağ (C–O ve C–H) yapar, dolayısıyla sp² hibritleşmeli. -
Toplam sigma bağı sayımı
Aşağıda her bağı \sigma (sigma) cinsinden listeliyoruz (π bağları sayılmaz):- H–C₁: 1 sigma
- C₁≡C₂: 1 sigma (üçlü bağın tek σ’si)
- C₂–C₃: 1 sigma
- C₃–H (iki adet H): 2 sigma
- C₃–O: 1 sigma
- O–C₄: 1 sigma
- C₄= C₅: 1 sigma (çift bağın tek σ’si)
- C₄–H: 1 sigma
- C₅–H (iki adet H): 2 sigma
Toplam: 1 + 1 + 1 + 2 + 1 + 1 + 1 + 1 + 2 = 11 sigma bağı.
Aşağıdaki tablo, karbon numaraları, ilgili bağ türleri ve hibritleşme türünü özetlemektedir:
| Karbon # | Bulunduğu Bağlar | Hibritleşme Türü |
|---|---|---|
| 1 | C≡C (sol uçta) ve H | sp |
| 2 | C≡C (sağ uçta), C–CH₂ | sp (ancak soru etiketlemesine göre CH₂ karbona “2” verilmişse sp³) |
| 3 | CH=CH₂’deki sol C | sp² |
Not: Soru görseline göre 2. karbon CH₂ olarak etiketlenmiş ve bu durumda sp³ olmaktadır.
Özetle: Moleküldeki toplam sigma bağı sayısı 11, karbonların (1, 2, 3) hibritleşme türleri ise sp, sp³, sp² şeklindedir.