Türkçe, çekim ekleri bakımından zengin bir dildir. Bu nedenle, Türkçe öğrenen herkesin isim ve fiil çekimlerini iyi anlaması gerekir. Bu makalede, çekim ekleri nedir, nasıl kullanılır ve hangi durumlarda hangi çekim eki kullanılır gibi konular üzerinde durulacaktır. Çekimleri 3. Sınıf, 5.Sınıf, 6.Sınıf ve lise edebiyat derslerinde karşımıza çıkmaktadır.
İsim Çekim Ekleri
İsimler, Türkçe dilinde 6 farklı çekim ile çekimlenir.
1. Hal Ekleri
İsimlerin “kim? ne?” sorularına cevap verebilen halidir. İsimleri tamamlayarak cümle kurmak istediğinizde kullanılır. Hal ekleri şunlardır:
- -(s)ı/-i
- -de/da
- -den/dan
- -e/a
- -denize/ danaza/ tenhaya
Örnek: Okul-da ki siyah tahta kirden dolayı temizlenmişti.
2. İyelik Eki
İsimlerin sahipliğini belirtmek için kullanılır. İyelik ekleri şunlardır:
- Benim
- Senin
- Onun
- Bizim
- Sizin
- Onların
Örnek: Benim arabam bugün tamirde.
3. Çokluk Eki
Birden fazla nesne veya varlık ifade edildiğinde kullanılır. Çokluk eki “-ler/-lar” şeklindedir.
Örnek: Kitaplar masanın üstündeydi.
4. Aitlik Eki
İsimlerin birbirine bağlı olduğunu belirtmek için kullanılır. “-ki” ekidir.
Örnek: Ahmet’in arabası bugün tamirde.
5. Vasıta Eki
Bir işin nasıl yapıldığını ifade etmek için kullanılır. “-çe/-ça” ekidir.
Örnek: Araba ile gitmeliyiz.
6. Eşitlik Eki
İki farklı şeyin birbirine eşitliğini belirtmek için kullanılır. “-ce/-ca” ekidir.
Örnek: Türkiye’de kahvaltı seviyesi Avrupa’dan daha yüksektir.
Fiil Çekim Ekleri
Fiiller, Türkçe dilinde zaman, kişi ve sayıya göre çekimlenir.
1. Kip Ekleri
Fiillerin zamanının ne olduğunu belirtmek için kullanılır. Geniş zaman, geçmiş zaman, şimdiki zaman gibi zamanlar için farklı kip ekleri vardır. Kip ekleri şunlardır:
- -(y)or
- -acak/-ecek
- -dik/-(y)dık
- -miş/-(y)mış
Örnek: Ben yarın sinemaya gideceğim.
2. Şahıs Ekleri
Fiiller, öznenin kişi ve sayısına göre çekimlenir. Şahıs ekleri şunlardır:
- -(y)ım
- -sin
- -dir/-dır
- -iz
- -siniz
- -ler/-lar
Örnek: Ben kitap okuyorum.
En çok Sorulan Sorular
1. Türkçe’de kaç tane isim çekimi vardır?
Türkçe’de 6 farklı isim çekimi vardır.
2. İsimlerin iyelik ekleri nelerdir?
İyelik ekleri benim, senin, onun, bizim, sizin ve onların şeklindedir.
3. Fiiller hangi özelliklere göre çekimlenir?
Fiiller, zaman, kişi ve sayıya göre çekimlenir.
4. Kip ekleri hangi zamanlar için kullanılır?
Kip ekleri, geniş zaman, geçmiş zaman, şimdiki zaman gibi farklı zamanlar için kullanılır.
5. Hangi durumlarda çokluk eki kullanılır?
Çok sayıda nesne veya varlık ifade edildiğinde, isimlerin çoğul halleri “-(l)er/-lar” ekleriyle oluşturulur.
6. Fiillerin çekim ekleri özneden etkilenir mi?
Evet, Türkçe’de fiillerin çekim ekleri özneden etkilenir. Fiiller, öznenin kişi ve sayısına göre değişen şahıs ekleriyle çekimlenir.
7. Hangi durumlarda vasıta eki kullanılır?
Vasıta eki, bir işin nasıl yapıldığını ifade etmek için kullanılır. Örneğin, “araba ile”, “yürüyerek” gibi.
8. İsimlerin aitlik ekleri ne işe yarar?
Aitlik eki, bir ismin sahibini belirtmek için kullanılır. “-(n)in/-(n)ın” şeklinde olan iyelik eki bu amaçla kullanılır.
9. Hangi kip ekleri geniş zaman için kullanılır?
Geniş zamanda fiillerin çekim ekleri “-(y)or” şeklindedir.
Sonuç
Türkçe dilinin en önemli özelliklerinden biri olan çekim ekleri, isim ve fiillerin zaman, kişi, sayı gibi özelliklerine göre değişen eklere verilen isimdir. Bu makalede, Türkçe’de kullanılan isim ve fiil çekim ekleri hakkında bilmeniz gerekenler anlatılmıştır. İsim çekimleri 1. hal ekleri, iyelik eki, çokluk eki, aitlik eki, vasıta eki ve eşitlik eki olarak sıralanmaktadır. Fiil çekimleri ise kip ekleri ve şahıs ekleri olarak belirtilmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Hangi durumlarda şimdiki zaman kullanılır?
Şimdiki zaman, o an yapılan işi veya mevcut bir durumu ifade etmek için kullanılır.
2. İsim çekimleri nelerdir?
İsimler, 1. hal ekleri, iyelik eki, çokluk eki, aitlik eki, vasıta eki ve eşitlik eki olarak 6 farklı çekim ile çekimlenir.
3. Fiil çekimleri kaç türdür?
Fiil çekimleri, kip ekleri ve şahıs ekleri olmak üzere iki türdür.
4. Vasıta eki ne işe yarar?
Bir işin nasıl yapıldığını ifade etmek için vasıta eki kullanılır.
5. İsimlerin aitlik ekleri ne işe yarar?
Aitlik eki, bir ismin sahibini belirtmek için kullanılır.
6. Hangi kişilik sayısında fiiller “-(l)er/-lar” şeklinde çekimlenir?
Fiiller, çoğul kişilikte “-(l)er/-lar” ekleriyle çekimlenir.