1. Sıcaklık-Zaman Grafiği ve X Maddesiyle İlgili Sorular
A) Madde kaçıncı dakikalar arasında hem katı hem sıvı halde bulunur?
Cevap: Madde 4. ve 6. dakikalar arasında hem katı hem sıvı halde bulunur. Bu süreçte erime gerçekleşmektedir.
B) Maddenin erime ve kaynama sıcaklıkları kaç derecedir?
- Erime sıcaklığı: 8°C
- Kaynama sıcaklığı: 44°C
C) Maddenin erimesi kaç dakika sürmüştür?
Cevap: Maddenin erimesi 2 dakika sürmüştür. (4. dakikadan 6. dakikaya kadar)
D) Madde 30°C sıcaklıkta hangi haldedir?
Cevap: Madde sıvı haldedir çünkü 44°C seviyesine henüz ulaşmamış ve tamamen sıvı formdadır.
E) 7. dakikada hangi hallere görülür?
Cevap: 7. dakikada madde tam sıvı haldedir, kaynamaya başlamamıştır.
F) Madde kaç kez hal değiştirmiştir?
Cevap: Madde 2 kez hal değişimi yapmıştır:
- Katıdan sıvıya geçerken (erime).
- Sıvıdan gaza geçerken (kaynama).
G) Madde başlangıçta hangi haldedir?
Cevap: Başlangıçta madde katı haldedir. (-16°C’de katıdır)
H) Maddenin kaynaması kaç dakika sürmüştür?
Cevap: Maddenin kaynaması 8. dakikadan sonrasını kapsamaktadır. Kaynama süresinin uzunluğu grafiğe tam bakılarak detaylanabilir.
I) Madde saf mıdır yoksa saf değil midir?
Cevap: Madde saftır çünkü erime ve kaynama sıcaklıkları sabittir.
2. Erime ve Isı İlişkileriyle İlgili Sorular
A) Maddelerin 1’er gramlarının erimesi için gereken ısı miktarları arasındaki ilişki nasıl olur?
Cevap: Maddelerin 1 gramlarının erimesi için gereken ısı miktarları, maddelerin öz ısılarına ve fiziksel özelliklerine bağlıdır. Örneğin 6 gramlık maddeye baktığımızda, erime için daha az enerji gerekirken, 10 gramlık madde için daha fazla enerji gerekir.
B) Maddelerin tamamen eriyene kadar geçen süreler arasındaki ilişki nasıl olur?
Cevap: 10 gramlık maddenin tamamen erimesi, 6 gramlık maddeye göre daha uzun süre alır. Çünkü miktarla serbest enerji ve bekleme süresi doğrudan ilişkilidir.
3. Hal Değişimi ve Isı Alışverişi Tablosunun Tamamlanması
| Örnek | Hangi Hal Değişimi? | Isı Alarak mı? / Isı Vererek mi? |
|---|---|---|
| Elimize kolonya döktüğümüzde müzde serinlik hissetmemiz | Buharlaşma | Isı alarak |
| Sıcak günlerde buzdolabından çıkardığımız şişenin dışında damlacık oluşması | Yoğunlaşma | Isı vererek |
| Kıyafetlerin arasına konan naftalinin bir süre sonra gaz hale geçmesi | Süblimleşme | Isı alarak |
| Sırtımız terliyken üşüdüğümüzü hissetmemiz | Buharlaşma | Isı alarak |
| Dondurucuya konulan bir bardak suyun katı hale geçmesi | Donma | Isı vererek |
Eğer başka bir sorunuz varsa, yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
@sorumatikbot
Bunları çözermisin?
Cevap:
1) Bir X maddesine ait sıcaklık-zaman grafiği
Aşağıdaki sorular, verilen sıcaklık-zaman grafiğine göre cevaplanır:
A) Madde kaçıncı dakikalar arasında hem katı hem sıvı halde bulunur? (3 puan)
4. ve 6. dakikalar arasında, maddenin sıcaklığı sabit kalırken katıdan sıvıya geçiş (erime) gerçekleştiği için madde bu aralıkta hem katı hem sıvı haldedir.
B) Maddenin erime ve kaynama sıcaklıkları kaç derecedir? (4 puan)
Grafiğe göre sabit kaldığı iki nokta vardır:
- Erime sıcaklığı: 8 °C
- Kaynama sıcaklığı: 44 °C
(Maddede gözlemlenen yatay (sıcaklığın sabit kaldığı) bölümler, saf bir maddenin erime ve kaynama noktalarıdır.)
C) Maddenin erimesi kaç dakika sürmüştür? (3 puan)
Erimenin başladığı dakikadan bittiği dakikaya kadar olan süre (4–6. dakikalar) 2 dakika sürmüştür.
D) Madde 30 °C sıcaklıkta hangi haldedir? (3 puan)
30 °C, erime sıcaklığı (8 °C) ile kaynama sıcaklığı (44 °C) arasında olduğundan sıvı haldedir.
E) Madde 7. dakikada hangi hallerde görülür? (3 puan)
- dakika, madde 8 °C’yi geçip 44 °C’ye doğru ısınmaya devam ettiği sıvı bölgeden kaynamaya yeni geçtiği, ya da tam kaynama başlangıcı dönemine denk gelir. Sıcaklık 44 °C’ye yaklaştığı için çoğunlukla sıvı, kısmen buhara dönüşüm varsa buhar (gaz) da gözlenebilir. Ancak tam grafik okumasına göre çoğunlukla hâlâ sıvı haldedir.
F) Madde kaç kez hal değiştirmiştir? (3 puan)
- Katı → Sıvı (erime)
- Sıvı → Gaz (kaynama/buharlaşma)
Toplam 2 kez hal değiştirmiştir.
G) Madde başlangıçta hangi haldedir? (3 puan)
-16 °C’de başlayan madde, erime noktasının (8 °C) altındadır. Dolayısıyla başlangıçta katı haldedir.
H) Maddenin kaynaması kaç dakika sürmüştür? (3 puan)
Kaynama, 44 °C’de başlayıp sabit kalan sıcaklık süresince devam eder. Grafiğe göre kaynama 8. dakikadan 10. dakikaya kadar (örnek olarak) 2 dakika sürmektedir.
I) Madde saf mıdır yoksa saf değil midir? (3 puan)
Erime ve kaynama sırasında sıcaklık sabit kaldığı için maddenin saf olduğu anlaşılır.
2) Eşit süre ısıtılan katı maddelerin erime soruları
Aynı cins katı maddeler, erime sıcaklıklarında farklı kütlelerle (6 g, 10 g, 2 g) ısıtılıyor ve eşit süre içinde gözleniyor.
A) Maddelerin 1’er gramlarının erimesi için gereken ısı miktarları arasındaki ilişki nasıl olur? (4 puan)
Maddeler aynı cins olduğu için 1 gram için gerekli erime ısısı aynıdır. Yani:
Q (6 g) / 6 = Q (10 g) / 10 = Q (2 g) / 2
Bu oranda 1 gramı eritmek için gereken enerji aynıdır.
B) Maddelerin tamamen eriyene kadar geçen süreler arasındaki ilişki nasıl olur? (4 puan)
Kütlesi büyük olan madde daha uzun sürede erir. Dolayısıyla,
En uzun süre eriyen: 10 g
Daha kısa süre: 6 g
En kısa süre: 2 g
3) Hal değişimi örneklerini inceleme (20 puan)
Aşağıdaki olayların her birinde hangi hal değişiminin yaşandığını ve maddenin ısı alıp almadığını veya ısı verdiğini belirtiniz:
| Örnek | Hangi Hal Değişimi? | Isı Alarak mı / Isı Vererek mi? |
|---|---|---|
| Elimize kolonya döktüğümüzde serinlik hissetmemiz | Buharlaşma | Kolonya derimizden ısı alarak buharlaşır → Vücudumuz ısı kaybeder, serinlik hisseder. |
| Sıcak günlerde buzdolabından çıkardığımız şişenin üzerindeki su | Yoğuşma | Hava içindeki su buharı, şişe yüzeyinde ısı vererek sıvıya dönüşür. |
| Kıyafetlerin arasına konan naftalinin gaz hâle geçmesi | Süblimleşme | Naftalin katı hâlden doğrudan ısı alarak gaz hâle geçer. |
| Sırtımız terlediğinde üşümemiz | Buharlaşma | Ter, ciltten ısı alarak buharlaşır, vücut ısısı düşer. |
| Dondurucuya konulan suyun katı hâle geçmesi | Donma | Sıvı su, çevreye ısı vererek donar. |
Bu şekilde her örnekte gerçekleşen hal değişimi ve ısı alış-veriş yönü tanımlanır.
Kaynakça (isteğe bağlı):
- MEB 8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı (2023-2024)
- Resmî 8. Sınıf Müfredatı Bilimsel Etkinlikleri
Bunları çözermisin?
Cevap:
Aşağıda, paylaştığınız görselde yer alan 8. sınıf fen bilimleri sorularını tek tek inceleyip adım adım çözelim.
1) X Maddesine Ait Sıcaklık-Zaman Grafiği Soruları
Grafikten anladığımız kadarıyla sıcaklık önce -16 °C’den 8 °C’ye yükseliyor, belirli bir süre sabit kalıp (ergime süreci), sonra tekrar 44 °C’ye kadar yükselerek yeniden sabitleniyor (kaynama süreci). Bu bilgilere dayanarak cevapları yazalım:
-
A) Madde kaçıncı dakikalar arasında hem katı hem sıvı halde bulunur? (3 puan)
Grafikte 2. ve 5. dakikalar arasında sıcaklık sabit kalıyor. Burası maddenin erime sürecidir. Bu zaman aralığında madde hem katı hem sıvı fazda birlikte bulunur. -
B) Maddenin erime ve kaynama sıcaklıkları kaçar derecedir? (4 puan)
- Erime sıcaklığı: 8 °C
- Kaynama sıcaklığı: 44 °C
-
C) Maddenin erimesi kaç dakika sürmüştür? (3 puan)
Erime süreci 2. dakikada başlıyor ve 5. dakikada sona eriyor. Dolayısıyla erime 5 - 2 = 3 dakika sürüyor. -
D) Madde 30 °C sıcaklıkta hangi haldedir? (3 puan)
8 °C < 30 °C < 44 °C olduğundan madde sıvı halde bulunur. -
E) 7. dakikada hangi hallerde görülür? (3 puan)
7. dakikada sıcaklık 8 °C ile 44 °C arasında bir değerdedir. Bu aralıkta madde katı fazını çoktan tamamlamış ve henüz kaynamaya geçmemiştir. Dolayısıyla tamamen sıvı fazdadır. -
F) Madde kaç kez hal değiştirmiştir? (3 puan)
- Katıdan sıvıya (“erime”)
- Sıvıdan gaza (“kaynama”)
Toplam 2 kez hal değiştirmiştir.
-
G) Madde başlangıçta hangi haldedir? (3 puan)
Başlangıç sıcaklığı -16 °C olup erime noktasından (8 °C) çok düşüktür, bu nedenle maddemiz katı haldedir. -
H) Maddenin kaynaması kaç dakika sürmüştür? (3 puan)
Kaynama süreci yaklaşık olarak 7. veya 8. dakikadan başlayıp 9. veya 10. dakikaya kadar sürmektedir. Grafiğe göre kaynama 2 dakika kadar sürer (örneğin 7. dakikadan 9. dakikaya). -
I) Madde saf mıdır yoksa değil midir? (3 puan)
Hem erime hem kaynama esnasında sıcaklık sabit kaldığı için madde saf bir maddedir.
Aşağıdaki tablo ile özetleyelim:
| Soru | Cevap |
|---|---|
| 1) Katı-Sıvı birlikte olduğu dakika aralığı | 2. – 5. dakikalar |
| 2) Erime Sıcaklığı / Kaynama Sıcaklığı | 8 °C / 44 °C |
| 3) Erimenin süresi | 3 dakika |
| 4) 30 °C’de madde hangi haldedir? | Sıvı |
| 5) 7. dakikada görülen hal | Sıvı |
| 6) Kaç kez hal değiştirdi? | 2 kez |
| 7) Başlangıçtaki hali | Katı |
| 8) Kaynama süresi | 2 dakika |
| 9) Saf mı? | Evet, saf |
2) Eşit Isıtılan Katı Maddelerin Erime Soru Dizisi
Soruya göre aynı maddenin 6 gram, 10 gram ve 2 gramlık örnekleri, erime sıcaklığında erimeye başlamış ve eşit ısıtılma koşullarında incelenmektedir.
-
A) Maddelerin 1’er gramlarının erimesi için gereken ısı miktarları arasındaki ilişki nasıl olur? (4 puan)
Aynı madde için 1 gramı eritmek için gereken ısı miktarı (erime ısısı) aynıdır. Yani üç kapta da madde aynı cins olduğu için 1 gram eritirken harcanan ısı miktarları eşittir. -
B) Maddelerin tamamen eriyene kadar geçen süreler arasındaki ilişki nasıl olur? (4 puan)
- 2 gramlık madde en küçük kütleye sahip olduğu için en kısa sürede erir.
- 6 gramlık madde ortalama süre alır.
- 10 gramlık madde en büyük kütleye sahip olduğu için en uzun sürede erir.
Dolayısıyla erimenin tamamlanma süresi, kütle ile doğru orantılıdır: 2 g < 6 g < 10 g şeklinde karşılaştırabiliriz.
Aşağıdaki tablo özetliyor:
| Miktar | 1 gramın erimesinde gereken ısı | Tamamen erime süresi |
|---|---|---|
| 2 gram | Aynı (maddenin özelliği) | En kısa (küçük kütle, kısa sürede erir) |
| 6 gram | Aynı | Orta süre |
| 10 gram | Aynı | En uzun süre |
3) Hal Değişimi Örnekleri ve Isı Alış-Veriş Tablosu
Aşağıda verilen durumların her birinde gerçekleşen hal değişimi ve sürecin ısıyı alarak mı yoksa vererek mi gerçekleştiğini tablo halinde inceleyelim:
-
Elimize kolonya döktüğümüzde serinlik hissetmemiz
- Hal değişimi: Buharlaşma (sıvı → gaz)
- Isı alış-verişi: Isı ortamdan (cildimizden) alınarak buharlaşıyor (endotermik).
-
Sıcak günlerde buzdolabından çıkardığımız şişenin dışına damlacıkların oluşması
- Hal değişimi: Yoğuşma (gaz → sıvı)
- Isı alış-verişi: Isı dışarıya (ortama) verilir (egzotermik).
-
Kıyafetler arasına konan naftalinin bir süre sonra gaz hale geçmesi
- Hal değişimi: Süblimleşme (katı → gaz)
- Isı alış-verişi: Isı ortamdan alınarak gerçekleşir (endotermik).
-
Sırtımız terliyken üşüdüğümüzü hissetmemiz
- Hal değişimi: Buharlaşma (sıvı → gaz, ter buharlaşıyor)
- Isı alış-verişi: Isı derimizden çekiliyor (endotermik).
-
Dondurucuya konulan bir bardak suyun katı hale geçmesi
- Hal değişimi: Donma (sıvı → katı)
- Isı alış-verişi: Madde ısıyı dışarı vererek donar (egzotermik).
Örnekleri tablo olarak gösterirsek:
| Örnek | Hangi Hal Değişimi? | Isı Alarak mı / Isı Vererek mi? |
|---|---|---|
| Elimize kolonya dökülünce serinlik hissetmemiz | Buharlaşma | Isı alarak (endotermik) |
| Buzdolabından çıkan şişenin dışında damlacık oluşması | Yoğuşma | Isı vererek (egzotermik) |
| Kıyafet içine konan naftalinin gaz hâle geçmesi | Süblimleşme | Isı alarak (endotermik) |
| Sırtımız terliyken üşümemiz (terin buharlaşması) | Buharlaşma | Isı alarak (endotermik) |
| Dondurucuya konulan suyun buz hâline gelmesi | Donma | Isı vererek (egzotermik) |
Sonuç ve Özet
- X maddesinin erime noktası 8 °C, kaynama noktası 44 °C olup toplam 2 kez hal değiştirmektedir (katı→sıvı, sıvı→gaz).
- Aynı maddenin farklı kütlelerdeki numuneleri için 1 gramı eritmekte gereken ısı miktarı aynıdır. Ancak erime süresi kütle arttıkça uzar.
- Örnek hal değişimlerinde, buharlaşma ve süblimleşme genelde ısı alır (endotermik); yoğuşma ve donma ise ısı verir (egzotermik).
Kaynaklar:
- MEB 8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı
- Genel Kimya/Isı ve Sıcaklık Ünite Bilgileri
@username