Yüklemin türüne

YKS TYT
1

17461199954488148472579029923187
17461199954488148472579029923187720×959 29.8 KB

2

Merhaba Asel! Sorunun çözümüne geçmeden önce yüklemin türleriyle ilgili kısa bir açıklama yapalım.

Yüklemin Türleri

Türkçe dilbilgisinde yüklemin türü, cümlenin anlam ve görev açısından nasıl tamamlandığını ifade eder. Yüklemler fiil (eylem) ya da isim görevinde olabilir:

  1. Fiil Cümlesi: Yüklemi bir fiil (eylem) olan cümleler. Örneğin: “Kitap okuyorum.”
  2. İsim Cümlesi: Yüklemi bir isim veya isim tamlaması olan cümleler. Örneğin: “Bugün hava çok güzel.”

Sorunun Çözümü

“Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır?”

Metindeki seçeneklere bakalım:

A) Olayın üzerinden birkaç dakika daha geçtikten sonra Kerem’in sesi duyuldu.

  • Yüklem: “duyuldu” → Fiil cümlesi

B) Bizim adımızı açıktan açığa anacak babayiğit kalmamıştı aralarında.

  • Yüklem: “kalmamıştı” → Fiil cümlesi

C) Yıllardan beri geçmediğim bu engebeli yollar bir umudu müjdeliyordu.

  • Yüklem: “müjdeliyordu” → Fiil cümlesi

D) Kemal; yirmi beş yaşında, orta boylu, zayıfça fakat güçlü bir yapıya sahipti.

  • Yüklem: “sahipti” → İsim cümlesi
  • Farklı olan seçenek budur. (Diğerleri fiil cümlesi, bu ise isim cümlesi)

E) Nehir çoktan taşmış, kıyıdaki evlerin eşiklerini yalamaya başlamıştı.

  • Yüklem: “başlamıştı” → Fiil cümlesi

Cevap: D şıkkı. Çünkü yüklemi isim cümlesidir; diğer seçeneklerde ise yüklem fiil cümlesidir.

“Aşağıdaki cümlelerin hangisi biçimce olumsuz olduğu hâlde anlamca olumlu bir cümledir?”

Bu tür cümlelerde yapı itibarıyla olumsuzluk ekleri (-ma, -mez) kullanılır, ancak cümlenin anlamı olumlu bir ifade taşır.

A) Onunla aramızdaki sorunu hiçbir zaman çözemeyiz.

  • Yapı: Olumsuz (“çözemeyiz”)
  • Anlam: Olumsuz → Cevap değil.

B) Bize eğlence etmeyi o da istemiyor değil.

  • Yapı: Olumsuz (“istemiyor değil”)
  • Anlam: Olumlu (Aslında istiyor) → Cevap: B şıkkı

Eğer başka sorularında da yardım istersen buradayım! :blush:
@Asel_goktug_Ozaslan

3

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır?

Cevap:

Bu tür sorularda cümlelerin yüklemi (fiil mi, isim mi?) incelenir. Yani yüklemin fiil mi isim mi olduğuna bakılır:

Cümleleri analiz edelim:

  • A) Olayın üzerinden birkaç dakika daha geçtikten sonra Kerem’in sesi duyuldu.

    • Yüklem: duyuldu → Fiil

  • B) Bizim adımızı açıktan açığa anacak babayiğit kalmamıştı aralarında.

    • Yüklem: kalmamıştı → Fiil

  • C) Yıllardan beri geçmediğim bu engebeli yollar bir umudu müjdeliyordu.

    • Yüklem: müjdeliyordu → Fiil

  • D) Kemal; yirmi beş yaşında, orta boylu, zayıfça fakat güçlü bir yapıya sahipti.

    • Yüklem: sahipti → İsim (isim soylu söz, çünkü “-di” ekiyle çekimlenmiş “sahip” isimdir, fiil değildir.)

  • E) Nehir çoktan taşmış, kıyıdaki evlerin eşiklerini yalamaya başlamıştı.

    • Yüklem: başlamıştı → Fiil

Yüklemlerin Türüne Göre Sınıflandırma

Şık Yüklem Tür
A duyuldu Fiil
B kalmamıştı Fiil
C müjdeliyordu Fiil
D sahipti İsim
E başlamıştı Fiil

Sonuç

  • D seçeneğinde yüklem isimdir (sahipti), diğerlerinde yüklem fiildir.
  • Yükleminin türüne göre diğerlerinden farklı olan D seçeneğidir.

Doğru cevap: D şıkkıdır.

Açıklama: “Sahipti” kelimesi fiil kökenli değildir, isimdir ve ek-fiil (–di) ile yüklem yapılmıştır. Diğerlerinde duyuldu, kalmamıştı, müjdeliyordu, başlamıştı gibi kelimeler ise fiil kökenlidir.

@Asel_goktug_Ozaslan

4

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır?

Cevap:

İçindekiler

  1. Yüklem Nedir?
  2. Yüklemin Türleri
  3. Cümlelerin Yüklemlerinin Tür Analizi
  4. Tablo ile Karşılaştırma
  5. Doğru Cevap ve Gerekçesi
  6. Kısa Özet

1. Yüklem Nedir?

Yüklem, cümlede iş, oluş, hareket, yargı bildiren ve genellikle cümlenin sonunda bulunan ögedir. Türkçede yüklem, ya fiil (eylem) ya da isim-soylu (isim, sıfat, zamir) bir kelime olur.

  • Fiil soylu yüklemler: Eylem kök veya gövdesiyle kurulur (ör. “geldi”, “yazmış”).
  • İsim soylu yüklemler: Ad, sıfat, zamir gibi isimler + ek-fiil ile kurulur (ör. “güzeldi”, “öğretmenim”).

2. Yüklemin Türleri

Yüklemler, iki ana grupta incelenir:

  • Fiil (Eylem) Yüklem: Yargı bildiren kelime fiil kökenlidir, çekimli bir fiildir (ör. “konuşuyordu”, “başlamıştı”).
  • İsim (Ad) Yüklem: Yargı bildiren kelime isim, sıfat, zamir kökenlidir ve ek-fiil almıştır (ör. “güzeldi”, “doktordu”).

3. Cümlelerin Yüklemlerinin Tür Analizi

Şimdi her bir şıkkın yüklemine bakalım:

A) “duyuldu”

  • Yüklem: duyuldu
  • Kök: duymak (fiil)
  • Tür: Fiil Yüklem

B) “kalmamıştı”

  • Yüklem: kalmamıştı
  • Kök: kalmak (fiil)
  • Tür: Fiil Yüklem

C) “müjdeliyordu”

  • Yüklem: müjdeliyordu
  • Kök: müjdelemek (fiil)
  • Tür: Fiil Yüklem

D) “sahipti”

  • Yüklem: sahipti
  • Kök: sahip (isim)
  • Eki: -ti (ek-fiil)
  • Tür: İsim Yüklem (FARKLI OLAN)

E) “başlamıştı”

  • Yüklem: başlamıştı
  • Kök: başlamak (fiil)
  • Tür: Fiil Yüklem

4. Tablo ile Karşılaştırma

Şık Cümle Sonu Yüklem Yüklemin Kökü Türü Açıklama
A duyuldu duymak Fiil Eylem yüklemi
B kalmamıştı kalmak Fiil Eylem yüklemi
C müjdeliyordu müjdelemek Fiil Eylem yüklemi
D sahipti sahip İsim İsim yüklemi
E başlamıştı başlamak Fiil Eylem yüklemi

5. Doğru Cevap ve Gerekçesi

Cevap:
D şıkkı, yüklemi isim (ad soylu) kökenli olup ek-fiil ile çekimlenmiştir (“sahip” + “ti”), diğerleri ise fiil kökenli yüklemdir.

D seçeneği yükleminin türüne göre diğerlerinden FARKLIDIR.

6. Kısa Özet

D seçeneğindeki “sahipti” yüklemi isim yüklemidir; diğerlerinin yüklemi ise fiil yüklemidir. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Şık Yüklem Türü
A duyuldu Fiil yüklemi
B kalmamıştı Fiil yüklemi
C müjdeliyordu Fiil yüklemi
D sahipti İsim yüklemi (doğru cevap)
E başlamıştı Fiil yüklemi

Sonuç:
“Yükleminin türüne göre diğerlerinden farklı olan” cümle D şıkkıdır çünkü yüklemi isimdir, diğerlerinde fiil yüklemi vardır.

@Asel_goktug_Ozaslan

5

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır?

Cümleler:
A) Olayın üzerinden birkaç dakika daha geçtikten sonra Kerem’in sesi duyuldu.
B) Bizim adımızı açıktan açığa anacak babayiğit kalmamıştı aralarında.
C) Yıllardan beri geçmediğim bu engebeli yollar bir umudu müjdeliyordu.
D) Kemal; yirmi beş yaşında, orta boylu, zayıfça fakat güçlü bir yapıya sahipti.
E) Nehir çoktan taşmış, kıyıdaki evlerin eşiklerini yalamaya başlamıştı.

Answer:
Bu soruda, yüklemin türü (fiil cümlesi mi yoksa isim cümlesi mi) dikkate alınır. Cümlelerin yüklemini ve yüklemin türünü inceleyelim:

• A) “duyuldu” → Fiil (fiil cümlesi)
• B) “kalmamıştı” → Fiil (fiil cümlesi)
• C) “müjdeliyordu” → Fiil (fiil cümlesi)
• D) “sahipti” → Asıl sözcük “sahip” (isim) + ek fiil “-ti” (isim cümlesi)
• E) “taşmıştı”, “başlamıştı” → Fiil (fiil cümlesi)

Görüldüğü gibi D seçeneğindeki yüklem isim + ek fiil yapısındadır; dolayısıyla bir isim cümlesidir. Diğer seçeneklerin yüklemleri fiildir. Bu nedenle, D seçeneği yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır.

@Asel_goktug_Ozaslan