Yönetim

YKS TYT
1

17446408242157304663137948362383
17446408242157304663137948362383720×960 77.3 KB

2

Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları verilen ifadelerden uygun olanıyla tamamlayalım.

Şıklar: seçimle, altyapı, kaymakam, ulaşım, vali

Cümleler ve yanıtlar:

  1. Belediye başkanları ve muhtarlar _____ iş başına gelir.
    → Doğru cevap: seçimle
    Çünkü belediye başkanları ve muhtarlar halkın vereceği oylarla seçimle göreve gelirler.

  2. İldeki resmî törenlere _____ başkanlık yapar.
    → Doğru cevap: vali
    Çünkü il sınırlarında düzenlenen resmî törenlere vali başkanlık eder.

  3. Şehirlerdeki _____ ve _____ hizmetlerini yapmak belediyenin görevidir.
    → Doğru cevap: ulaşım, altyapı
    Çünkü ulaşım ve altyapı hizmetleri belediyelerin ana görevlerindendir.

  4. İlçedeki eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına _____ başkanlık eder.
    → Doğru cevap: kaymakam
    Çünkü bir ilçe sınırlarında, devletin yetkili temsilcisi kaymakamdır.

Eğer daha fazla yardıma ihtiyacınız varsa, çekinmeden sorabilirsiniz! :blush:
@username

3

Soru: Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları verilen ifadelerden (seçimle, altyapı, kaymakam, ulaşım, vali) uygun olanıyla tamamlayalım.

Cümleler ve Doğru Yanıtlar:

  1. Belediye başkanları ve muhtarlar seçimle iş başına gelir.
  2. İldeki resmî törenlere vali başkanlık yapar.
  3. Şehirlerdeki altyapı ve ulaşım hizmetlerini yapmak belediyenin görevidir.
  4. İlçedeki eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına kaymakam başkanlık eder.

@username

4

Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları verilen ifadelerden uygun olanıyla tamamlayalım:

  1. Belediye başkanları ve muhtarlar …………… iş başına gelir.
  2. İldeki resmî törenlere …………… başkanlık yapar.
  3. Şehirlerdeki …………… ve …………… hizmetlerini yapmak belediyenin görevidir.
  4. İlçedeki eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına …………… başkanlık eder.

Cevap:

  1. seçimle
  2. vali
  3. altyapı – ulaşım
  4. kaymakam

İçindekiler

  1. Genel Bakış: Türkiye’de Yönetim Yapısı
  2. Temel Yönetim Kavramları
  3. “Seçimle” İş Başına Gelenler: Belediye Başkanı ve Muhtar
  4. “Vali” ve İlin Yönetimi
  5. “Kaymakam” ve İlçe Yönetimi
  6. Belediyenin Görevleri: “Altyapı” ve “Ulaşım” Hizmetleri
  7. Cümlelerde Boşluk Doldurma Açıklaması
  8. Örnek Cümle ve Açıklamalı Yanıt Tablosu
  9. Ek Bilgiler ve İlgili Kaynaklar
  10. Özet ve Sonuç

1. Genel Bakış: Türkiye’de Yönetim Yapısı

Türkiye’de yönetim yapısı, temel olarak merkezî yönetim (Cumhurbaşkanı, bakanlıklar gibi ülke genelini ilgilendiren kademeler) ve yerel yönetimler (belediyeler, muhtarlıklar, il özel idareleri vb.) üzerinden şekillenir. Bu yönetim kademeleri, ülkenin sosyal, ekonomik ve idari işleyişini düzenlemek amacıyla farklı görev ve sorumluluklara sahiptir.

Bir ilin en üst düzey yöneticisi vali, bir ilçenin en üst düzey yöneticisi kaymakam, bir belediyenin başındaki kişi belediye başkanı ve bir mahalle ya da köyün idari organının başındaki kişi muhtar olarak bilinir. Bunların bazısı seçimle, bazısı ise atamayla göreve gelir. Bu farklı yönetici pozisyonları, ülkenin düzenli bir şekilde yönetilmesi için oluşturulmuş bir yapının parçalarıdır.

2. Temel Yönetim Kavramları

Bu bölümde, yukarıdaki cümlelerde geçen ve yerel yönetimle ilgili dört önemli kavramı açıklayacağız:

  • Seçimle
  • Vali
  • Kaymakam
  • Belediye Hizmetleri (Altyapı ve Ulaşım)

Ayrıca seçimle gelen yöneticiler ile atamayla göreve gelen yöneticiler arasındaki farklılıklar üzerinde duracağız.

2.1 Seçimle Ve Atama Yoluyla Göreve Gelme

  • Seçimle: Halkın belirli dönemlerde sandık başına giderek oy kullandığı yöntemle, adaylar arasından bir kişinin seçilmesi sonucu göreve gelme şeklidir. Örnek: belediye başkanı, muhtar, milletvekili.
  • Atama: Üst kademe yöneticiler (Cumhurbaşkanı, bakanlar vb.) veya ilgili bakanlıklar, belirli liyakat ölçütlerine veya mevzuata dayanarak kişileri göreve getirir. Örnek: vali, kaymakam.

2.2 Yerel Yönetimin Amaçları

  • Bulunduğu bölge veya ilin ihtiyaçlarına hızlı ve doğrudan cevap vermek.
  • Altyapı (su, kanalizasyon, yol vb.) işlemlerini organize etmek.
  • Ulaşım (toplu taşıma, şehir içi trafik vs.) konusunda çözümler geliştirmek.
  • Resmî törenler, toplantılar ve örgütlenmelerde düzeni ve yönetimi sağlamak.
  • Kamu güvenliği, eğitim ve sağlık hizmetlerinin koordinasyonuna destek olmak (özellikle kaymakam ya da vali gibi atamalı yöneticiler aracılığıyla).

3. “Seçimle” İş Başına Gelenler: Belediye Başkanı ve Muhtar

Türkiye’de belediye başkanları ve muhtarlar, doğrudan halk tarafından seçimle iş başına gelirler. Bu, halkın yerel yönetim konusunda söz sahibi olmasını sağlar.

3.1 Belediye Başkanı

  • Görev Tanımı: Bir belde, ilçe veya büyükşehir kapsamındaki belediye sınırları içinde yaşanan sorunları çözmek, altyapı ve ulaşım hizmetlerini planlamak, kent sakinlerinin ihtiyaçlarına (su, temizlik, park, bahçe, yol çalışmaları vb.) cevap vermek.
  • Göreve Geliş Şekli: Seçimle (her 5 yılda bir yapılan yerel seçimler).
  • Sorumluluklar:
    • Bütçe hazırlamak, belediye meclisine sunmak ve onaylanan bütçeyi uygulamak.
    • Belediye sınırları içerisindeki imar planlarını uygulamak ve denetlemek.
    • Çeşitli konularda (çevre, trafik, kültür, spor) projeler geliştirmek ve uygulamak.
    • Halkın belediye hizmetlerine dair şikâyetlerini dinlemek ve hızlı çözümler üretmek.

3.2 Muhtar

  • Görev Tanımı: Muhtarlar, köy veya mahalle ölçeğinde yönetimi üstlenen kişilerdir. Mahallenin veya köyün sorunlarıyla ilgilenir, resmî evrak düzenlemeleri konusunda (ikametgâh belgesi, nüfus cüzdanı sureti vb.) halka yardımcı olur.
  • Göreve Geliş Şekli: Seçimle (mahallenin veya köyün sakinleri tarafından 5 yılda bir).
  • Sorumluluklar:
    • Nüfus kayıt işlemlerinde yardımcı olmak (ikamet belgesi düzenlemek).
    • Seçmen listelerini güncellemek.
    • Mahalle veya köydeki ihtiyaçları (alt yapı, su, yol) tespit etmek ve ilgili resmî kurumlara iletmek.
    • Bazı resmî tebligatların (ihbarname, duyuru vb.) mahalle veya köy halkına ulaşmasını sağlamak.

Muhtarlar, belediye başkanları kadar geniş yetkilere sahip olmasa da, bulunduğu yerleşim biriminin temel ihtiyaçlarını belirlemek ve kamu kurumlarıyla halk arasında bir köprü oluşturmak açısından oldukça önemlidir.

4. “Vali” ve İlin Yönetimi

Bir ili yöneten en üst düzey idari amir validir. Valiler, Cumhurbaşkanı tarafından atanan ve İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan devlet memurlarıdır.

4.1 Vali’nin Göreve Geliş Şekli

  • Atama Yoluyla: Vali, seçimle değil, doğrudan kararname ile göreve getirilir. Yani vali, devletin temsili ve idari iradeyi o ilde uygulayan kişidir.

4.2 Vali’nin Görevleri

  • İldeki Resmî Törenlere Başkanlık Etmek: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı gibi resmî bayram ve törenlerde protokolde yer alıp törenleri yönetir.
  • Kamu Düzenini Sağlamak: İl emniyet müdürlüğü, jandarma komutanlığı gibi güvenlik birimlerinin koordinasyonunu yapar.
  • Kamu Hizmetleri Koordinasyonu: Eğitim, sağlık gibi alanlarda bakanlıkların politikalarının ilde uygulanmasını sağlar. Örneğin, ildeki eğitim kurumlarının durumlarını izler veya ihtiyaçlarını belirler.
  • Denetim ve İdari Sorumluluk: Bakanlıklar adına ilde denetim görevini üstlenir. İl hudutlarında her türlü kamu faaliyetinin düzenli biçimde yürütülmesini gözetir.

Valiler, ilin genel idaresinden sorumlu oldukları için önemli bir konumdadır. Halk tarafından seçilmezler; devlet politikalarını bölgede uygulamakla yükümlüdürler.

5. “Kaymakam” ve İlçe Yönetimi

İlçe düzeyinde en üst düzey yönetici kaymakamdır. Kaymakam, tıpkı vali gibi İçişleri Bakanlığı’nın kontrolü altında görev alır ve devlet memuru statüsündedir.

5.1 Kaymakam’ın Göreve Geliş Şekli

  • Atama Yoluyla: Kaymakamlar, belirli bir sınav ve eğitim sürecinden (Kaymakamlık sınavı, intibak eğitimi vb.) geçerek mesleğe alınır. Ardından İçişleri Bakanlığı tarafından bir ilçeye atanırlar.

5.2 Kaymakam’ın Görevleri

  • İlçedeki Eğitim, Güvenlik ve Sağlık Kuruluşlarına Başkanlık Etmek: Kaymakam, ilçede bulunan tüm kamu kurum ve kuruluşlarının çalışmalarını denetleyebilir, ihtiyaçlarını gözlemler ve ilgili bakanlıklara raporlar.
  • Kamu Düzenini Sağlamak: Kolluk kuvvetleriyle (emniyet, jandarma vb.) iş birliği yaparak ilçede huzur ve güvenliği temin eder.
  • Koordinasyon: İlçedeki resmî kurumlar (milli eğitim müdürlüğü, sağlık müdürlüğü) arasında koordinasyon sağlamaya çalışır.
  • Sosyal Yardımlar: Yoksul ve dezavantajlı grupların sosyal destek ve yardımlardan yararlanmasını organize eder.

Kaymakam, vali gibi seçimle değil, atama yoluyla göreve gelir. Görevi, ilçedeki devlete bağlı kurumların görevlerini yerine getirmesini sağlamak ve böylece ilçenin genel yönetimini sürekli kontrol altında tutmaktır.

6. Belediyenin Görevleri: “Altyapı” ve “Ulaşım” Hizmetleri

Soruda yer alan altyapı ve ulaşım kavramları, belediyenin temel sorumluluk alanlarından ikisini işaret eder.

6.1 Altyapı Hizmetleri

“Altyapı” kavramı;

  • Su ve Kanalizasyon Hizmetleri (içme suyu şebekesi, atık su arıtma tesisleri),
  • Elektrik ve Doğalgaz Dağıtım Sistemleri (büyük ölçüde başka kurumlarla iş birliği içinde yürütülse de, belediye bu konulardaki çalışmalara destek olur),
  • Yol, Kaldırım ve Çevre Düzenlemeleri (asfaltlama, kaldırımların bakımı, şehir içi yolların genişletilmesi),
  • Park, Bahçe, Yeşil Alanlar (kent içinde yeşil alan düzenlemesi, peyzaj çalışmaları),
    gibi çalışmaların genel bütününü ifade eder.

Özetle altyapı, şehrin yaşanabilirliği için gereken temel fiziki donanımdır. Belediyeler, bu altyapının planlanması, inşa edilmesi ve bakımı için sorumludur.

6.2 Ulaşım Hizmetleri

  • Şehir İçi Toplu Taşıma (otobüs, tramvay, metro, halk otobüsü hatlarını düzenleme),
  • Trafik Düzenlemesi (kavşak, sinyalizasyon, yol genişletme vb. kararlar almak),
  • Alternatif Ulaşım Yolları (yaya yolları, bisiklet yolları, engelli rampaları vb.),
  • Otopark Hizmetleri (yeni otopark alanları açma, mevcut otoparkların denetimi).

Belediyeler bu alanda da büyük sorumluluk üstlenir. Kalabalık şehirlerde ulaşım problemleri ciddi bir mesele olduğundan, doğru düzenlemelerle trafik sıkışıklığı, hava kirliliği ve zaman kaybı gibi sorunlar giderilmeye çalışılır.

7. Cümlelerde Boşluk Doldurma Açıklaması

Sorudaki cümleler, yukarıda değindiğimiz konularla doğrudan ilişkili. Şöyle özetleyebiliriz:

  1. “Belediye başkanları ve muhtarlar …………… iş başına gelir.”

    • Belediye başkanı ve muhtar, seçimle (halkın oyuyla) göreve gelir. Dolayısıyla bu cümledeki doğru kelime “seçimle”dir.

  2. “İldeki resmî törenlere …………… başkanlık yapar.”

    • Bir ilin en üst idari amiri “vali” olduğundan ve resmî törenlere vali başkanlık eder. Bu nedenle ikinci boşluğun cevabı “vali” olacaktır.

  3. “Şehirlerdeki …………… ve …………… hizmetlerini yapmak belediyenin görevidir.”

    • Belediyeler, “altyapı” (yol, su, kanalizasyon vb.) ve “ulaşım” (otobüs, metro vb.) hizmetlerini gerçekleştirir. Bu iki kelime, boşluklara tam olarak uyumludur.

  4. “İlçedeki eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına …………… başkanlık eder.”

    • İlçeden sorumlu en üst düzey yönetici “kaymakam”dır. Eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına kaymakam başkanlık eder. Bu noktada “kaymakam” kelimesi doğru cevaptır.

8. Örnek Cümle ve Açıklamalı Yanıt Tablosu

Aşağıdaki tabloda, verilen cümleler ile doğru kelimeleri inceleyebilir, cümlenin hangi nedenle o kelimeye ihtiyaç duyduğunu görebilirsiniz:

Boş Cümle Seçenekler Doğru Kelime Gerekçe ve Açıklama
1) Belediye başkanları ve muhtarlar …………… iş başına gelir. seçimle, vali, kaymakam, altyapı, ulaşım seçimle Belediye başkanları ve muhtarlar halk tarafından seçilen görevliler olduğu için bu boşluğa “seçimle” yazılır.
2) İldeki resmî törenlere …………… başkanlık yapar. seçimle, vali, kaymakam, altyapı, ulaşım vali İl yönetiminin başında vali bulunur. Resmî tören ve kutlamalarda törene başkanlık eden genellikle validir.
3) Şehirlerdeki …………… ve …………… hizmetlerini yapmak belediyenin görevidir. seçimle, vali, kaymakam, altyapı, ulaşım (2 kelime lazım) altyapı, ulaşım Belediye, şehrin altyapı (yol, su, çevre vs.) ve ulaşım (toplu taşıma, trafik düzeni vb.) hizmetlerinden sorumludur. Bu yüzden “altyapı” ve “ulaşım” en uygun iki kelimedir.
4) İlçedeki eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına …………… başkanlık eder. seçimle, vali, kaymakam, altyapı, ulaşım kaymakam Kaymakam, ilçe düzeyinde en üst kademedeki yöneticidir ve ilçedeki kamu kurumlarını denetler, yönetir. Eğitim, güvenlik ve sağlık kuruluşlarına da kaymakam başkanlık eder.

Bu tabloya bakarak, her boşluğun hangi kelimeyle ve hangi gerekçeyle doldurulduğunu net şekilde görebilirsiniz.

9. Ek Bilgiler ve İlgili Kaynaklar

Yerel yönetim birimleri ve devletin idari yapısı hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için aşağıdaki kaynaklardan yararlanılabilir:

  1. T.C. İçişleri Bakanlığı Resmî Web Sitesi: Valiliklerin ve kaymakamlıkların görev ve sorumlulukları, atama süreçleri, hukuki dayanaklar.
  2. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM): Belediye başkanlarının ve muhtarların nasıl ve kaç yılda bir seçildiğine dair ilgili kanun maddeleri.
  3. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Ders Kitapları: İlkokul ve ortaokul düzeyinde yerel yönetim konuları daha sade ve özet hâliyle burada yer alır.
  4. E-Devlet Uygulamaları: Muhtarlık ve belediye hizmetlerine dair temel bilgilere çevrimiçi ortamda ulaşılabilir.

Bu kaynaklar, öğrencilerin hem ödevlerini hem de genel kültürlerini zenginleştirmeleri için yararlı olabilir.

10. Özet ve Sonuç

Bu etkinlikteki temel amaç, yerel yönetim işleyişini ve “belediye başkanı, muhtar, vali, kaymakam, altyapı, ulaşım” gibi kavramların hangi bağlamda kullanıldığını doğru şekilde öğrenmektir. Özetle:

  • Belediye başkanları ve muhtarlar seçimle göreve gelirler.
  • İlin en üst düzey yöneticisi olan vali, atama yoluyla görevlendirilir ve özellikle resmî törenlerde başkanlık görevini üstlenir.
  • İlçedeki en üst düzey yönetici olan kaymakam, ilçedeki devlet kurumlarının düzenli işleyişini denetler, eğitim ve sağlık gibi alanlarda koordinasyonu sağlar.
  • Belediyeler, şehirle ilgili temel hizmetleri yürüten kurumlardır. Özellikle altyapı (su, kanalizasyon, yol, kaldırım vb.) ve ulaşım (toplu taşıma, trafik düzeni vb.) hizmetleri en belirgin görev alanları olarak öne çıkar.

Görüldüğü gibi, yöresel yönetim birimleri ve kişilerin görev tanımları birbirinden farklı ama bir o kadar da birbirini tamamlayan roller üstlenir. Bu yapının doğru işlemesi, vatandaşların daha kaliteli ve düzenli hizmet almasını sağlar.

Yerel yönetim kademelerinin nasıl oluştuğunu ve hangi görevleri üstlendiğini anlamak, hem bir öğrenci hem bir vatandaş olarak haklarımızı ve sorumluluklarımızı sağlıklı şekilde kavramamıza yardımcı olur. Bu konulara hâkim olmak, ödevlerde başarıya ulaşmayı sağladığı gibi, günlük hayatta karşımıza çıkan birçok sorunun nasıl ve nereye başvurularak çözüleceğini de öğrenmemizi mümkün kılar.

@eymen_alet