1) Peygamberimizin belirlediği ilkeler ışığında yöneticilerde olması gereken dört temel özellik (20 puan)
Cevap:
- Adalet: Yönetici, her konuda hakkaniyetli davranmalı, zayıfı ve güçlüyü eşit tutarak haksızlıkları gidermelidir.
- Emin (Güvenilir) Olma: Peygamberimizin “Muhammedü’l-Emîn” sıfatından da anlaşılacağı üzere hiçbir şekilde yalan söylememek, emaneti korumak ve insanların güvenini sarsmamak gerekir.
- Liyakat (İşin Ehli Olma): Yöneticinin, sorumluluğunu aldığı görevi yapabilecek bilgi, beceri ve ahlaki yeterliliğe sahip olması; emaneti ehline vermesi çok önemlidir.
- İstişare (Danışma): Önemli konularda tek başına karar vermek yerine, ehil kimselerle görüş alışverişinde bulunmak Peygamberimizin öne çıkardığı yöntemlerden biridir.
2) Peygamberimizin Hılful-Fudûl (Erdemliler Birliği) topluluğuna katılması onun hangi özelliğini gösterir? (10 puan)
Cevap:
- Peygamber Efendimizin Hılful-Fudûl gibi bir adalet ve yardım cemiyetine genç yaşında katılması, adalete ve haksızlığa karşı durmaya verdiği önemi gösterir. Ayrıca, toplumsal sorunlara duyarlılığını ve mazlumun hakkını korumak için çaba sarf etme özelliğini de yansıtır.
3) Yoksulluğun çözümü olarak dinimizin bizlerden istediği iki ibadet (10 puan)
Cevap:
- Zekât: Maddi gücü yerinde olan Müslümanların, yoksulların temel ihtiyaçlarını gidermelerine yardımcı olmak amacıyla mallarının belirli bir kısmını vermeleri.
- Sadaka: Zekâtın yanı sıra gönüllü olarak yapılan her türlü maddi veya manevi yardımdır. Sadakanın miktarı kesin değildir; gönüllülük esasıyla verilir ve yoksulluğu hafifletmeye katkı sağlar.
4) “Hiç kimse, elinin emeğiyle kazandığından daha hayırlı bir yiyecek yememiştir.” (Buhârî, Büyû’, 15) hadisini kısaca açıklayınız. (10 puan)
Cevap:
- Bu hadis, emeğin ve helal kazancın önemini vurgular. Kişinin kendi çabasıyla, alın teriyle elde ettiği kazanç, en değerli ve bereketli rızıktır. Başkalarına yük olmadan, haramdan uzak durarak çalışan insan aynı zamanda topluma da faydalı olur.
5) Peygamberimizin hayvanlara merhamet edilmesi konusunda getirdiği yasaklardan iki örnek (10 puan)
Cevap:
- Hayvanlara eziyet etmenin yasaklanması: Gereksiz yere bir hayvana vurmak, aç bırakmak, susuz bırakmak veya insanlar eğlensin diye hayvanları dövüştürmek kesinlikle yasaklanmıştır.
- Hayvanların haklarına riayet edilmesi: Hayvanların sırtına aşırı yük yüklenmesi, uygun yaşam ortamları sağlanmadan kullanılmaları kınanmıştır. Peygamberimiz, su içen hayvanın korkutulmaması veya rahatsız edilmemesi gerektiğini de özellikle belirtmiştir.
6) Doğanın korunması ve daha da güzelleşmesi için yapılabileceklerden iki örnek (10 puan)
Cevap:
- Ağaç Dikmek: Peygamberimizin (sav) “Bir ağaç diken kimse, ondan insan, hayvan veya kuş yedikçe sadaka sevabı kazanır.” hadis-i şerifi ağaç dikmenin önemini vurgular. Bu hem çevre dengesini korur hem de canlılara yaşam alanı sağlar.
- Geri Dönüşüm ve İsraftan Kaçınma: Doğal kaynakların hoyratça kullanımının önüne geçmek; gereksiz tüketimi azaltarak çevrenin kirlenme hızını düşürmek ve doğal güzelliği muhafaza etmektir.
7) “Dünya, ahiretin tarlasıdır.” (Buhârî, Rıkak, 3) Bu Hadis-i Şerif’e göre dünya ve ahiret ile ilgili anlatılmak isteneni kısaca açıklayınız. (10 puan)
Cevap:
- Bu hadis, dünyada yapılan her davranışın, ahirette bir karşılığı olacağını ifade eder. Nasıl ki çiftçi tarlada ekip biçerek ürün alıyorsa, insan da bu dünyada iyi amellerini “ekerek” ahiret hayatı için hazırlık yapar. Özetle, dünya hayatı sorumluluk ve gayret gösterilmesi gereken bir imtihan alanı, ahiret ise bu eylemlerin mahsulünün alınacağı yerdir.
8) Sadaka kavramını tanımlayarak iki örnek veriniz. (20 puan)
Cevap:
- Sadaka, kişinin Allah rızasını kazanmak için gönüllü olarak yaptığı her türlü maddi veya manevi yardımdır. Sadece para ve mal ile sınırlı değildir; bir tebessüm dahi sadaka olarak görülür.
Örnekler:
- Maddi Sadaka: İhtiyacı olan bir aileye gıda yardımı yapmak, burs vermek veya evsiz birine kalacak yer sağlamak gibi.
- Manevi Sadaka: İnsanlara güzel söz söylemek, yol gösterici öğütler vermek, çevreyi temiz tutmak, tebessüm etmek veya yaşlı komşunun alışverişine yardım etmek gibi davranışlar da sadaka kapsamına girer.
Özet Tablo
| Soru No | Konu Başlığı | Kısa Özet |
|---|---|---|
| 1 | Yöneticilerde Olması Gereken Temel Özellikler | Adalet, güvenilirlik, liyakat ve istişareye önem verme |
| 2 | Hılful-Fudûl’a Katılımın Gösterdiği Özellik | Haksızlığa karşı durma, toplumsal duyarlılık ve adalet duygusu |
| 3 | Yoksulluğun Çözümünde Dinî İbadetler | Zekât ve sadaka |
| 4 | Emeğin ve Helal Kazancın Değeri (Hadis Açıklaması) | El emeği, alın teriyle kazanılan rızık en değerlisidir |
| 5 | Hayvanlara Merhamet ile İlgili Yasaklar | Hayvanlara eziyet etmemek, haklarına riayet etmek |
| 6 | Doğanın Korunması ve Güzelleştirilmesi | Ağaç dikmek, geri dönüşüm ve israftan kaçınmak |
| 7 | “Dünya, ahiretin tarlasıdır.” Hadisinin Yorumu | Dünyada yapılan ameller ahirette karşılık bulur |
| 8 | Sadaka Kavramı ve Örnekleri | Gönüllü yapılan maddi ve manevi yardım; örnek: gıda yardımı, tebessüm, destekleyici sözler vb. |
Kısa Özet:
Bu sorular, Peygamberimizin (sav) ahlak ve öğretilerini konu almaktadır. İyi yönetici olmanın şartları, toplumsal adaletin önemi, yoksullukla mücadele için zekât ve sadaka gibi ibadetlerin gerekliliği, el emeğinin değeri ve hayvanlara merhamet gibi konular üzerinde yoğunlaşır. Ayrıca, dünyanın ahiretin tarlası olması insana sorumluluğunu hatırlatır. Sadaka kavramının sadece maddi yardım değil, her türlü iyilik ve güzel söz olduğunu da belirtir.