1) Örnek tutum ve davranışların birey ve toplumların ahlaki gelişimine olan katkısını değerlendiriniz.
Cevap:
A) Örnek Tutum ve Davranışın Önemi
- Erdemli Davranışların Etkisi: Her bireyin sergilediği olumlu davranışlar, toplumsal düzeyde ahlakın güçlenmesine katkıda bulunur. Örneğin, dürüstlük, saygı ve adalet gibi değerler, yalnızca kişiyi yüceltmekle kalmaz, aynı zamanda etrafındakilere de örnek olur.
- Toplumsal Bütünlük: Toplumun değerler sisteminde öne çıkan örnek davranışlar, bireyler arasında güveni artırır ve toplumsal barışı pekiştirir.
B) Kur’an ve Hadis Perspektifi
- Kur’an’da yardımlaşma ve iyiliği emreden birçok ayet vardır (örneğin, Maide Suresi 2. Ayet).
- Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de “Müminlerin iman bakımından en hayırlısı, ahlakı en güzel olandır.” (Tirmizî, İman, 6) diyerek iyi ahlakın önemine vurgu yapmıştır.
2) Tutum ve davranışlarında ölçülü (itidalli) olmanın önemi nedir?
Cevap:
A) İtidal Kavramı
- Tanım: İtidal, aşırılıktan kaçınarak dengeli bir yol izlemektir. Dinde de öfke kontrolü, sabır ve hoşgörü gibi tutumlar itidalli davranışın göstergesidir.
- Neden Önemlidir? Ölçülü davranmak, kişinin duygularını ve tepkilerini kontrol etmesinde yardımcı olur. Böylece gereksiz çatışmalar önlenir ve ilişkiler daha sağlıklı bir zeminde yürür.
B) Örnek Öneriler
- Nefes ve Zikir: Öfkelendiğinde birkaç kez derin nefes almak veya kısa bir dua/zikir etmek tepkileri yumuşatabilir.
- Sabır ve Hoşgörü Uygulaması: Karşı tarafı dinleyerek yargılamadan empati kurmaya çalışmak, ölçülü olmayı destekler.
3) Hz. Sıffin’in hayatını ana hatlarıyla tanıyınız.
Cevap:
Hz. Sıffin şeklinde yazılmış olsa da muhtemelen burada Hz. Sıddîk (Hz. Ebû Bekir) veya İslam tarihinde önemli bir savaş olan Sıffin Savaşı (657 yılında gerçekleşen, Hz. Ali ile Muaviye arasındaki çatışma) kastediliyor olabilir. Metinde “Hz. Sıffin” olarak not edildiği için büyük ihtimalle “Sıffin Savaşı” veya oradaki önemli şahsiyetler kastediliyor.
A) Sıffin Savaşı (657)
- Tarihsel Bağlam: Hz. Ali (r.a.) döneminde, Muaviye bin Ebu Süfyan ile yaşanan siyasi anlaşmazlık sonucunda gerçekleşti.
- Önemi: İslam dünyasında meydana gelen ilk büyük siyasi ayrışmalardan biridir. Müslümanlar arasında fitnenin önüne geçmek, müminlerin birlik ve beraberliğini korumak açısından önemli dersler içerir.
B) Çıkarılacak Dersler
- Birlik ve Beraberlik: İslam toplumunda fitneyi önlemek ve kardeşliği sürdürmek her daim öncelikli hedeftir.
- Adalet ve Danışma: Önemli konularda adil davranmak ve istişareye önem vermek, ayrılıkların önüne geçer.
4) Felak Suresi’ni okuyunuz ve anlamını açıklayınız.
Cevap:
A) Felak Suresi Arapça Metin (Kısaltılmış)
“Bismillâhirrahmânirrahîm
Kul eûzu bi-Rabbi’l-felak
Min şerri mâ halak
Ve min şerri gâsıkın izâ vakab
Ve min şerrin-neffâsâti fi’l-ukad
Ve min şerri hâsidin izâ hased.”
B) Anlamı (Türkçe)
“Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.
De ki: Felakın Rabbine sığınırım,
O’nun yarattığı şeylerin kötülüğünden,
Bastırdığı zaman gecenin şerrinden,
Düğümlere üfleyenlerin şerrinden,
Ve haset ettiği zaman hasetçinin şerrinden.”
C) Kısa Tefsir (Açıklama)
- Korunma ve Sığınma: Sûre, insanın görünür ve görünmez tüm kötülüklerden, kıskançlık ve büyü gibi zarar verici durumlardan Allah’a sığınması gerektiğini vurgular.
- Allah’ın Gücü ve Merhameti: Bu sure, kulun çaresizlik hâlinde bile yardım için yalnızca Rabbine yönelmesi gerektiğini öğretir.
5) Hz. Muhammed’in (s.a.v.) insani yönünü ayetlerden hareketle yorumlayınız.
Cevap:
A) Hz. Muhammed (s.a.v.)’in İnsani Özellikleri
- Merhamet ve Şefkat: Kur’an’da Hz. Muhammed (s.a.v.) “âlemlere rahmet” (Enbiyâ Suresi 107) olarak tanımlanır. Onun söz ve davranışları, insanî duygularının ne kadar güçlü olduğunu gösterir.
- Hadislerdeki Örnekleri: Yetimlerle ilgilenmiş, zayıflara kol kanat germiş, insanlara karşı daima güler yüzlü ve sabırlı davranmıştır.
B) Ayetlerde Vurgu
- “Ben de sizin gibi bir insanım” (Kehf Suresi 110) ayeti, peygamberin insani yönüne ve beşer oluşuna dikkat çeker. Kendisi de zaman zaman üzüntü, sevinç ve sıkıntı gibi insana özgü duygular yaşamıştır.
C) Günümüze Yansıması
- Model Oluşturma: Hz. Muhammed (s.a.v.) merhametli, adaletli ve sabırlı bir önder olarak her çağda insanlara örnek olmuştur.
- Empati ve Sevgi: Peygamberimizin hayatını öğrenmek, günlük hayatta insan ilişkilerinde daha anlayışlı, yardımsever ve adil olmamızı teşvik eder.
Özet Tablo
| Soru | Özet Cevap / Ana Fikir |
|---|---|
| 1) Örnek Tutum ve Davranışların Ahlakî Katkısı | Olumlu örnekler, birey ve toplumun ahlakî gelişimini destekler; dayanışma ve saygıyı artırır. |
| 2) İtidalli (Ölçülü) Olmanın Önemi | Aşırılıklardan kaçınmak, öfke kontrolü ve sabır gibi erdemleri güçlendirerek bireyler arası ilişkileri sağlam tutar. |
| 3) Hz. Sıffin’in Hayatı / Sıffin Savaşı | İslam tarihinde önemli bir siyasi dönüm noktasıdır; birlik ve beraberlik vurgusu yapılmıştır. |
| 4) Felak Suresi ve Anlamı | Her türlü kötülükten Allah’a sığınma temeli; sabit kuruntular, büyü ve hasetten korunma. |
| 5) Hz. Muhammed’in İnsani Yönü | Merhameti, dürüstlüğü ve yumuşak huylu oluşu ile insanlara örnek olmuştur; ayetler O’nun beşer yönüne dikkat çeker. |