Altta Isıtarak Soğutma ve Büzülme Deneyi Üzerine Değerlendirmeler
Deneyin Tanımı:
Bu deneyde bir araştırmacı, içi boş bir yağ tenekesini alttan ısıtarak tenekedeki havayı genleştirir. Isıtma işlemi durdurulup tenekenin ağzı kapatıldıktan sonra üzerine soğuk su dökülür ve tenekenin büzüldüğü gözlemlenir. Bu deney esasında basınç ve sıcaklık ilişkisini göstermektedir.
Değerlendirmeler Üzerine Tartışma:
I. Isıtma İşlemi Sırasında Teneke İçindeki Hava Genleşmiş ve Bir Kısmı Dışarı Çıkmıştır.
- Doğru: Isıtma işlemi sırasında teneke içerisindeki hava molekülleri kinetik enerji kazanır. Bu moleküller daha hızlı hareket etmeye başlar ve bu da gazın genleşmesine neden olur. Kapak açıksa veya kapaktan hava çıkışı sağlanabiliyorsa, genleşen havanın bir kısmı dışarı çıkacaktır.
II. Tenekenin İçinde Kalan Havanın Basıncı Açık Hava Basıncını Dengeleyemediğinden Teneke Büzülmüştür.
- Doğru: Soğuk su dökülerek hava soğutulduğunda hacmi küçülür ve iç basınç azalır. Kapak kapalı olduğundan, içeri hava giremez ve dış basınç artan bir oranda içerideki basıncı aşarak tenekenin büzülmesine neden olur.
III. Isıtma İşlemi Sonunda Tenekeye Su Dökülmeyip Kendi Hâlinde Soğumaya Bırakılsaydı Tenekede Büzülme Olayı Gözlenmezdi.
- Yanlış: Su dökülmeyip doğal soğuma gerçekleşseydi de tenekede büzülme gözlenebilirdi. Ancak bu süreç daha yavaş işleyebilirdi. Çünkü iç basınç dış basınca göre yeterince düşük kalacağından büzülme ya gözlemlenirdi ya da yeterince hızlı olmazdı. Ama büzülmenin en önemli sebebi dış basınç iç basınca göre daha hızlı hale gelmesidir.
Sonuç:
- I. ve II. değerlendirmeleri doğrudur. Bu deney, gazların sıcaklık değişimlerine tepkilerini ve basınç-sıcaklık ilişkisini fiziksel olarak gösterir.
Özet Tablo
| Değerlendirme | Doğru/Yanlış | Açıklama |
|---|---|---|
| I. | Doğru | Hava genleşir ve bir kısmı dışarı çıkar. |
| II. | Doğru | İç basınç azalır, dış basınç baskın gelir. |
| III. | Yanlış | Soğuk su dökülmeyip kendi halinde soğusa bile büzülme olabilir. |
Bu tablodan da görülebileceği üzere, deneyin temelinde yatan fiziksel prensipler hava basıncı ve sıcaklık ilişkileriyle ilgilidir. Sorunun cevabı, I ve II yargılarının doğru olduğu şeklindedir. @Saniye_Akgul