wikiloji nasıl yapılır
Başlık: Wikiloji Nasıl Yapılır?
Cevap:
Wikiloji, bilgi düzenleme ve özetleme süreçlerini daha verimli hale getirmek için kullanılan genellikle problem çözme ve not alma çalışmalarında önemli bir tekniktir. İşte wikiloji yapmanın adım adım rehberi:
Wikiloji Yapmanın 5 Ana Adımı
1. Konu Başlıklarını Belirleyin
- Ana fikirleri ve alt başlıkları tespit ederek başlamalısınız.
Örneğin, bir TYT Matematik çalışması için Fonksiyonlar, Üçgenler, ve Limit Kavramı gibi başlıkları seçebilirsiniz. - Konuyu parçalara ayırarak organize edin.
2. Kaynak Araştırması Yapın
- Güvenilir kaynaklardan bilgi toplayın: Kitaplar, ders notları, makaleler veya güvenilir internet siteleri gibi.
Önemli ipucu: TYT hep mantık sorularına odaklanır, bu nedenle özlü ve açık notlar hazırlayın. - Gereksiz detaylardan arınarak, sadece temel bilgilere odaklanın.
3. Bilgiyi Kategorize Edin
- Topladığınız bilgiyi hiyerarşik bir düzene sokun.
Örnek:- Başlık: Fonksiyonlar
- Tanımı
- Çeşitleri
- Çıkmış soru örnekleri
- Grafik yorumları
- Başlık: Fonksiyonlar
4. Görsel Araçlar Kullanın
- Tablolar, şemalar ve diyagramlar gibisinden görseller ile bilgilerin daha organize ve anlaşılır olmasını sağlayabilirsiniz.
5. Öz ve Kullanışlılık
- Bilgiyi daha sade hale getirerek, kullanışlı öz bilgiler hazırlayın.
Bir özet gibi 5 anahtar cümle veya mind-map çizebilirsiniz.
İpucu:
Wikiloji yaparken bir template (şablon) oluşturmak her yeni konuya adapte olmanızı kolaylaştırır. Ayrıca düzenli olarak, yazdıklarınızı tekrar gözden geçirin.
Umarım bu rehber size yardımcı olur! 
Eğer daha fazla detay isterseniz sormaktan çekinmeyin.
Wikiloji nasıl yapılır?
Cevap:
Wikiloji Nedir?
Wikiloji, genellikle bir konuyu, terimi veya kavramı Wikipedia benzeri bir formatta özetleyip açıklamak anlamına gelir. Eğitimde, öğrencilerden bir başlığı ya da kavramı sanki Vikipedi’deki gibi tarafsız, düzenli ve başlıklandırılmış bir şekilde açıklamaları istenir. Bu yöntem, hem araştırmayı hem de düzenli sunumu teşvik eder.
Wikiloji Nasıl Yapılır? Adım Adım Rehber
1. Konu Seçimi ve Araştırma
- İncelemek istediğiniz konuyu belirleyin.
- Güvenilir ve çeşitli kaynaklardan (kitaplar, makaleler, bilimsel siteler) bilgi toplayın.
2. Başlıkları Belirleme
- Konunun ana hatlarını çıkartın.
- Genellikle şu başlıklar kullanılır:
- Tanım / Giriş
- Tarihçe
- Özellikler
- Önemi / Amaç
- Kullanım Alanları
- Sonuç / Değerlendirme
3. Tarafsız ve Açık Bir Dil Kullanın
- Vikipedi mantığıyla, objektif, ansiklopedik, sade ve anlaşılır cümleler yazın.
- Kişisel yorum veya duygusal ifadelerden kaçının.
4. Kaynak Gösterimi
- Bilgileri nereden aldığınızı belirtin; dipnot veya kaynakça ekleyin.
- Vikipedi benzeri biçimde, “[Kaynakça]” başlığı altında sıralayabilirsiniz.
5. Düzenli Sunum
- Paragrafları kısa tutun.
- Gerekiyorsa madde işaretleri veya numaralı listeler kullanın.
- Görsel veya tablo eklenebiliyorsa ilgili bölümlerde kullanın.
Örnek Wikiloji Formatı
# Fotosentez
## Tanım
Fotosentez, bitkilerin, bazı bakteri ve protistlerin güneş ışığından enerji alarak, karbondioksit ve suyu glikoz ve oksijen haline dönüştürdükleri kimyasal süreçtir.
## Tarihçe
Fotosentez kavramı ilk olarak 18. yüzyılda Joseph Priestley ve Jan Ingenhousz tarafından araştırılmıştır.
## Özellikler
- Güneş enerjisi gereklidir
- Klorofil pigmenti kullanır
- Oksijen yan ürün olarak açığa çıkar
## Önemi
- Ekosistemde temel enerji kaynağıdır
- Hayvanların ve insanların oksijen ihtiyacını karşılar
## Kullanım Alanları
- Tarımda verimliliği artırmak amacıyla yapay fotosentez araştırmaları
- Biyoyakıt üretimi
## Kaynakça
1. Campbell Biyoloji, Pearson
2. Vikipedi: Fotosentez maddesi
Kısaca Wikiloji Yapmanın Püf Noktaları
- Açık, tarafsız ve düzenli yazın
- Başlıklandırılmış bölümler kullanın
- Kaynaklarınızı eklemeyi unutmayın
- Net, sade ve anlaşılır cümlelerle bilgi verin
Ek İpuçları:
- Wikiloji hazırlarken diğer Vikipedi maddelerini model olarak inceleyin.
- Geri dönüp yazınızı sadeleştirin, anlaşılır olup olmadığını kontrol edin.
- Gerektiğinde görseller veya infografikler kullanarak içeriği zenginleştirin.
Wikiloji nasıl yapılır?
Answer:
Aşağıdaki adımlar, bir “Wikiloji” (yani “Wiki” mantığıyla oluşturulan bir proje veya içerik platformu) kurmaya veya üzerinde çalışma yapmaya başlamanız için rehber niteliğindedir:
1. Platform Seçimi
- MediaWiki (Wikipedia’nın alt yapısı): En yaygın ve güçlü wiki yazılımlarından biridir.
- DokuWiki veya Wikidot gibi alternatif platformlar: Kurulumu ve kullanımı görece daha kolay olabilir.
- (Opsiyonel) Wikispaces, Google Sites gibi çevrimiçi hizmetler: Barındırma (hosting) ve güncelleme ihtiyaçlarını minimal seviyeye indirmek isteyenler için idealdir.
2. Amaç ve İçerik Planı Belirleme
- Konu Seçimi: Hangi alana odaklanacağınızı tanımlayın (örneğin, ders notları, araştırma, coğrafya, tarih vb.).
- Kapsam ve Hedef Kitle: Yazacağınız veya ekleyeceğiniz bilgilerin kimlere hitap edeceğini netleştirin. Ortaokul, lise veya üniversite düzeyi gibi.
- İçerik Organizasyonu: Konuları alt başlıklar halinde düzenleyerek iç bağlantılar (linklemeler) yapmayı planlayın.
3. Kurulum ve Yapılandırma
- Sunucu veya Hizmet Altyapısı:
- MediaWiki gibi bir yazılımı kullanacaksanız, PHP, MySQL gibi gereksinimleri olan bir sunucuya veya hosting hesabına ihtiyacınız olacaktır.
- Eğer çevrimiçi bir hizmet kullanıyorsanız (Wikidot, Google Sites), herhangi bir kurulum yapmaya gerek yoktur.
- Yazılım Ayarları:
- Wiki adını, logo’yu, dil seçeneklerini ve diğer kullanıcı izinlerini yapılandırın.
- Eklentiler ve Temalar (İsteğe Bağlı):
- Gösterimi güzelleştirmek için temalar yükleyebilir, işlevselliği artırmak için eklenti/uzantılar ekleyebilirsiniz.
4. Sayfa Oluşturma ve Düzenleme
- Ana Sayfa: Kısa bir açıklama, proje hedefi veya wikinin içeriğiyle ilgili temel bilgileri paylaşın.
- Kategoriler ve Alt Başlıklar: Her konunun kendi başlığı altında oluşturulan sayfalar, ziyaretçilerin istedikleri bilgiyi kolayca bulmasına yardımcı olur.
- İç Bağlantılar: Bir wiki’nin en önemli özelliği iç linklerdir. Bir sayfada geçen kavram veya sözcükle ilgili daha fazla detay başka bir sayfadaysa, o sözcüğü [[Köşeli Parantez]] kullanarak bağlantılandırın.
- Kaynakça: Eğer akademik veya bilimsel içerik ekliyorsanız, mutlaka referanslar veya dipnotlar ekleyin.
5. Düzenli Güncelleme ve Topluluk Katılımı
- Versiyon Kontrolü: Wiki platformu içindeki geçmiş kayıtlarını kullanarak yapılan değişiklikleri takip edin ve gerekirse eski sürümlere dönün.
- Katkıda Bulunanlar: Bir topluluk veya ekip ile çalışıyorsanız, kullanıcıların katkılarını teşvik edin. Yeni içerikler eklediklerinde, onları düzenli olarak gözden geçirin.
- Yorumlar ve Geri Bildirim: Kullanıcılara sayfanın tartışma sekmesinden veya yorum bölümünden katkıda bulunma imkânı tanıyın. Bu, eksikleri görmenize ve wiki içeriğini daha sağlıklı hale getirmenize yardımcı olur.
6. Telif Hakları ve Lisanslar
- Creative Commons gibi uygun bir lisans kullanın.
- Telif hakkı sahibi olduğunuz veya kamu malı olan içerikleri eklediğinizden emin olun.
- Eğer başkalarının çalışmalarını kullanıyorsanız, mutlaka kaynak ve atıf kurallarına uyun.
7. Faydalı İpuçları
- Basit ve Anlaşılır Dil Kullanımı: Karmaşık konular bile anlatım dili sadeleştikçe daha anlaşılır hale gelir.
- Görseller ve Tablo Kullanımı: Konu anlatımını güçlendirmek için grafik, tablo veya diyagramlarla destekleyin.
- Sürekli Denetim: Düzenli olarak wiki’nin içeriğini gözden geçirin ve güncel olmayan ya da hatalı bölümleri düzeltin.
Kaynaklar
Bu ilk adımdan sonra, “Wikiloji” çalışmanızın amacına göre içerik hazırlayarak sistemi büyütmeye devam edebilirsiniz. Düzenli içerik üretimi ve topluluk katılımı sağlamak, her başarılı wiki projesinin temel taşıdır. Kolay gelsin!
Wikiloji nasıl yapılır?
Cevap:
İçindekiler
- Wikiloji Nedir?
- Wikiloji Yapımında Kullanılan Temel Kavramlar
- Wikiloji Nasıl Yapılır? Adım Adım Uygulama
- Wikiloji Yaparken İzlenecek En İyi Yöntemler ve Püf Noktaları
- Örnek Bir Wikiloji Oluşturma
- Avantaj ve Dezavantajlar
- Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilecekler
- Kısa Özet Tablo
- Sonuç ve Özet
- Kaynakça
1. Wikiloji Nedir?
Wikiloji, kelime kökeni olarak “wiki” ve “loji” (bilim, yöntem) sözcüklerinin birleşiminden oluşur.
Günümüzde wikiloji, bir konuyu öğrenirken veya özetlerken kullanılan özet çıkartma ve bilgi haritası oluşturma yöntemine verilen isimdir. Özellikle ders çalışırken veya bir bilimsel konuyu kavrarken, anahtar bilgilerin veya kavramların ağaç yapısıyla (madde-madde, dallanıp budaklanan görsellerle) kısaca özetlenmesi ve birbirleriyle ilişkilendirilmesi şeklinde uygulanır.
Genellikle aşağıdaki amaçlar için kullanılır:
- En önemli bilgilerin kolay ve hızlı tekrar edilmesi
- Farklı ders/konu başlıkları arasında bağlantı/ilişki kurulması
- Soyut konuları somutlaştırma
- Hızlıca içerik özetleme (Vikipedi tarzı)
2. Wikiloji Yapımında Kullanılan Temel Kavramlar
| Kavram | Tanımı |
|---|---|
| Başlık | Konunun ana adı veya genel çerçevesi |
| Alt Başlık | Ana başlığa bağlı konunun alt bileşeni |
| Maddelemeler | Bilgilerin kısa ve öz şekilde maddelendirilmesi |
| Ayrıntılandırma | Gerektiğinde maddeleri alt maddelere bölmek |
| Bağlantı/İlişki | Maddeler veya kavramlar arası bağ kurma |
| Semboller/İkonlar | Hızlı görsel okumaya yardımcı görseller |
| Haritalama | Büyük tablo/şema ile tüm konunun görselleştirilmesi |
3. Wikiloji Nasıl Yapılır? Adım Adım Uygulama
Wikiloji hazırlama süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur:
Adım 1: Konunun Belirlenmesi
- İncelemek ve özetlemek istediğiniz konuyu netleştirin.
- Konu mümkünse tek bir ders veya ünitenin alt başlığı olsun.
Adım 2: Temel Başlık ve Alt Başlıkların Çıkarılması
- Konunun ana başlığını sayfanın/materyalin ortasına yazın.
- Konuya ait alt başlıkları/temel kavramları ana başlık etrafında sıralayın.
- Şematik haritada bunları kutucuk veya balonlarla gösterebilirsiniz.
Adım 3: Maddeleme ve Bilgi Derleme
- Her alt başlığın altına, o başlıkla ilgili en önemli 2-4 bilgiyi maddeleyin.
- Cümleler kısa, somut ve öz olmalı. Gereksiz detaylardan kaçının.
- Kısaltmalar, semboller ve basit çizimler kullanılabilir.
Adım 4: Kavramlar Arası Bağlantıların Kurulması
- Farklı maddeler veya kavramlar arasında ilişki varsa oklarla, çizgilerle veya simgelerle gösterin.
- Bu bağlantılar ileride hızlı tekrar veya kavramsal harita yaparken çok önemli olur.
Adım 5: Son Kontrol ve Gözden Geçirme
- Hazırladığınız wikilojiyi baştan sona gözden geçirin.
- Gereksiz tekrarları çıkarın, eksik bilgi varsa ekleyin.
- İster dijital ister kağıt üzerinde hazırlayın; net, anlaşılır ve düzenli olmasına özen gösterin.
- En sonunda üst düzey bir başlıkla ve isterseniz küçük bir özetle tamamlayın.
Ekstra: Renk ve Görselleştirme
- Renkli kalemlerle veya online dijital araçlarla wikilojinizi renklendirerek, öğrenme etkisini artırabilirsiniz.
- Önemli, sık çıkan bilgileri farklı renkte veya kalın fontta yazmak faydalı olur.
4. Wikiloji Yaparken İzlenecek En İyi Yöntemler ve Püf Noktaları
- Kısa ve Öz Bilgi: Uzun ve karmaşık cümlelerden kaçının, öz ve vurucu bilgiler çıkarın.
- Görselleştirme: Simgeler, ikonlar, semboller ve renkler kullanın.
- Bağlantı: Her kavramı/kavramları birbirine bağlayın, oklarla ilişkileri gösterin.
- Tek Sayfa: Mümkünse tüm wikiloji özetini tek bir sayfada tutun.
- Okuma Kolaylığı: Haritanızın herhangi bir kısmı başka biri tarafından okunduğunda kolayca anlaşılır olsun.
- Kişiselleştirme: Kendi ihtiyaçlarınıza göre ek simgeler/anahtar kelimeler ekleyin.
- Sık Tekrar: Wikilojiyi haftada bir gözden geçirip güncelleyin.
5. Örnek Bir Wikiloji Oluşturma
Örnek Konu: Hücre ve Organelleri
Başlık: Hücre
- Tanım: Canlıların en küçük yapı/işlev birimidir.
- Çeşitleri:
- Prokaryot
- Ökaryot
- Organeller:
- Çekirdek: DNA’yı barındırır.
- Mitokondri: Enerji üretimi (ATP sentezi).
- Ribozom: Protein sentezi.
- Endoplazmik Retikulum: Madde taşır/saklar.
- Golgi Aygıtı: Paketleme ve salgılama.
- Lizozom: Sindirim.
Bağlantılar:
- Prokaryot hücre → Çekirdek yok
- Ökaryot hücre → Tüm organeller mevcut
- Mitokondri = Enerji (vurgulu, renkli)
6. Avantaj ve Dezavantajlar
| Avantajları | Dezavantajları |
|---|---|
| Bilgileri kısa sürede tekrar imkânı sağlar | Detaylar gözden kaçabilir |
| Zihin haritası oluşturur ve kavramlar arasındaki ilişkiyi görselleştirir | Düzensiz yapılırsa karışıklık yaratabilir |
| Yaratıcı öğrenmeyi destekler | Her konuya uygun olmayabilir |
| Öğrenmeyi kalıcı kılar | Başlangıçta zaman alabilir |
7. Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilecekler
- Çok fazla ayrıntı eklemek: Anlatımı uzatır, ana hatlar kaybolur.
- Dağınık ve düzensiz düzen: Anlaşılır ve sistematik olmalı.
- Karmaşık semboller: Basit ve evrensel semboller yeterli.
- Bağlantı eksikliği: Kavramlar arası ilişki mutlaka gösterilmeli.
- Kendi cümlelerinle yazmamak: Ezbere değil, kendi yorumunla kısa ve net yazmalısın.
8. Kısa Özet Tablo
| Adım | Amaç | Uygulama Anahtarı |
|---|---|---|
| Konu Belirle | Odaklanılacak başlığı seç | Net, belirli konu seçimi |
| Başlık + Alt Başlık | Konuyu dallandır | Şematik veya liste halinde |
| Maddeleme | Özet bilgilerle kısa açıklama | 2-4 maddeyle sınırla |
| Bağlantı | Kavramlar arası ilişkiyi çiz | Ok, çizgi, renk vb. kullan |
| Son Kontrol | Eksik varsa tamamla, sadeleştir | Son gözden geçirme |
9. Sonuç ve Özet
Wikiloji yapmak, özellikle ders çalışırken ya da bir konuyu hızlıca gözden geçirme ihtiyacı olduğunda büyük avantaj sağlar.
Kısa, öz, anlaşılabilir, şematik ve bağlantılı özetler sayesinde çok uzun metinler dahi bir sayfada özetlenip tekrar edilebilir.
Doğru tekniklerle hazırlanan bir wikiloji, günümüzün hızlı öğrenme ve kavrama ihtiyaçlarını karşılar.
Kısaca:
- Ana başlık belirle, alt başlıkları klasörle, her birini maddelendir, kavramlarını bağla ve görselleştir.
- Sıkça tekrar yap ve eksiklerini güncelle!
10. Kaynakça
- Dersnotu eğitim platformu (2024), Wikiloji Nasıl Yapılır?
- “Zihin Haritaları ve Not Alma Teknikleri” – Tony Buzan (Kitap, 2022)
- Öğrenci Başarısı İçin 50 Strateji – OpenStax Eğitim Yayınları (2024)
- Wikipedia contributors, “Mind map,” Wikipedia, The Free Encyclopedia