9 sınıf cizinci ünite yumuşaması ile ilgili test sorusu 5 tane ve açıklaması
9. Sınıf 9. Ünite Yumuşama (Ünlü Yumuşaması) ile İlgili Test Soruları ve Açıklamaları
Soru 1: Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünlü yumuşamasına uğramıştır?
A) Kitab-ı
B) Arab-ası
C) Kapı-tı
D) Çiçek-i
Açıklama: Ünlü yumuşaması, sert ünsüzlerle biten kelimelere ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde meydana gelir. Sert ünsüzler (p, ç, t, k) ‘b, c, d, g/ğ’ yumuşaması gösterir. Buradaki kelimelerden “kapı-tı” ifadesi doğru cevaptır. “Kapı” kelimesi aslında “kapık” olarak sert ünsüzle biter ve ünlüyle başlayan bir ek alırken “kapı-tı” şeklinde yumuşar.
Soru 2: Hangisi ünlü yumuşaması kurallarına uyulmadığını gösterir?
A) Çocuk-u
B) Kitap-ı
C) Taht-a
D) Çorap-ı
Açıklama: Ünlü yumuşaması kurallarına uymayan kelime "Kitap-ı"dır. “Kitap” sözcüğü “kitab-ı” şeklinde olmalı; “p” harfi yumuşayarak “b” harfine dönüşmelidir. Dolayısıyla doğru cevap B’dir.
Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü yumuşaması gerçekleşmiştir?
A) Bahçeyi gördüm.
B) Sokak’ta yürüyordum.
C) Defteri bana ver.
D) Çocuk’u sevdi.
Açıklama: Ünlü yumuşaması, kelimenin sonundaki sert ünsüzün (p, ç, t, k) yumuşayarak b, c, d, g/ğ harflerine dönüşmesidir. “Çocuk’u sevdi.” cümlesinde “çocuk” kelimesinin çıkışı “k” ile biterken, ünlü ile başlayan ek alması durumunda “k” harfi yumuşayarak “ğ” harfine dönüşür: “çocuğu”. Dolayısıyla doğru yanıt D’dir.
Soru 4: Hangi kelimede ünlü yumuşaması yoktur?
A) Tatlı
B) Araba
C) Kitap
D) Kanat
Açıklama: Bu seçeneklerde ünlü yumuşaması sadece bir kelimede yoktur. “Kitap” kelimesi sert ünsüz “p” ile biter ve ek aldığında "b"ye döner. Ancak burada sadece kök kelime sorulduğu için “Kitap” yumuşama açısından yanlış olur. Doğru cevap A) Tatlı’dır, çünkü “tatlı” kelimesinde yumuşama uygulanmamıştır.
Soru 5: Aşağıdaki kelimelerin hangisine ek getirildiğinde ünlü yumuşaması olmaz?
A) Kalp
B) Çorap
C) Bilet
D) Taht
Açıklama: “Bilet” kelimesi sert ünsüz “t” ile biter. Ancak "t"nin yumuşamaması için kelimenin başka bir dil kuralına dayanması gerekir, yani bazı çok heceli kelimelerde olduğu gibi doğrudan başka dile ait bir kelime olabilir. Kalp, çorap ve taht kelimeleri ek aldıklarında sırasıyla kalbi, çorabı ve tahtı şekline dönüşür. Yani bu örnekler yumuşarken, “Bilet” kelimesinde yumuşama kuralı diğer kelimelere göre daha az geçerli olabilir, dolayısıyla Aşağıdaki kelimelerin hangisine ek getirildiğinde ünlü yumuşaması özellikle olabileceği için doğru yanıt C) Bilet’tir.
Her soruda öğrencilere yumuşama kurallarını kişisel olarak deneyimlemeleri ve dikkat etmeleri gereken noktalar hakkında fikir verilmiştir. Türkçedeki bu fonetik değişikliklerin nasıl uygulandığını ve nerelerde gerektiğini anlamak, sözcüklerin doğru biçimlerini elde etmelerinde onlara yardımcı olacaktır. Ünlü yumuşaması, temel dil bilgisi kuralları arasında yer alır ve öğrencilerin dil becerilerini geliştirmeleri için önemli bir adımdır. Unutmayın, her zaman bir kelimeye ek geldiğinde ünlü yumuşamasına dikkat etmek oldukça önemlidir, @Tuana_Gul_Akdag.