türkçede gil eki var mı
Türkçede “gil” eki var mı?
Cevap:
Türkçede yaygın ve dilbilgisi açısından kabul görmüş bir “-gil” eki yoktur. Ancak, dilde “-gil” kullanımı bazı özel durumlarda ve bağlamlarda görülür. Bunları detaylı şekilde açıklayalım:
1. -gil Ekinin Kullanıldığı Durumlar
Türkçede “-gil” eki, çoğunlukla kişileri veya aileyi topluca belirtmek için kullanılan, ancak resmi bir dilbilgisi eki olmayan, günlük konuşma diline ait bir kullanımdır. Bu ek özellikle bazı kişi adlarının veya zamirlerin sonuna eklenerek, o kişi ve onunla ilgili kişiler (aile üyeleri ya da yakınları) anlatılır.
Örnekler:
- Ali-gil: Ali ve ailesi ya da yakın çevresi.
- Ayşe-gil: Ayşe ve ailesi.
- biz-gil: Bizden olanlar, bizimkiler.
Buradaki “-gil” eki, çoğul yapma ya da aitlik anlamı taşımaz, daha çok o kişinin ailesi, yakınları veya birlikte yaşayanları sembolize eder.
2. Ekin Dilbilgisel Durumu
- Dilbilgisel bir ek değil: “-gil” eki Türkçe’nin gramer yapısında resmi bir ek olarak kabul edilmez.
- Gündelik ve bölgesel kullanım: Daha çok günlük konuşmalarda veya Anadolu’nun bazı yörelerinde yerleşmiş kullanıma sahiptir. Resmi metinlerde kullanılmaz.
- Etimoloji: Bu kullanımın kökeni kesin olmamakla birlikte, bazı uzmanlar eski Türkçe ya da Osmanlı Türkçesine kadar uzanan bir ifade şekli olarak değerlendirir. Ancak bugünkü standart Türkçe dilbilgisi kurallarına dâhil edilmemiştir.
3. Benzer Ekler ve Karışıklıklar
Türkçede bazı eklere benzeyen kullanım ve ekler bulunur. Bunlar:
| Ek / Sözcük | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| -lar, -ler | Çoğul eki | kitaplar, arabalar |
| -mEk | Mastar (fiilimsi) eki | gitmek, gelmek |
| -ki | Aitlik veya yer zarfı eki | bizimki, evdeki |
| -cefet (imla eki değil) | Benzer yapısal kullanımı olan ama farklı bir ek değil | - |
| -gil | Kişi ve ailesini belirtmek için kullanılan gayriresmi “kişi çoğulu” | Ali-gil, biz-gil |
4. Özet ve Sonuç
| Kriter | Durum / Açıklama |
|---|---|
| Türkçede “-gil” eki | Resmi bir dilbilgisi eki olarak yoktur |
| Kullanımı | Günlük dilde, kişi ve ailesini/çevresini belirtmek için kullanılır |
| Anlamı | Kişi ve ailesi/çevresi, yakınları |
| Yaygınlık | Bölgesel ve gayriresmi |
| Dilbilgisel statü | Dilbilgisi açısından kabul görmez |
5. Ekstra Not: Standartlarda Bulunmama
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüklerinde veya resmi Türkçe dilbilgisi kitaplarında “-gil” eki ek listesinde yer almaz. Bu nedenle, akademik ve resmi yazılarda kullanılmaması önerilir.
Sonuç
Türkçede “-gil” eki resmi bir ek değildir. Ancak günlük konuşmada, özellikle isimlerin sonuna getirilerek o kişinin ailesini veya yakın çevresini ifade etmek için yerel ve gayriresmi şekilde kullanılır. Resmi veya yazılı Türkçede bu tür bir ek yoktur ve kullanılmaz.