Soru: 4. sınıf Türkçe dersi “Zamir - Ön Ad” konusu etkinliklerinde, cümlelerdeki sıfat ve zamirleri belirleyerek, sıfatların (ön adların) hangi özelliği (soru, sayı, renk vb.) ifade ettiğini yazma alıştırması.
Yanıt:
Aşağıdaki örneklerde, önce cümledeki ilgili sözcüğü belirleyecek, ardından onun “sıfat (ön ad)” mı yoksa “zamir” mi olduğunu açıklayacak ve sıfat ise hangi özelliği (renk, sayı, işaret, belgisiz, soru vb.) ifade ettiğini not edeceğiz.
Cümle Analizi
-
“Bu kitabı kaç liraya aldın?”
- “Bu”: İşaret sıfatı (Hangi kitap? → Bu kitap)
- “kaç”: Soru sıfatı (Ne kadar? → Kaç lira)
-
“Siz kaçıncı katta oturuyorsunuz?”
- “kaçıncı”: Soru sıfatı (Kaçıncı kat?)
-
“Dört gün sonra Ankara’ya gidiyoruz.”
- “Dört”: Sayı sıfatı (Kaç gün? → Dört gün)
-
“Yırtık elbise terzide yapıldı.”
- “Yırtık”: Niteleme sıfatı (Nasıl elbise? → Yırtık elbise)
-
“Kırmızı eteğimi bulamıyorum.”
- “Kırmızı”: Renk sıfatı (Nasıl etek? → Kırmızı etek)
-
“Yuvarlak masa etrafında toplanıyoruz.”
- “Yuvarlak”: Niteleme sıfatı (Nasıl masa? → Yuvarlak masa)
-
“Bu defter kimin bilmiyorum.”
- “Bu”: İşaret sıfatı (Hangi defter? → Bu defter)
- “kimin”: Soru zamiri (Kime ait? → Sahiplik sorusu, “kimin defteri?”)
-
“Biraz yoğurt yer misin?”
- “Biraz”: Miktar belirten belgisiz sıfat (Ne kadar? → Biraz)
-
“Çalışkan öğrenci olduğunu söylüyor.”
- “Çalışkan”: Niteleme sıfatı (Nasıl öğrenci? → Çalışkan öğrenci)
-
“Birkaç öğrenci, okulun bahçesinde oyun oynuyor.”
- “Birkaç”: Belgisiz sıfat (Kaç öğrenci? → Birkaç öğrenci)
Zamir mi, Sıfat mı?
Etkinliğinizdeki ikinci bölümde altı çizili sözcüklerin hangisinin zamir, hangisinin sıfat olduğunu belirtiyorsunuz. Örnek sözcükler üzerinden bir tablo aşağıdaki gibidir:
| Cümle | Altı Çizili Sözcük | Zamir / Sıfat | Türü (Soru, Belgisiz, İşaret vb.) |
|---|---|---|---|
| Burası çok güzel bir yer. | Burası | Zamir (işaret) | “Burası” → İşaret Zamiri |
| Kalem benim değil. | benim | Zamir (kişi) | “Benim” → Kişi Zamiri (iyelik) |
| Kimi yönler çok mutsuz. | Kimi | Sıfat | Belgisiz Sıfat (“Hangi yönler?”) |
| Kimileri toplantıya katılmamış. | Kimileri | Zamir (belgisiz) | “Kimileri” → Belgisiz Zamir |
| Sular azalıyor. | (Sular) | İsim (örnek) | Burada altı çizili yoksa yok sayılır |
| Her şeyi anladım. | Her şeyi | Zamir (belgisiz) | “Her” → Belgisiz Zamir |
Not: “Kimi yönler” ifadesinde “kimi” sözcüğü bir ismi nitelediği için sıfattır (ön ad). “Kimileri” ise isim yerine kullanıldığı için (arkasından isim gelmiyor) zamir olur.
Özet Tablosu
Aşağıdaki tablo, ilk 10 cümlenin sıfat ve zamir analizini topluca özetler:
| Cümle | İlgili Sözcük(ler) | Sıfat mı? Zamir mi? | Türü |
|---|---|---|---|
| 1) Bu kitabı kaç liraya aldın? | “Bu” | Sıfat (işaret) | İşaret Sıfatı (“Bu kitap”) |
| “kaç” | Sıfat (soru) | Soru Sıfatı (“Kaç lira”) | |
| 2) Siz kaçıncı katta oturuyorsunuz? | “kaçıncı” | Sıfat (soru) | Soru Sıfatı (“Kaçıncı kat”) |
| 3) Dört gün sonra Ankara’ya gidiyoruz. | “Dört” | Sıfat (sayı) | Sayı Sıfatı |
| 4) Yırtık elbise terzide yapıldı. | “Yırtık” | Sıfat (niteleme) | Niteleme Sıfatı |
| 5) Kırmızı eteğimi bulamıyorum. | “Kırmızı” | Sıfat (renk) | Renk Sıfatı |
| 6) Yuvarlak masa etrafında toplanıyoruz. | “Yuvarlak” | Sıfat (niteleme) | Niteleme Sıfatı |
| 7) Bu defter kimin bilmiyorum. | “Bu” | Sıfat (işaret) | İşaret Sıfatı (“Bu defter”) |
| “kimin” | Zamir (soru/iyelik) | “Kimin?” → Soru Zamiri | |
| 8) Biraz yoğurt yer misin? | “Biraz” | Sıfat (belgisiz/miktar) | Belgisiz Sıfat |
| 9) Çalışkan öğrenci olduğunu söylüyor. | “Çalışkan” | Sıfat (niteleme) | Niteleme Sıfatı |
| 10) Birkaç öğrenci, okulun bahçesinde oyun oynuyor. | “Birkaç” | Sıfat (belgisiz/sayı) | Belgisiz Sıfat |
Bu şekilde cümlelerdeki sözcüklerin hangi tür sıfat ya da zamir olduğunu belirleyebilir, sıfatların hangi özelliği ifade ettiğini (soru, sayı, renk, belgisiz vb.) rahatça görebilirsiniz.