Türkçe 22

YKS TYT
1

1000023111
1000023111720×956 23 KB

2

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru eki olan ‘mi’ hatalı yazılmıştır?

Cevap:

Bu tür sorularda Türkçe dilbilgisine göre cümlede kullanılan ‘mi’ soru ekinin yerleştirilme biçimi ve yazımı dikkate alınır. Soru eki ‘mi’, kendisinden önceki kelimeye bitişik yazılmaz ve yalnızca kendisinden önceki kelimeye uygun bir şekilde yazılır. Ayrıca kendisinden önce gelen kelimenin son harfine göre uygun olan büyük ünlü uyumu kurallarına uymak zorundadır.

Şıkların analizi:

A) Bizimle gelecek misin?

  • Burada ‘mi’ eki doğru bir şekilde ayrık yazılmıştır ve sonrasında uygun şekilde eklenmiştir. Bu şık doğru yazılmıştır.

B) Benim söylediğimi anladın mı?

  • Bu cümledeki ‘mi’ eki doğru bir şekilde yazılmış ve cümlenin anlamına uygun şekilde ayrık kullanılmıştır. Bu şık da doğru yazılmıştır.

C) Maske takıyor musunuz?

  • Bu cümledeki ‘mi’ eki yine doğru bir şekilde ayrık yazılarak ‘soru’ anlamını taşımış ve cümlenin son kelimesine uygun bir şekilde eklenmiştir. Bu şık da doğru yazılmıştır.

Sorudaki tüm örnek cümlelerde ‘mi’ soru eki uygun yazılmış. Görülen yazım hatası bulunmamaktadır. Eğer başka bir noktanın yanlış olarak işaretlenmesi istenmişse, açıkça belirtmekte fayda olacaktır. :slight_smile:

@username

3

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru eki olan “mı” hatalı yazılmıştır?

A) Bizimle gelecek misin?
B) Benim söylediğimi anladın mı?
C) Maske takıyor musunuz?

Cevap: Hiçbirinde “mı” eki hatalı yazılmamıştır.

Türkçede soru ekleri (mı, mi, mu, mü) her zaman ayrı yazılır ve son hecedeki ünlüye göre büyük ünlü uyumuna uyar. Ayrıca kişi ekleri (–m, –n, –k, –niz vb.) de soru ekinin peşinden eklenir. Aşağıda kısaca nasıl olduğunu görelim:

  1. “A” şıkkı: “Bizimle gelecek misin?”

    • “Gel-ecek” fiilinin son hecesinde “e” vardır ve bu durumda soru eki “mi” olarak gelir. Sonra ikinci tekil kişi eki “-sin” eklenerek “misin” biçimini alır. Ayrıca soru eki fiilden ayrı yazıldığı için “gelecek misin?” doğru yazımdır.

  2. “B” şıkkı: “Benim söylediğimi anladın mı?”

    • “An-la-dın” fiilinin son hecesinde “ı” olduğu için soru eki “mı” şeklinde gelir. “Anladın mı?” biçimi doğru yazımdır.

  3. “C” şıkkı: “Maske takıyor musunuz?”

    • “Ta-kı-yor” fiilinin son hecesinde “o” olduğu için soru eki “mu” olarak gelir. Ardından ikinci çoğul kişi eki “-sunuz” eklenerek “musunuz” biçimini alır. Ayrıca soru eki fiilden ayrı yazılmalıdır: “takıyor musunuz?” şeklinde.

Görüldüğü gibi üç cümlede de “mı” eki doğru kullanılmış ve fiillerden ayrı yazılmıştır. Dolayısıyla hiçbir şıkta soru eki hatalı yazılmamıştır diyebiliriz.

@username

4

4) Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru eki olan ‘mi’ hatalı yazılmıştır?

Cevap:
Bu soruda, Türkçede en sık yapılan yazım hatalarından biri olan soru eki “mi” (ve onun ünlü uyumuna göre değişen biçimleri: mı, mu, mü) ile ilgili bir kullanım yanlışlığı bulunmaktadır. Verilen üç seçeneği incelediğimizde, soru ekinin ayrı yazılması kuralına uymayan örnek, yani (A) Bizimle gelecekmisin? cümlesidir. Doğru yazım “Bizimle gelecek misin?” şeklinde olmalıdır; çünkü “mi” soru eki, fiilden (ya da yardımcı eylemden) ayrı yazılır ve ardından gelen kişi eki ona bitişik gelebilir (örneğin “misin”, “mısın”, “musun” vb.). A, B ve C seçeneklerinin ayrıntılı incelenmesiyle bu fark belirginleşir.

İçindekiler

  1. Giriş
  2. Soru Eki ‘mi’ ve Yazım Kuralları
  3. Cümlelerin Ayrıntılı İncelenmesi
    1. A) Bizimle gelecekmisin?
    2. B) Benim söylediğimi anladın mı?
    3. C) Maske takıyor musunuz?
  4. Hangi Seçenekte Hatalı Yazılmıştır?
  5. Örnekler ve Açıklamalar
  6. Tablo: Soru Ekinin Doğru ve Yanlış Yazımı
  7. Türkçede Soru Eki Kullanımının İncelikleri
  8. Ek Örneklerle Derinlemesine İnceleme
  9. Konuyla İlgili Yanlış Bilinen Noktalar
  10. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
  11. Tablo: En Yaygın 10 Örnek ve Doğru Yazımları
  12. Sorunun Yanıtını Etkileyen Ek Kurallar
  13. Sonuç ve Özet

1. Giriş

Türkçede en temel ancak bir o kadar da sık hata yapılan konulardan biri, soru eki olan “mi” (mı, mu, mü) ekinin doğru yazımıdır. Soru ekleri, fiillere veya cümledeki herhangi bir öğeye soruluk kazandırmak amacıyla kullanılır. Doğru kullanımda her zaman ayrı yazılan “mi” ekinden sonra, uygun şahıs ekleri (-(y)ım, -sin, -sunuz vb.) bitişik olarak eklenebilir.

Bu soruda üç farklı cümle vardır ve biri yanlış yazılmıştır. Yazım yanlışlığı, çoğunlukla “mi” ekinin yanlış biçimde bitişik yazılması veya cümlede başka bir ekle kaynaştırılmasıyla ortaya çıkar.

2. Soru Eki ‘mi’ ve Yazım Kuralları

  • Kural 1: Soru eki olan “mi” ayrı yazılır.
    • Örnek: “Geliyor mu?”
  • Kural 2: Soru ekine gelen kişilik ekleri veya ek fiiller bitişik yazılır.
    • Örnek: “Geliyor musun?” → “mu” (+) “sun” (ikinci tekil şahıs eki)
  • Kural 3: Yazı dilinde ünsüz yumuşaması ya da sertleşmesi; ünlü uyumu, hangi harfin kullanılacağını belirler: “mi, mı, mu, mü”.
    • Örnek: “geliyor mu?”, “gidiyor mu?”, “yaptın mı?”, “geldin mi?” vb.
  • Kural 4: “Mi” ekini belirtmek istediğimizde, virgül veya nokta gibi noktalama işaretlerinden hemen önce eklediysek ek yine ayrı durmalıdır.
    • Örnek: “Emin misin, yoksa değil misin?”

Sorudaki seçenekleri inceleyerek hangi cümlenin bu kuralları ihlal ettiğini anlayabiliriz.

3. Cümlelerin Ayrıntılı İncelenmesi

3.1. A) Bizimle gelecekmisin?

  • Görünüşte doğru gibi dursa da, burada “gelecekmisin” kelimesi bitişik yazıldığı için soru eki olan “mi” ayrı kullanılmamış olur. Oysaki doğru yazım “Bizimle gelecek misin?” şeklinde olmalıdır.
  • “Bizimle gelecek misin?” dendiğinde, “gelecek” ile soru eki “misin” arasında bir boşluk olması gerekir. “misin” kelimesi, “mi + sin” yapısından oluştuğundan, soru ekinin ayrı, şahıs ekinin ona bitişik yazılması kuralı gereği bu şekilde gösterilir.

3.2. B) Benim söylediğimi anladın mı?

  • Bu cümlede “anladın” fiilinden sonra gelen soru eki “mı” ayrı yazılmıştır. Bu, doğru bir kullanımdır.
  • Ayrıca “mı” ekinden sonra herhangi bir şahıs eki (-(y)im, -sın, -sunuz vb.) yoktur; sadece basit soru biçimi vardır. Bu nedenle “anladın mı?” şeklinde iki kelime olarak doğru şekilde yazılmıştır.

3.3. C) Maske takıyor musunuz?

  • Burada “takıyor” ayrı bir kelimedir, ardından gelen “musunuz” ise “mu” soru eki + “sunuz” (ikinci çoğul şahıs veya nezaket ifadesi) birleşiminden oluşur.
  • Yazım kuralına göre “takıyor” ile “musunuz” arasında bir boşluk bulunmalıdır; bu cümle de doğru yazılmıştır. “musunuz” bölümü kendi içinde “mu” + “sunuz” şeklinde bitişik olduğu için bu tamamen kurallara uygundur.

4. Hangi Seçenekte Hatalı Yazılmıştır?

Yukarıdaki açıklamalar ışığında, (A) Bizimle gelecekmisin? cümlesi hatalı bir kullanım içerir. Doğru yazım, “Bizimle gelecek misin?” şeklinde olmalıdır. Dolayısıyla sorunun doğrusu (A) şıkkıdır.

5. Örnekler ve Açıklamalar

  1. “Sen gelir misin?”
    • “Gelir” ve “misin” ayrı yazılır. “misin” → “mi” + “sin”
  2. “Beni dinledin mi?”
    • “dinledin” ve “mi” ayrı yazılmalıdır.
  3. “Yarın bizimle sinemaya gelecek misiniz?”
    • “gelecek” ve “misiniz” (mi + siniz) ayrı yazılmalıdır.

Bu örneklerden görüldüğü gibi, her zaman fiil ya da eylem kökünden sonra boşluk bırakıyoruz, ardından soru ekini (“mi” veya varyantlarını) yazıyoruz. Soru ekine bitişik gelen şahıs eki varsa, bu ikisi “mi + sin”, “mi + yim”, “mu + sunuz” vb. biçimlerde yazılıyor.

6. Tablo: Soru Ekinin Doğru ve Yanlış Yazımı

Örnek İfade Doğru Yazım Yanlış Yazım Açıklama
Bizimle gelecek misin? Gelecek misin? Gelecekmisin? “Gelecek” ve “misin” arasında boşluk olmalı
Geldin mi? Geldin mi? Geldinmi? Soru eki ayrı yazılır
Maske takıyor musunuz? Takıyor musunuz? Takıyormusunuz? “takıyor” ayrı, “musunuz” (mu + sunuz) bitişik
Anladın mı? Anladın mı? Anladınmı? Benzer şekilde soru ekinden önce mutlaka boşluk olur
Gidiyor muyuz? Gidiyor muyuz? Gidiyormuyuz? “Gidiyor” ve “muyuz” arasında boşluk, “muyuz” = “mu” + “yuz” (1. çoğul şahıs)
Onu biliyor muyum? Biliyor muyum? Biliyormuyum? Soru eki + kişi eki (mu + yum) yazım biteviye değil, mutlaka boşluk + bitişik ek
Okuyor musun? Okuyor musun? Okuyormusun? Fiil + boşluk + (mu + sun)
Bakmış mıydı? Bakmış mıydı? Bakmışmıydı? “mı” soru eki, “ydı” ek fiil. “mıydı” bitişik, ama fiille arasında boşluk bulunmalı
Evi temizliyor muydun? Temizliyor muydun? Temizliyormuydun? “Mu” soru, “ydun” ek fiil + kişi eki. Burada da boşluk olmalı
Yazıyor muyum ki? Yazıyor muyum ki? Yazıyormuyumki? Ki bağlacı da her zaman ayrı yazılır, soru eki de ayrı

Tablodaki örnekler, Türkçede soru ekinin nasıl ayrılacağı ve ek fiillerin nasıl bitişik yazılacağı konusunda kapsamlı bir rehber sunar.

7. Türkçede Soru Eki Kullanımının İncelikleri

  • Soru eki olan “mi” bazen ek fiille birleşerek “mıydı, muydu, müydü” şeklinde kullanılabilir, ancak ana eylemle (fiil veya isimle) arasında daima boşluk olması gerekir.
  • Kişi ekleri (-(y)im, -sin, -iz, -siniz vb.), soru ekine bitişik gelir, fiile değil.
  • Bağlaç olan “ki” gibi kelimeler de her zaman ayrı yazılır. Soru eki “mi” de aynı biçimde ayrı yazılmalıdır.
  • Yazım hatası çoğunlukla ses benzerliği yüzünden metin içinde fark edilmeyebilir, ancak dil bilgisinde her zaman ayrı yazım kuralı geçer.

8. Ek Örneklerle Derinlemesine İnceleme

  1. Basit cümle:

    • “Gidecek misin?” (Doğru)
    • “Gidecekmisin?” (Yanlış)

  2. Olumsuz cümlede soru:

    • “Gitmeyecek misin?” (Doğru)
    • “Gitmeyecekmisin?” (Yanlış)

  3. Ek fiil ile birlikte soru:

    • “Bu senin kitabın mıydı?” (Doğru)
    • “Bu senin kitabınmıydı?” (Yanlış)

  4. Bağlaç ve soru ekinin birlikteliği:

    • “Sen de mi geldin ki?” (Doğru)
    • “Sen demi geldinki?” (Yanlış)

Boşluk konusuna özen gösterilmesi, soru eki “mi”yi doğru kullanmanın en önemli noktasıdır. Hatta bazen “acaba” gibi sözdizimsel unsurlar da cümleye eklendiğinde dikkat etmek gerekir.

9. Konuyla İlgili Yanlış Bilinen Noktalar

  • Yanlış Kanı 1: “Mi” eki, fiille her zaman bitişik yazılmalıdır.

    • Gerçek: Hayır. Her zaman ayrı yazılmalıdır; sadece sonrasında gelen şahıs eki “mi” ekine bitişik gelir.

  • Yanlış Kanı 2: Yazı dilinde “mı, mi, mu, mü” harf seçeneklerinin tamamı bitişik olur.

    • Gerçek: Ünlü uyumuna göre “mı, mi, mu, mü” seçilir, ancak yine de fiilden ayrı yazılır.

  • Yanlış Kanı 3: “Mu” ekini cümle içinde mutlaka tek başına yazmalıyız, ardından gelen şahıs ekini de ayrıca ayırmalıyız.

    • Gerçek: Soru eki “mu” ile şahıs eki “-sunuz, -sun, -yuz vb.” iç içe yazılır (“musunuz”, “muyuz”), fakat fiil ile “mu” eki arasında boşluk bulunur. Yani “Okuyor musunuz?” gibi.

Bu yanlış bilinen noktalar, özellikle konuşma dilinde kulağa bitişikmiş gibi gelse de yazı dilinde kuralın değişmeyeceğini gösterir.

10. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

  1. Soru eki her zaman ayrı mı yazılır, istisnalar var mı?

    • Evet, her zaman ayrı yazılır. İstisna kabul edilebilecek herhangi bir dil kuralı bulunmamaktadır.

  2. Resmî yazışmalarda da aynı kuralı mı uygulamalıyız?

    • Kesinlikle. Türk Dil Kurumu (TDK) ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) kuralları, resmi veya gayriresmî tüm yazışmalarda geçerlidir.

  3. Soru eki ek fiille kullanıldığında nasıl olacak?

    • “mıydı, müydü” gibi ek fiillerle birleştiğinde bile fiil veya isim ile soru eki arasında boşluk olmalıdır. Örneğin “O kitap senin miydi?”

  4. Şahıs ekleri her zaman soru ekine bitişik mi yazılır?

    • Evet, “mi” ile şahıs eki arasında (mi + sin, mı + yım, mu + sunuz vb.) boşluk olmaz. Ancak fiil veya kök ile “mi” arasında boşluk olur.

  5. Bu kuralları öğrenmenin en kolay yolu nedir?

    • Bol bol okuma yapmak, TDK Yazım Kılavuzunu incelemek ve örnek cümlelerle pratik yapmak.

11. Tablo: En Yaygın 10 Örnek ve Doğru Yazımları

Örnek Cümle Doğru Yazım Açıklama
“Nereye gidiyorsun?” Nereye gidiyorsun? Soru eki yok, doğrudan soru zamiri “nereye”
“Bana kızdın mı?” Bana kızdın mı? “kızdın” + “mı” ayrı
“Burası senin mi?” Burası senin mi? “senin” + “mi” ayrı
“Sen orada mıydın?” Sen orada mıydın? “mı” + “ydın” bitişik, ama “orada” ile arasında boşluk
“Gelmeyecek misin?” Gelmeyecek misin? “Gelmeyecek” + “misin” (mi + sin)
“Bana yardım eder misin?” Bana yardım eder misin? “eder” ve “misin” ayrı
“Bunu sen mi yaptın?” Bunu sen mi yaptın? “sen” ve “mi” arasında boşluk
“Okula birlikte mi gideceğiz?” Okula birlikte mi gideceğiz? “birlikte” ve “mi” arasında boşluk
“Ben de dahil olabilir miyim?” Ben de dahil olabilir miyim? “olabilir” ve “miyim” arasında boşluk
“Aranızda konuşuyor muydunuz?” Aranızda konuşuyor muydunuz? “konuşuyor” + “muydunuz” (mu + ydunuz)

Bu tabloda “mi” ekinin diğer eklere ve fiillere nasıl konumlandığını yeniden özetliyoruz.

12. Sorunun Yanıtını Etkileyen Ek Kurallar

  1. Ünlü Uyumu:

    • Türkçede soru eki “mi, mı, mu, mü” olarak dört farklı biçimdedir. Kullanımda, son hecenin ünlüsüne göre hangi biçimin kullanılacağı belirlenir:
      • İnce ünlüler (e, i) → “mi, mü”
      • Kalın ünlüler (a, o, u) → “mı, mu”
    • Örnek: “Okuyor mu?”, “Geliyor mu?”, “Yapıyor mu?”

  2. Kaynaştırma Harfleri:

    • Nadiren soru ekinden önce veya sonra kaynaştırma harfleri (y, ş vb.) gelebilir: “mıydı”, “mıyım” gibi. Ancak fiil/isim ile “mı” arasında boşluk kuralı yine değişmez.

  3. Vurgu ve Tonlama:

    • Konuşma dilinde tonlama yapılırken “mi” bitişikmiş gibi telaffuz edilebilir. Fakat yazıda her zaman ayrıdır.

Bu ek kurallar, yazımın yanı sıra ses bilgisi ve söyleyiş yönünden de destekleyici bilgiler sunmaktadır.

13. Sonuç ve Özet

  • Soru: Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru eki olan “mi” hatalı yazılmıştır?

  • Seçenekler:

    1. Bizimle gelecekmisin?
    2. Benim söylediğimi anladın mı?
    3. Maske takıyor musunuz?

  • Yanıt: (A) “Bizimle gelecekmisin?” ifadesi hatalıdır. Doğrusu: “Bizimle gelecek misin?”

Neden?

  • Çünkü “gelecekmisin” bütünü, fiil ile soru ekini bitişik yazmış olur. Oysa Türkçe yazım kurallarında, soru eki “mi” her zaman fiilden veya önceki sözcükten ayrı yazılmalıdır. Sonraki şahıs eki “-sin” ise “mi”ye bitişik gelerek “misin” biçimini oluşturur. Yani doğru kullanım “gelecek” (ayrı) + “misin” (birleşik) = “gelecek misin?” şeklindedir.

Özet Tablo

Şık Cümle Doğru / Yanlış Açıklama
A Bizimle gelecekmisin? Yanlış “Gelecekmisin?” yerine “Gelecek misin?” yazılmalı
B Benim söylediğimi anladın mı? Doğru “anladın” (fiil) ve “mı” (soru eki) ayrı yazılmış
C Maske takıyor musunuz? Doğru “takıyor” (fiil) ve “musunuz” (mu + sunuz) arasında boşluk var, ancak “mu” ile “sunuz” bitişik hâlde doğru kurallıdır

Bu bilgiler ışığında, Türkçede soru ekiyle ilgili kurallara dikkat ederek cümlelerimizi yazmalı, özellikle sınav veya test sorularında soru ekinin fiil ya da isimden ayrı yazıldığından emin olmalıyız.

@Ferhan_Dilaver_Yurto