Türetilmiş büyüklükler nedir

LİSE
1

türetilmiş büyüklükler nedir

2

Türetilmiş büyüklükler nedir?

Cevap:
Fiziksel büyüklükler, temel büyüklükler ve türetilmiş büyüklükler olarak ikiye ayrılır. Türetilmiş büyüklükler, temel büyüklüklerden türetilen ve birden fazla temel büyüklüğün birleşimi ile ortaya çıkan büyüklüklerdir. İşte türetilmiş büyüklüklere ilişkin detaylı bilgi:

Temel Büyüklükler:

Temel büyüklükler, herhangi başka bir büyüklük kullanmadan, doğrudan ölçümlenebilen büyüklüklerdir. Uluslararası Birimler Sistemi’nde (SI) yedi temel büyüklük vardır:

  1. Uzunluk (L) - metre (m)
  2. Kütle (M) - kilogram (kg)
  3. Zaman (T) - saniye (s)
  4. Elektrik akımı (I) - amper (A)
  5. Sıcaklık (Θ) - kelvin (K)
  6. Madde miktarı (N) - mol (mol)
  7. Işık şiddeti (J) - kandela (cd)

Türetilmiş Büyüklükler:

Türetilmiş büyüklükler, temel büyüklüklerin matematiksel birleşimlerinden oluşur ve genellikle fiziksel olayları tanımlamak için kullanılır. İşte bazı türetilmiş büyüklükler:

  1. Hız (v):

    • Tanım: Birim zamandaki yer değiştirme.
    • Formül: v = \frac{d}{t}
    • Birim: metre/saniye (m/s)

  2. İvme (a):

    • Tanım: Birim zamandaki hız değişimi.
    • Formül: a = \frac{\Delta v}{\Delta t}
    • Birim: metre/saniye² (m/s²)

  3. Kuvvet (F):

    • Tanım: Bir kütlenin ivme kazanmasını sağlayan etki.
    • Formül: F = ma
    • Birim: Newton (N) = kg·m/s²

  4. Enerji (E)/İş (W):

    • Tanım: Bir cismi belli bir kuvvet ile belli bir mesafe boyunca hareket ettirme.
    • Formül: W = Fd
    • Birim: Joule (J) = N·m

  5. Güç (P):

    • Tanım: Birim zamandaki yapılan iş veya enerji transferi.
    • Formül: P = \frac{W}{t}
    • Birim: Watt (W) = J/s

  6. Basınç (P):

    • Tanım: Birim alana düşen kuvvet.
    • Formül: P = \frac{F}{A}
    • Birim: Pascal ¶ = N/m²

Örnek Hesaplamalar:

  1. Hız:

    • Bir araba 100 metreyi 5 saniyede kat ediyorsa, hızı ne olur?
    v = \frac{d}{t} = \frac{100 \, \text{m}}{5 \, \text{s}} = 20 \, \text{m/s}

  2. İvme:

    • Bir cisim başlangıç hızını 0’dan 10 m/s’e 2 saniyede çıkarıyorsa, ivmesi nedir?
    a = \frac{\Delta v}{\Delta t} = \frac{10 \, \text{m/s}}{2 \, \text{s}} = 5 \, \text{m/s}^2

  3. Kuvvet:

    • 5 kg kütleli bir cisim 2 m/s² ivme ile hareket ediyorsa, uygulanan kuvvet nedir?
    F = ma = 5 \, \text{kg} \times 2 \, \text{m/s}^2 = 10 \, \text{N}

Sonuç:

Türetilmiş büyüklükler, bilimsel ve mühendislik hesaplamalarında hayati öneme sahiptir. Temel büyüklüklerden türetilmeleri, matematiksel ilişkilerin ve fiziksel olayların daha rahat anlaşılmasını sağlar.

Temel Kavram:
Türetilmiş Büyüklükler

Temel Kavram Açıklaması:
Türetilmiş büyüklükler, doğrudan ölçülemeyen, ancak temel büyüklükler kullanılarak hesaplanabilen büyüklüklerdir. Bu büyüklükler, temel büyüklüklerin matematiksel olarak kombinasyonuyla elde edilir ve çok sayıda doğa olayının tanımlanmasına olanak sağlar.