Eşeyli Üreme İle İlgili Durumlar
Emir Parlakçı tarafından paylaşılan sorunun çözümü için aşağıdaki adımları takip edelim:
Soru: Farklı canlılarda görülen durumlardan hangileri eşeyli üremeyle ilgilidir?
Verilen Bilgilerin Analizi
-
I. Tohumlu bitkilerde, spermlerden birinin yumurtayı döllerek embriyoyu; diğerinin de polar çekirdekleri döllerek endospermi oluşturması
- Eşeyli üreme ağacında yer alan bir olaydır. Çünkü bir sperm ve yumurta birleşmesi (döllenme) gerçekleşiyor. Doğru seçenek.
-
II. Bira mayasında, meydana gelen çıkıntının gelişerek yeni bir bira mayası oluşturması
- Bunun adı tomurcuklanmadır; bir tür eşeysiz üreme biçimidir. Mayoz bölünme veya döllenme bu durumda gerçekleşmez. Yanlış seçenek.
-
III. Patates gibi bazı bitkilerde, yumru gövdeden birçok yeni patates bitkisinin oluşması
- Yumru gövdeden oluşan bitkiler, vegetatif üreme türüne girer ve eşeysiz üreme olarak değerlendirilir. Yanlış seçenek.
-
IV. Omurgalılarda, sperm ve yumurtanın mayoz ile oluşması
- Omurgalılarda üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) mayoz bölünme ile oluşması ve bu hücrelerin birleşerek döllenme yoluyla yeni birey oluşturması, eşeyli üremedir. Doğru seçenek.
Doğru Cevap
Sadece I ve IV eşeyli üreme kategorisine girer.
Cevap: B) I ve IV
Ek Bilgi
Eşeyli Üreme:
- İki farklı gametin (sperm ve yumurta) oluşması gerek.
- Döllenme sonucunda genetik çeşitlilik sağlanır.
Eşeysiz Üreme:
- Tomurcuklanma, vegetatif üreme gibi süreçler gerçekleşir.
- Genetik çeşitlilik olmaz; bireyler tıpatıp aynıdır.
Farklı canlılarda görülen I, II, III ve IV numaralı durumlardan hangileri eşeyli üreme ile ilgilidir?
Answer:
Aşağıdaki açıklamalara göre I ve IV numaralı durumlar eşeyli üreme ile ilgilidir.
Verilen Durumların Analizi
-
Tohumlu bitkilerde, spermlerden birinin yumurtayı döllerek embriyoyu, diğerinin de polar çekirdekleri döllerek endosperm oluşması
- Tohumlu bitkilerde (çiçekli bitkilerde) tozlaşma ve döllenme süreci iki aşamalı gerçekleşir (çifte döllenme). Biri yumurtayı döller, diğeri polar çekirdekleri. Bu olay genetik çeşitliliğe yol açar ve mayoz bölünme ürünü gametler kullanıldığı için eşeyli üreme örneğidir.
-
Bira mayasında, meydana gelen çıkıntının gelişerek yeni bir bira mayası oluşturması
- Bu, bira mayasının tomurcuklanma adı verilen eşeysiz üreme yöntemidir. Tek hücreli bir canlı olan bira mayasında, ana hücre üzerinde küçük bir çıkıntı oluşur ve bu çıkıntı zamanla yeni bir maya hücresine dönüşür.
-
Patates gibi bazı bitkilerde, yumru gövdeden birçok yeni patates bitkisinin oluşması
- Patates gibi bitkilerde görülen vegetatif üreme, gövde ya da yumru gibi bitki kısımlarından yeni bitki oluşmasıdır. Bu süreçte mitoz bölünme gerçekleşir, eşeysiz üreme örneğidir.
-
Omurgalılarda, sperm ve yumurtanın mayoz ile oluşması
- Omurgalı canlılarda gamet (sperm ve yumurta) oluşumu sırasında mayoz bölünme gerçekleşir. Ardından döllenme ile zigot oluşur. Bu süreç de eşeyli üreme anlamına gelir ve genetik çeşitliliği sağlar.
Sonuç
- I. (Tohumlu bitkilerde döllenme) → Eşeyli üreme
- II. (Bira mayasında tomurcuklanma) → Eşeysiz üreme
- III. (Patatesin vejetatif üremesi) → Eşeysiz üreme
- IV. (Omurgalılarda gamet oluşumu) → Eşeyli üreme
Dolayısıyla eşeyli üremeyle ilgili durumlar: I ve IV.
Soru: Farklı canlılarda görülen
I. tohumlu bitkilerde, spermlerden birinin yumurtayı dölleyerek embriyoyu, diğerinin de polar çekirdekleri dölleyerek endospermi oluşturması,
II. bira mayasında, meydana gelen çıkıntının gelişerek yeni bir bira mayası oluşturması,
III. patates gibi bazı bitkilerde, yumru gövdeden birçok yeni patates bitkisinin oluşması,
IV. omurgalılarda, sperm ve yumurtanın mayoz ile oluşması
durumlarından hangileri; eşeyli üremeyle ilgilidir?
Cevap Ayrıntıları
İçindekiler
- Eşeyli Üreme Nedir?
- Aseksüel (Eşeysiz) Üreme Nedir?
- Maddelerin Analizi
- Özet Tablo
- Sonuç ve Kısa Özet
1. Eşeyli Üreme Nedir?
Eşeyli üreme, dişi ve erkek gametlerin (örneğin yumurta ve sperm) birleşerek döllenme sonucu yeni bir canlı oluşturmasıdır. Bu süreçte gametler mayoz bölünme ile oluşur ve genetik çeşitlilik sağlanır.
2. Aseksüel (Eşeysiz) Üreme Nedir?
Eşeysiz üreme, tek bir atadan yeni bir canlının meydana gelmesidir. Bu üreme şekli mitoz bölünmeye dayanır ve döllenme süreci içermez. Örneğin bakteri bölünmesi, tomurcuklanma (bira mayası, hidra vb.), vejetatif üreme (patates, soğan gibi) sık görülen örneklerdir.
3. Maddelerin Analizi
Madde I
“Tohumlu bitkilerde, spermlerden birinin yumurtayı dölleyerek embriyoyu, diğerinin de polar çekirdekleri dölleyerek endospermi oluşturması”
Bu, çiçekli bitkilerdeki meşhur “çifte döllenme” mekanizmasını tanımlar. Bir sperm yumurtayla birleşerek embriyoyu oluşturur, diğer sperm ise polar çekirdekleri dölleyerek endosperm (besin doku) meydana getirir. Döllenme gamet birleşimiyle (sperm + yumurta) olduğu için eşeyli üremeye örnektir.
Madde II
“Bira mayasında, meydana gelen çıkıntının gelişerek yeni bir bira mayası oluşturması”
Burada sözü edilen süreç, tomurcuklanma ya da budding denilen eşeysiz (aseksüel) bir üreme şeklidir. Mayalar eşeysiz olarak bölünerek ve yüzeylerinde tomurcuk oluşturarak çoğalırlar.
Madde III
“Patates gibi bazı bitkilerde, yumru gövdeden birçok yeni patates bitkisinin oluşması”
Patatesin yumrularından (gözlerinden) yeni patates bitkisi oluşması, bitkilerin vejetatif üreme örneğidir. Bunda da döllenme yoktur; eşeysiz (aseksüel) bir üreme mekanizmasıdır.
Madde IV
“Omurgalılarda, sperm ve yumurtanın mayoz ile oluşması”
Omurgalı canlılarda gamet (sperm ve yumurta) oluşumu mayoz bölünme ile gerçekleşir. Ardından döllenmeyle yeni birey meydana gelebilir. Gamet oluşumu ve döllenme söz konusu olduğundan bu durum da eşeyli üremeye örnektir.
4. Özet Tablo
| Madde | Açıklama | Üreme Şekli |
|---|---|---|
| I | Sperm + yumurta döllenmesi + endosperm oluşumu (tohumlu bitkilerde çifte döllenme) | Eşeyli |
| II | Bira mayasında tomurcuklanma (aseksüel) | Eşeysiz |
| III | Patatesteki yumru gövdeden çoğalma (vejetatif üreme) | Eşeysiz |
| IV | Omurgalılarda mayoz ile üreme hücrelerinin (sperm, yumurta) oluşumu | Eşeyli |
5. Sonuç ve Kısa Özet
Soru “Hangi maddeler eşeyli üremeyle ilgilidir?” diye sormaktadır. Eşeyli üremede mayoz bölünmeyle gamet oluşumu ve döllenme var olduğu için:
- I (tohumlu bitkilerde spermin yumurtayı ve polar çekirdekleri döllemesi)
- IV (omurgalılarda mayoz ile sperm ve yumurta oluşumu)
Eşeyli üremeyle ilgilidir.
Dolayısıyla doğru cevap:
I ve IV (Seçenek B).
| Seçenek | İçerik | Doğruluk |
|---|---|---|
| A) I ve II | II eşeysiz olduğu için yanlış | Yanlış |
| B) I ve IV | İkisi de eşeyli üremeye örnek | Doğru |
| C) II ve III | Her ikisi de aiksüel örnek | Yanlış |
| D) II ve IV | II eşeysiz, IV eşeyli | Yanlış |
| E) III ve IV | III eşeysiz, IV eşeyli | Yanlış |
Cevap: I ve IV (B)