tdk sözlük noktalama işaretleri
TDK Sözlük Noktalama İşaretleri Nelerdir?
Cevap:
Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından belirtilen noktalama işaretleri, yazılı metinlerde anlamın doğru aktarılması, cümlelerin net ve anlaşılır hale gelmesi için kullanılan sembollerdir. Noktalama işaretleri sayesinde okuyucu, metnin yapısını daha iyi kavrar, cümleler arasındaki ilişkiler ve vurgu noktaları ortaya çıkar.
TDK’nın Başlıca Noktalama İşaretleri ve Kullanım Alanları
| Noktalama İşareti | Sembol | Kullanım Amacı / Açıklama | Örnek |
|---|---|---|---|
| Nokta | . |
Cümle sonlarında, kısaltmalarda kullanılır. | “Bugün hava çok güzel.” |
| Virgül | , |
Cümlede eş görevli sözcükleri ayırmak için. | “Elma, armut ve muz aldım.” |
| Noktalı Virgül | ; |
Cümle içinde uzun veya karmaşık paragrafları ayırır. | “Kitapları okudum; notlarımı da aldım.” |
| İki Nokta | : |
Açıklama veya örnek öncesinde kullanılır. | “Şunlar gerekli: kalem, defter, silgi.” |
| Soru İşareti | ? |
Soru cümlelerinde kullanılır. | “Ne zaman geleceksin?” |
| Ünlem İşareti | ! |
Duygu, uyarı, emir cümlelerinde kullanılır. | “Dikkat et!” |
| Tırnak İşaretleri | “ ” |
Doğrudan alıntı veya konuşma belirtilir. | “Buraya gel,” dedi Ahmet. |
| Parantez | ( ) |
Ek bilgi veya açıklama sunar. | “Ankara (Türkiye’nin başkenti) büyük şehirdir.” |
| Kısa Çizgi | - |
Kelimeleri veya sayıları ayırır; aralık belirtir. | “Sayfa 10-20 arası çalışılacak.” |
| Uzun Çizgi | — |
Cümle içinde açıklama veya vurgu yapmak için kullanılır. | “O çok çalıştı — sonunda başardı.” |
| Üç Nokta | ... |
Eksik kalan veya devam eden anlamı belirtir. | “Bunu sonra konuşuruz…” |
TDK Noktalama İşaretleri Kuralları Özet Tablosu
| Noktalama İşareti | Kullanım Koşulu | Örnek |
|---|---|---|
| Nokta | Cümle sonlarında, kısaltma sonunda kullanılmalı. | “Dr. Ahmet Bey geldi.” |
| Virgül | Eş görevli sözcükleri, ara cümlecikleri ayırmak için. | “O, çok çalıştı, ama başarılı olamadı.” |
| Noktalı Virgül | Uzun cümlelerde anlam karışıklığını önler. | “Bugün çok işim var; ancak yarın müsaitim.” |
| İki Nokta | Sayma, açıklama ya da alıntı öncesinde kullanılır. | “Dikkat etmen gereken şeyler: sabır, disiplin.” |
| Soru İşareti | Soru cümlesi sonunda. | “Burada mı kalacaksın?” |
| Ünlem İşareti | Duygu veya emir cümlelerinde. | “Ne güzel yazmışsın!” |
| Tırnak İşaretleri | Alıntı, vurgu veya doğrudan konuşma için. | “Ali, ‘Geliyorum’ dedi.” |
| Parantez | Cümleye açıklama ya da ek bilgi katmak. | “Kitapları (özellikle tarih kitaplarını) okudum.” |
| Kısa Çizgi | Sayı-aralığı ve bağlama işareti olarak. | “1990-2000 yılları arasında.” |
| Uzun Çizgi | Ara cümlecik ya da vurgu amacıyla. | “Bu kararı — kesinlikle — tekrar gözden geçirmeliyiz.” |
| Üç Nokta | Anlatımda devam eden ya da eksilen cümlelerde. | “Daha fazla anlatamam…” |
Özet
TDK noktalama işaretleri, Türkçe yazı dilinde anlamın doğru aktarılması için vazgeçilmezdir. Nokta, virgül, soru işareti, ünlem işareti, iki nokta, noktalı virgül, tırnak işaretleri, parantez, kısa çizgi, uzun çizgi ve üç nokta gibi işaretlerin doğru kullanımı, yazılı metnin okunabilirliği ve anlaşılırlığını büyük ölçüde artırır. Tüm yazarların ve öğrencilerin bu kuralları bilinçli kullanması önerilir.
Kaynak:
- Türk Dil Kurumu Yazım ve Noktalama Kılavuzu (tdk.gov.tr)
- “Noktalama İşaretleri ve Kullanımı” – Türkçe Dil Bilgisi Kaynakları