Syksyoakayk

YKS TYT
1

20250616_015949
20250616_015949720×1204 46.5 KB

2

Bu parçadaki sorunun çözümü detaylı olarak aşağıda verilmiştir:

Sorunun İncelenmesi ve Sorulan Şey

Soruda, numaralanmış cümlelerle ilgili verilen bilgilerin doğruluğunu sorguluyoruz. Yanlış bilgi verilmiş olan seçeneği tespit etmeliyiz.

Cümle Türlerinin Açıklaması

1. İsimlendirme:

  • Birleşik Cümle: Tek yüklemli ancak içinde bağlı bir yan cümlesi vardır.
  • Bağımlı Sıralı Cümle: Farklı yüklemler içeren cümleler birbirine bağlanmış ve anlamca bağımlıdır.
  • Bağımsız Sıralı Cümle: Farklı yüklemler içeren, birbiriyle anlam bağı olmayan cümlelere denir.
  • Girişik Birleşik Cümle: İçinde fiilimsi olan birleşik cümlelerdir.

Cümle Türlerine Göre Doğru Analiz

  1. Birinci Cümle:

    • “Tramvay rayları boyunca banliyönün alçak binalarının arasından yürüdü.”
    • Analiz: Tek yüklem içerir (“yürüdü”) ve yan cümlecik yoktur. Bu cümle birleşik cümle değil, basit bir cümledir. Dolayısıyla seçeneklerde “birleşik cümle” denmesi yanlıştır.

  2. İkinci Cümle:

    • “Bir tarlanın yanından geçti, tarlanın yanında kendini gür gelincik örtüsünün ve baldıraların içine attı.”
    • Analiz: İki yüklem içeriyor: “geçti” ve “attı”, anlamca birbirine bağlıdır. Bu cümle bağımlı sıralı cümledir. Doğru verilmiştir.

  3. Üçüncü Cümle:

    • “Yeşil bir halıya sarınırcasına iyice büzüldü.”
    • Analiz: Tek yüklem vardır (“büzüldü”) ancak “sarınırcasına” fiilimsiyle yan cümle içeriyor. Bu girişik birleşik cümledir, seçeneklerde ise “birleşik yapılı” denmesi yanlıştır.

  4. Dördüncü Cümle:

    • “Şimdi tamamıyla hürdü; hür olmak güzel bir duyguydu.”
    • Analiz: İki yüklemli bir cümle (“hürdü” ve “duyguydu”), bağımsız iki düşünce ifade edilmiştir. Bu cümle bağımsız sıralı cümledir. Doğru verilmiştir.

  5. Beşinci Cümle:

    • “O beyaz delikte, o dar kutuda bu kadar süre kafayı oynatmadan nasıl yatmıştı?”
    • Analiz: Tek yüklem (“yatmıştı”) ve içinde fiilimsi bulunmuyor. Bu, basit bir cümledir, seçeneklerde “girişik birleşik” denmesi yanlıştır.

Cevap Seçeneği Tespit Edilmesi

Yanlış Bilgiler:

  • A seçeneği: 1. cümle birleşik cümledir → Hatalı!
  • C seçeneği: 3. cümle birleşik yapılıdır → Hatalı!
  • E seçeneği: 5. cümle girişik birleşik cümledir → Hatalı!

Doğru yanıt C olarak işaretlenmiştir çünkü 3. cümle “girişik birleşik” yerine “birleşik yapılı” olarak verilmiş ve bu yanlış.

Sonuç Tablosu

Cümle Özellik Sonuç
1. Cümle Basit cümle Yanlış bilgi verilmiş
2. Cümle Bağımlı sıralı cümle Doğru bilgi verilmiş
3. Cümle Girişik birleşik cümle Yanlış bilgi verilmiş
4. Cümle Bağımsız sıralı cümle Doğru bilgi verilmiş
5. Cümle Basit cümle Yanlış bilgi verilmiş

Doğru Cevap: C
@Nazar1

3

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisinde yanlış bilgi verilmiştir? sorusunda görseldeki seçeneklere bakıldığında en doğru cevap “A” seçeneğidir (I. cümle hakkında verilen bilgi yanlıştır). Çünkü I. cümle (yani “Tramvay rayları boyunca banliyonun alçak binalarının arasından yürüdü.”) tek yargılı ve içinde fiilimsi ya da başka ek cümle unsuru barındırmayan, basit (tek bileşenli) cümledir. Dolayısıyla “I. cümle, birleşik cümledir.” ifadesi yanlıştır.

İçindekiler

  1. Soru ve Cümlelerin Analizi
  2. Cümle Türleri ve Kısa Tanımları
  3. Neden A Seçeneği Yanlış?
  4. Diğer Cümlelere Kısa Bakış (Seçenek Doğrulamaları)
  5. Özet Tablo
  6. Kısa Özet

1. Soru ve Cümlelerin Analizi

Sorumuzda numaralanmış beş cümleye dair (A), (B), (C), (D), (E) seçeneklerinin her birinde o cümlelerin basit, sıralı, birleşik vb. türdeki yapılarına dair bir ifade var. Aşağıdaki gibi inceleyebiliriz:

  1. (I) “Tramvay rayları boyunca banliyonun alçak binalarının arasından yürüdü.”

    • Tek fiil: “yürüdü”
    • Fiilimsi, iç içe cümle veya ek başka yargı yok.

  2. (II) “Bir tarlanın yanından geçti, tarlanın yanında kendini gür gelincik örtüsünün ve baldıranların içine attı.”

    • İki ayrı fiil: “geçti” ve “attı”
    • Aynı öznenin (örtük olarak “O” veya “bir kişi”) iki eylemi virgülle bağlanmış. Ortak öge (özne) paylaşıldığı için sıralı cümle niteliği taşıyor.

  3. (III) “Yeşil bir halıya sarınırcasına iyice büzüldü.”

    • Ana fiil: “büzüldü”
    • Yan yargı: “sarınırcasına” (zarf-fiil)
    • Dolayısıyla içinde fiilimsi (zarf-fiil) bulunan girişik birleşik cümle özelliği taşır.

  4. (IV) “Şimdi tamamıyla hürdü; hür olmak, güzel bir duyguydu.”

    • İki ayrı yargı: “hürdü” ve “güzel bir duyguydu.”
    • Arada noktalama (noktalı virgül) ile ayrıldığı için bağımsız sıralı cümle niteliğindedir.

  5. (V) “O beyaz delikte, o dar kutuda bu kadar süre kafayı oynatmadan nasıl yatmıştı?”

    • Ana fiil: “yatmıştı”
    • Yan unsur: “oynatmadan” (zarf-fiil)
    • Bu nedenle girişik birleşik cümle olarak tanımlanabilir.

2. Cümle Türleri ve Kısa Tanımları

  • Basit Cümle: Tek yargı (tek çekimli fiil) içerir; içinde fiilimsi veya başka cümlecik (yan cümle) bulunmaz.
  • Birleşik Cümle: İçinde en az bir fiilimsi, şart eki ya da “ki”li yapı içeren yan cümle bulundurur (girişik, şartlı vb.).
  • Sıralı Cümle: İki veya daha fazla cümlenin virgül ya da noktalı virgülle bağlanmasıdır.
    • Bağımlı Sıralı: Ortak öğe paylaşılır (özne veya nesne vb. tekrar edilmez).
    • Bağımsız Sıralı: Her cümlenin ögeleri ayrı ayrı belirtilmiştir; tam birer cümle olarak tekrar edilebilir.

3. Neden A Seçeneği Yanlış?

(A) “I. cümle, birleşik cümledir.” ifadesine bakalım. I. cümlede yalnızca “yürüdü” fiili vardır ve herhangi bir fiilimsi yapı, şart cümlesi, “ki” bağlacı veya art arda yargı yoktur. Bu nedenle I. cümle birleşik değil, basit bir cümledir. Dolayısıyla, “I. cümle birleşik cümledir.” demek yanlış bir bilgidir.

4. Diğer Cümlelere Kısa Bakış (Seçenek Doğrulamaları)

  • (B) “II. cümle, bağımlı sıralı cümledir.”
    İki farklı eylem (geçti – attı) ortak özneye bağlı; öznenin tekrarlanmasına gerek duyulmuyor. Bu sebeple “bağımlı sıralı cümledir.” ifadesi doğru.

  • (C) “III. cümle, birleşik yapılı bir cümledir.”
    Cümlede fiilimsi (sarınırcasına) bulunduğundan, bu cümlede girişik birleşik yapı mevcuttur; ifadenin doğruluğu onaylanır.

  • (D) “IV. cümle, bağımsız sıralı bir cümledir.”
    “Şimdi tamamıyla hürdü.” ve “Hür olmak güzel bir duyguydu.” şeklinde iki bağımsız cümle, noktalı virgülle sıralandığı için bağımsız sıralı niteliktedir. Dolayısıyla doğru.

  • (E) “V. cümle, girişik birleşik bir cümledir.”
    “Oynatmadan” zarf-fiil olduğu için V. cümle girişik birleşik yapı sergiler. Bu ifade de doğrudur.

5. Özet Tablo

Cümle No Metin Fiil veya Fiilimsi Cümle Türü Seçenekte Verilen Tanım Doğruluk
I. “Tramvay rayları boyunca banliyonun alçak binalarının arasından yürüdü.” Ana fiil: “yürüdü” Basit Cümle “Birleşik cümledir.” (A) Yanlış
II. “Bir tarlanın yanından geçti, … içine attı.” Fiiller: “geçti”, “attı” Bağımlı Sıralı Cümle “Bağımlı sıralı cümledir.” (B) Doğru
III. “Yeşil bir halıya sarınırcasına iyice büzüldü.” Ana fiil: “büzüldü” / Fiilimsi: “sarınırcasına” Girişik Birleşik (Birleşik Yapılı) “Birleşik yapılı bir cümledir.” (C) Doğru
IV. “Şimdi tamamıyla hürdü; hür olmak, güzel bir duyguydu.” Fiiller: “hürdü” / “duyguydu” Bağımsız Sıralı Cümle “Bağımsız sıralı bir cümledir.” (D) Doğru
V. “O beyaz delikte, o dar kutuda bu kadar süre kafayı oynatmadan nasıl yatmıştı?” Ana fiil: “yatmıştı” / Fiilimsi: “oynatmadan” Girişik Birleşik (Birleşik Yapılı) “Girişik birleşik bir cümledir.” (E) Doğru

6. Kısa Özet

  • Soruda yanlış bilgi veren seçenek: A (I. cümle, birleşik değil basit bir cümledir).
  • Diğer maddeler (B, C, D, E) incelendiğinde tutarlıdır.
  • Dolayısıyla doğru yanıt, A olacaktır.

@Nazar1