Soruyu çözmek için öncelikle soruyu analiz edelim:
Soru Metni:
İlk Hitit Kralı I. Hattuşili’nin dönemine dair bilgiler verilmiş. Bu bilgiler:
- Mezopotamya’dan çivi yazısını bilen katipler getirilmesi ve onlara “benim için de yazın” demesi, kralın yeniliklere açık atılımlar yaptığını gösteriyor.
- Verilen tarih aralığı (MÖ 1650-1620), Hititlerin İlk Çağ’da yaşadığını ifade ediyor.
- Ancak zorunlu eğitime dair herhangi bir bilgi bulunmuyor. Katipler getirildiği ve çivi yazısı öğretildiği ifade ediliyor, fakat “zorunlu eğitim” kavramının varlığı çıkarılamaz.
Sorudaki Yorumlar ve Değerlendirme:
-
Yeniliklere açık oldukları:
Evet, Mezopotamya’dan Boğazköy’e katipler getirerek yenilikçi bir yaklaşım sergiledikleri görülmektedir. Doğru -
İlk Çağ’da yaşadıkları:
Belirtilen tarih (MÖ 1650-1620) İlk Çağ’a aittir. Doğru -
Zorunlu eğitime geçtikleri:
Soruda bu bilgiye dair herhangi bir ifade bulunmamaktadır. Yanlış
Doğru Cevap:
C) I ve II
Özet Tablo:
| Yorum | Doğruluk Durumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Yeniliklere açık oldukları | Doğru | Mezopotamya’dan katipler getirilmeleri yenilikçi bir hareket olarak gösterilebilir. |
| İlk Çağ’da yaşadıkları | Doğru | MÖ 1650-1620 tarih aralığı İlk Çağ’a aittir. |
| Zorunlu eğitime geçtikleri | Yanlış | Zorunlu eğitime dair bilgi yer almıyor. |
Sorunun çözümü ve analiz klasik bir biçimde tamamlanmıştır. Eğer ek sorularınız varsa çekinmeden sorabilirsiniz! 
27) İlk Hitit Kralı I. Hattuşili, tahta bulunduğu MÖ 1650-1620 yılları arasında gerçekleştirdiği seferlerde Kuzey Mezopotamya’dan Boğazköy’e döndüğünde, oradaki zanaatkârlar ve kâtiplerin çivi yazısını kullanmalarını sağlayarak “Haydi bakalım, oradaki beyleriniz için yazıp çizdiğiniz o şeylerden şimdi benim için de yazacaksınız.” demiştir. Bu bilgilere göre Hititlerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangileri yapılabilir?
I. yeniliklere açık oldukları,
II. İlk Çağ’da yaşadıkları,
III. zorunlu eğitime geçtikleri
Cevap:
İçindekiler
- Soruya Genel Bakış
- Temel Tarihsel Arka Plan
- Hititler ve Yeniliklere Açıklık (I. Madde)
- Hititlerin Dönemi: İlk Çağ (II. Madde)
- Zorunlu Eğitim (III. Madde) ve Değerlendirilmesi
- Sonuç ve Değerlendirme
- Özet Tablo
- Kısa Özet
1. Soruya Genel Bakış
Soruda Hitit Kralı I. Hattuşili’nin MÖ 1650-1620 yılları arasında Kuzey Mezopotamya’ya yönelik seferleri ve bu seferler sonucunda kendi başkenti olan Boğazköy’e (Hattuşa) dönerken beraberinde çivi yazısını bilen kâtip ve zanaatkârlar getirdiği belirtilmektedir. Metindeki önemli detaylardan biri de Kral’ın, “Oradaki beyleriniz için yazıp çizdiğiniz o şeylerden şimdi benim için de yazacaksınız.” diyerek, yeni yazı ve kültür unsurlarına ne denli istekli olduğunu vurgulamasıdır.
Bu bilgilerden yola çıkarak Hititlerle ilgili üç yargı sorgulanmaktadır:
- Yeniliklere açık oldukları
- İlk Çağ’da yaşadıkları
- Zorunlu eğitime geçtikleri
2. Temel Tarihsel Arka Plan
- Hitit Devleti, Anadolu topraklarında (özellikle Orta Anadolu bölgesinde) MÖ 2. binyılın ortalarından itibaren varlık göstermiştir.
- Başkentleri Hattuşa (Boğazköy) olan Hititler, özellikle Asur, Babil, Mısır ve Kuzey Mezopotamya uygarlıklarıyla siyasi ve kültürel etkileşimde bulunmuşlardır.
- Hititler, siyasi açıdan güçlü bir krallık kurmuş ve özellikle MÖ 17. ve 16. yüzyıldan itibaren yayılma politikası yürütmüşlerdir.
3. Hititler ve Yeniliklere Açıklık (I. Madde)
Soruda geçen ibarelerde, I. Hattuşili’nin Kuzey Mezopotamya’ya gittiğinde oradaki kâtipleri ve çivi yazısını bilen zanaatkârları beraberinde getirdiği, ardından “Artık benim için de yazacaksınız.” şeklinde yeni yazı sistemini benimsemeye yönelik bir talimat verdiği ifade edilmektedir. Bu durum:
- Hititler’in yabancı kültürlerden gelen bilgi ve teknolojik unsurlara (özellikle çivi yazısı gibi) açık olduklarını,
- Bu unsurları yüksek yönetim ve devlet işleri düzeyinde kullanmak istediklerini,
- Kültürel etkileşime ve yeniliğe son derece önem verdiklerini
gözler önüne sermektedir. Dolayısıyla I. maddedeki “Yeniliklere açık oldukları” yargısı metinden açıkça çıkarılabilecek bir yorumdur.
4. Hititlerin Dönemi: İlk Çağ (II. Madde)
Tarihte İlk Çağ (Antik Çağ), genel olarak yazının kullanılmaya başlaması (MÖ yaklaşık 3200) ile başlayıp Orta Çağ’ın başlangıcını ifade eden döneme (Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılması, 476) kadar olan zaman aralığını kapsamaktadır. Hitit Uygarlığı ise Anadolu’da MÖ 2. binyılda gelişme göstermiştir. MÖ 17. yüzyıldan MÖ 12. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürdükleri düşünülürse, bu dönem Antik Çağ (İlk Çağ) kapsamındadır:
- Tarihsel olarak MÖ 1650-1600’lerde bir devlet yapılanması olduğu için Hititler, yazının kullanıldığı “İlk Çağ” içerisindedirler.
- Dolayısıyla “II. İlk Çağ’da yaşadıkları” ifadesi de doğru bir yorumdur.
5. Zorunlu Eğitim (III. Madde) ve Değerlendirilmesi
Metinde, yenilikçi uygulamalardan veya çivi yazısı öğrenme isteğinden bahsedilse de “zorunlu eğitim” (tüm topluma, her vatandaşa uygulanması beklenen eğitim sistemi) gibi bir bilgiden söz edilmemektedir. Zorunlu eğitimin varlığı, devletin toplumu sistematik bir eğitimden geçirme amacı güttüğünü varsayar. Söz konusu alıntıda ise yalnızca saray çevresinde veya kralın emriyle belirli bir kesimin (kâtipler, zanaatkârlar) yazı öğrenmesi/isyan etmesi gibi bir durum yer almamaktadır.
- Bahsi geçen ifade, sadece kralın “artık benim için de yazacaksınız” demesidir; bu, zorunlu eğitim gibi merkezi, herkesi kapsayan bir sistemin yürütüldüğü anlamına gelmez.
- Bu nedenle “III. zorunlu eğitime geçtikleri” yargısı metinden çıkarılamaz.
6. Sonuç ve Değerlendirme
Yapılan inceleme neticesinde, metin kapsamında Hititlerle ilgili iki yorumun (I ve II) doğru olduğunu, III. maddenin ise metnin verdiği bilgilere dayalı olarak savunulamayacağını görmekteyiz. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı, “I ve II” şeklindedir.
7. Özet Tablo
| Madde | Açıklama | Doğruluğu |
|---|---|---|
| I. Yeniliklere açık oldukları | Mezopotamya’daki çivi yazısını benimsemeleri ve kâtipleri transfer etmeleri | Doğru |
| II. İlk Çağ’da yaşadıkları | MÖ 17. yüzyılda Anadolu’da devlet kurmaları | Doğru |
| III. Zorunlu eğitime geçtikleri | Metinde zorunlu eğitim sisteminden bahsedilmemesi | Yanlış |
8. Kısa Özet
- Hititler, MÖ 2. binyılda Anadolu’da var olan ve özellikle Mezopotamya gibi ileri kültür merkezlerinin yazı ve zanaat uygulamalarından yararlanan İlk Çağ uygarlıklarından biridir.
- Sorudaki metin, yeniliklere karşı açık olduklarını ve İlk Çağ dönemi içerisinde yaşadıklarını gösterirken, zorunlu eğitim gibi tüm toplumu kapsayan bir sistemin yürürlükte olduğu hakkında bilgi vermemektedir.
- Bu nedenle sorunun doğru yanıtı, I ve II yorumlarının geçerli olmasıdır.