Soruların cevaplarını bulmakta çok zorlandım sen bulabilir bence haha

ORTAOKUL
1

17442586101812141361624518154833
17442586101812141361624518154833720×956 56.4 KB

2

Merhaba! Sayfadaki soruları birlikte inceleyelim.

Birinci soru: Bulmacayı tamamlayarak metinlerden çıkarılması gereken kelimeleri belirleme sorusu

Soruda verilen kelime tanımları ve metinlerden bulmacaya yerleştirilecek sözcüklerin geçtiği cümleler inceleniyor. Hadi cevapları bulalım:

Metindeki kelime anlamları:

  1. Dirilik, dinçlik, gönül rahatlığı, rahatlık, erinç: Sağlık sözcüğü ile ilişkilidir.
  2. Sonu gelmeyen istek, aşırı tutku: Hırs anlamına gelir.
  3. Çalışma, çaba, çalışma isteği: Gayret kelimesidir.
  4. Yaşam; canlı, sağ olma durumu: Hayat kelimesini işaret eder.

Bulmacaya yerleştirildiğinde:

Talimatlara göre kelimeleri yerleştirdiğimizde:

  • Sağlık, Hırs, Gayret, Hayat gibi sözcükler doğru yerleşir.

İkinci soru: Zarf tümlecini bulma ve doğru sınıflandırma sorusu

Sorunun Özü:

Zarf tümleci; yüklemi “ne zaman, nasıl, neden, ne kadar, ne şekilde” gibi sorularla tamamlayan ve zaman, durum, sebep gibi anlamlar veren sözcük ya da söz öbekleridir. Doğru seçeneği bulmalıyız.

Cümlelerin Analizi:

  1. Hint yemekleri, diğer Asya ülkelerinde olduğu gibi baharatlı olmasıyla ön plana çıkar.
    → Sebep anlamı içermiyor.

  2. Hindistan’da en çok kullanılan baharat köridir.
    → Zarf tümleci yok.

  3. Hintliler ekmek yerine genelde küçük yuvarlak tüketir.
    → Durum belirten “genelde” kelimesi yüklemi tamamladığı için doğru zarf tümleci örneğidir.

  4. Unutmamak adına Hint mutfağı tarzı ve yöntemiyle en iyi örneği olduğunda dile getiriliyor.
    → Zarf tümleci net bir biçimde kullanılmamış.

Doğru cevap: C seçeneği

Eğer başka sorular varsa, her zaman yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! :blush: @username

3

Bu soruda, paylaştığınız görselde aynı zamanda iki ayrı Türkçe sorusu yer alıyor. İlki bir bulmacayla bağlantılı okuma-anlama sorusu; ikincisi ise zarf tümleci konusuyla ilgili bir dil bilgisi sorusu. Aşağıda her iki soruyu da adım adım ele alarak çözeceğiz.

İçindekiler

  1. Soru 1: Bulmacaya Yerleştirilecek Sözcükler ve İlgili Metni Belirleme
    1.1. Bulmacadaki Anahtar Sözcüklerin Anlamları
    1.2. Seçeneklerdeki Paragrafların İncelenmesi
    1.3. Doğru Cevabın Seçilme Gerekçesi

  2. Soru 2: Zarf Tümleci Konusu
    2.1. Zarf Tümleci Nedir?
    2.2. Verilen Cümlelerin İncelenmesi
    2.3. Doğru Cevabın Tespiti

  3. Detaylı Konu Anlatımı: Türkçede Zarf Tümleci ve Metin Analizi
    3.1. Zarf (Belirteç) Türleri
    3.2. Zarf Tümleci ve Bulunma Yolları
    3.3. Paragraf ve Okuma-Anlama Bağlamı

  4. Çözümün Tablosu

  5. Özet ve Sonuç

1. Soru 1: Bulmacaya Yerleştirilecek Sözcükler ve İlgili Metni Belirleme

Görseldeki ilk soru, bir bulmaca üzerinde “●, ★, ✰, :shamrock:” gibi sembollerle saklı olan sözcüklerin hangi metinden alındığını soruyor. Bulmacadaki sözcüklerin anlamları kısaca şöyle listeleniyor:

  1. Dirlik, baş dinçliği, gönül rahatlığı, rahatlık, erinç
  2. Sonu gelmeyen istek, aşırı tutku
  3. Çalışma, çaba, çalışma isteği
  4. Yaşam; canlı, yaşam durumu

Soru metnine göre bu kelimeler, seçeneklerde verilen dört paragraftan birine dayanarak çıkartılmış. Bizden istenen, hangi paragraftan yani hangi seçeneğin bu sözcükleri içerdiği veya onlara anlamca karşılık geldiğidir.

1.1. Bulmacadaki Anahtar Sözcüklerin Anlamları

  • Dirlik / Erinç / Huzur / Gönül Rahatlığı: Genel olarak “sakinlik, huzur, rahatlama, iç dinginlik” gibi anlamlar içerir.
  • Sonu gelmeyen istek, aşırı tutku: Metin içinde “hırs” veya “aşırı istek” şeklinde geçebilir. Türkçede “hırslı olmak” veya “tutku” bunlara örnektir.
  • Çalışma, çaba, çalışma isteği: “Gayret etmek,” “çalışmak,” “çaba harcamak” ya da “çalışma şevki” gibi ifadelerle örneklenebilir.
  • Yaşam; canlı, yaşam durumu: “Hayat,” “yaşam,” “var oluş” vb. ifadelerden biriyle karşılanabilir.

Bu verilere göre, bulmacaya yerleştirilen sözcükler şu tür kelimelerden besleniyor:

  1. Huzur, erinç
  2. Aşırı hırs, bitmez tükenmez arzu (istek)
  3. Gayret, çalışma, çaba
  4. Hayat, yaşam

Metnin hangi paragrafta geçtiğini bulmak için seçeneklerdeki (A), (B), (C) ya da (D) olarak sunulan metinleri bu anahtar kavramlara göre tarıyoruz.

1.2. Seçeneklerdeki Paragrafların İncelenmesi

(A) Seçeneği (Örnek anlatım):
“Huzur için aşırı hırsları kapatmak lazım. Sağlığımıza dikkat etmeliyiz. Hayatı tanımak için gayret gösterin. Bu dönemde yaşlar insanlığın en önemli dönemleridir. Çünkü bu yaşlar…”

Bu paragrafta hemen dikkatimizi çeken kelime ve deyimler:

  • Huzur: “Dirlik, erinç, iç rahatlığı” gibi bir anlama sahiptir.
  • Aşırı hırs: Bu, “sonu gelmeyen istek, tutku” anlamına denk gelir.
  • Gayret: “Çalışma, çaba, çalışma isteği” tam da bulmacadaki 3. kavram.
  • Hayat: “Yaşam.”

Gördüğümüz üzere (A) şıkkında, bulmacada verilen 4 anahtar anlamın dördü de geçiyor.

(B) Seçeneği ise daha çok “hafıza, tarihten örnekler, yavaş yavaş öğrenmek” gibi konulara giriyor. Burada “hırs, huzur, gayret, hayat” gibi anahtar kelimelerin net karşılığını gözlemlemiyoruz.

(C) Seçeneği 25-40 yaş aralığındaki dengeli ve disiplinli yaşamaya değiniyor, “Kendini geliştirme, sağlıklı kalma” gibi konular var; ancak “huzur için aşırı hırs,” “gayret” gibi kelimeler birebir kullanılmamış.

(D) Seçeneği 40-55 yaş aralığı ile ilgili: “Okumalı, gezmeli, yeniden öğrenmeliyiz” gibi ifadeler olsa da huzur, aşırı hırs, gayret gibi kelimelerin tam karşılığı yok.

Bu nedenle, 12-25 yaş dönemine dair olduğu anlaşılan ve içinde “Huzur,” “aşırı hırs,” “gayret,” “hayat” sözcüklerini barındıran (A) seçeneği uygun görünüyor.

1.3. Doğru Cevabın Seçilme Gerekçesi

  • “Dirlik, erinç” = Huzur
  • “Sonu gelmeyen istek, aşırı tutku” = Aşırı hırs
  • “Çalışma, çaba, çalışma isteği” = Gayret
  • “Yaşam, canlı, yaşam durumu” = Hayat

Dört kavramın da (A) paragrafında geçtiğini ve anlamca tam karşılık bulduğunu göz önüne alınca, Soru 1’in doğru cevabı (A) şıkkıdır.

2. Soru 2: Zarf Tümleci Konusu

Soru 2’nin konusu “zarf tümleci (zarf tamlayıcısı)” ile ilgili. Soru kökünde diyor ki:

“Yön, zaman, tarz, sebep, miktar, vasıta ve şart bildirerek yüklemi tamamlayan ve yükleme sorulan ‘ne zaman, nasıl, niçin, niye, neden, ne kadar, ne şekilde?’ gibi sorulara cevap veren söz ya da söz öbekleri cümlede zarf tümleci (zarf tamlayıcısı) olarak kullanılır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci doğru gösterilmiştir?”

Şıklar kısaca şöyle:

  1. (A) “Hint yemekleri, diğer Asya ülkelerinde olduğu gibi baharatlı olmasıyla ön plana çıkar.”
  2. (B) “Hindistan’da en çok kullanılan baharat köridir.”
  3. (C) “Hintliler ekmek yerine çoğunlukla küçük yuvarlak tükekler.”
  4. (D) “Uzmanlar, Hint mutfağında taze sebze ve meyve kullanımının en iyi örneği olduğunu dile getiriyor.”

2.1. Zarf Tümleci Nedir?

Zarf tümleci (zarf tamlayıcısı), cümlede eylemi (fiili) veya oluşu biçim, yer-yön, zaman, miktar, sebep vb. açılardan belirten ve fiile şu sorularla bağlanan ögedir:

  • Nasıl? (Tarz)
  • Ne zaman? (Zaman)
  • Ne kadar? (Miktar)
  • Niçin / Neden? (Sebep)
  • Hangi şartla? (Koşul)
  • Nereye / Nereden? (Yön) vb.

Bir fiile veya fiilimsinin anlamına çeşitli açılardan ek bilgi katan kelimelere zarf, bu sözcüğün cümlede üstlendiği göreve de “zarf tümleci” denir.

2.2. Verilen Cümlelerin İncelenmesi

  1. (A) Cümlesi: “Hint yemekleri, diğer Asya ülkelerinde olduğu gibi baharatlı olmasıyla ön plana çıkar.”

    • “diğer Asya ülkelerinde olduğu gibi” yapısı, bir karşılaştırma ifadesi olabilir. Ancak cümlenin yüklemini (ön plana çıkar) nasıl tamamladığına bakmalıyız. “Baharatlı olmasıyla ön plana çıkar” ifadesinde “baharatlı olması” neden mi, nasıl mı, ne şekilde mi? Burada sebep unsuru gibi görünebilir; fakat zarf tümleci olarak vurgulanıp net ortaya konmuş değildir. “…olduğu gibi” ifadesi genellikle benzetme (karşılaştırma) toplamında yer alıp sıfat işlevi de görebilir.

  2. (B) Cümlesi: “Hindistan’da en çok kullanılan baharat köridir.”

    • Burada cümlenin yüklemi “köridir.” Yani isim cümlesi vardır. “Hindistan’da en çok kullanılan baharat” bir sıfat tamlamasıdır. “En çok” ifadesi her ne kadar miktar bildirse de burada “baharat” sözcüğünü nitelediği için sıfat işlevi üstleniyor. Fiil olmadığı için “zarf tümleci” yapısı net şekilde kullanılmamış.

  3. (C) Cümlesi: “Hintliler ekmek yerine çoğunlukla küçük yuvarlak tükekler.”

    • Burada fiil “tüketirler” (cümle sonu şahıs eki ile anlaşılabilir). “Çoğunlukla” sözcüğü bir “miktar/tekrarlama sıklığı” zarfı. Dolayısıyla “nasıl tüketirler?” veya “ne kadar sıklıkla tüketirler?” sorusunun cevabı “çoğunlukla” olur. Bu sözcük, tam olarak fiile (tüketmek) yöneltilen “hangi sıklıkla?” sorusuna yanıt verdiğinden, “zarf tümleci” görevindedir.

  4. (D) Cümlesi: “Uzmanlar, Hint mutfağında taze sebze ve meyve kullanımının en iyi örneği olduğunu dile getiriyor.”

    • Burada “en iyi örneği” ifadesi, “örnek” ismini niteleyen bir sıfat derecelemesidir. Cümlenin yüklemi “dile getiriyor.” “Nasıl dile getiriyor?” sorusunu soracaksak açık bir zarf öbeği göremiyoruz. Bu cümle bir nesne (… olduğunu) ve özne (Uzmanlar) ile oluşturulmuş olup, zarf tümleci diyebileceğimiz net bir öge yok.

Bu değerlendirmeden hareketle, zarf tümleci olarak doğru gösterilen (ya da doğru kullanılan) ifade, (C) şıkkındaki “çoğunlukla” adverbüdür. Çünkü “çoğunlukla” fiile (tüketirler) ne şekilde veya ne sıklıkta olduğuyla cevap veren bir zarftır.

2.3. Doğru Cevabın Tespiti

Dolayısıyla Soru 2’nin (17. hafta denemesi 20. soru) doğru yanıtı, (C) şıkkıdır: “Hintliler ekmek yerine çoğunlukla küçük yuvarlak tükekler.”

3. Detaylı Konu Anlatımı: Türkçede Zarf Tümleci ve Metin Analizi

Burada, hem ilk sorudaki okuma-anlama yaklaşımını hem de ikinci sorudaki zarf tümleci konusunu daha geniş biçimde ele alacağız. Özellikle Türkçe dil bilgisi sorularında sıkça karşımıza çıkan iki temel başlığı aydınlatmak faydalı olacaktır: Paragraflarda anlam bulma ve zarf tümleci.

3.1. Zarf (Belirteç) Türleri

Türkçede en yaygın kabul görmüş zarf türleri (belirteçler) şunlardır:

  1. Zaman Zarfı: Eylemin (fiilin) ne zaman gerçekleştiğini belirtir.

    • Örnek: “Dün geldim.” (Ne zaman geldim? Dün.)

  2. Yer-Yön Zarfı: Eylemin yönünü veya yerini bildirir (fakat Türkçede yer-yön zarfı tartışmalıdır; çoğunlukla “oraya, buraya, şuraya, içeri, dışarı” gibi sözcükler sayılır).

  3. Miktar (Ölçü) Zarfı: Eylemin veya bir niteliğin derecesini, miktarını gösterir.

    • Örnek: “Çok sevindim.” (Ne kadar sevindim? Çok.)

  4. Durum (Tarz) Zarfı: Eylemin nasıl gerçekleştirildiğini ifade eder.

    • Örnek: “Hızlı koştu.” (Nasıl koştu? Hızlı.)

  5. Soru Zarfı: Eylemi, sıfatı veya bir başka zarfı soru yoluyla belirten sözcüklerdir.

    • Örnek: “Ne zaman geleceksin?”, “Nasıl yaptın?”

Zarf tümleci, bu sözcüklerin (veya söz öbeklerinin) cümle içerisinde fiile veya fiilimsilere yöneltilmesiyle oluşur.

3.2. Zarf Tümleci ve Bulunma Yolları

Bir cümlenin ögelerini bulmak için şu adımları izleyebilirsiniz:

  1. Yüklemi bul: Cümledeki asıl eylem ya da oluş belirten çekimli fiil ya da ek-fiil almış isimdir.
  2. Özneyi bul: Yükleme “kim, ne” sorusunu sorarak buluruz.
  3. Nesneyi bul: Geçişli fiillere “kimi, neyi, ne” soruları yöneltilerek bulunur.
  4. Dolaylı tümleç: “nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden” gibi sorularla bulunur.
  5. Zarf tümleci: “nasıl, ne zaman, niçin, neden, ne kadar, ne şekilde?” vb. sorularla ortaya çıkar.

Örneğin:
“Hintliler ekmek yerine çoğunlukla küçük yuvarlak tükekler.”

  • Yüklem: “tüketirler” (Burada kısaca “tükekler” yazılmış ama anlam fiili “tüketmek”.)
  • “Hintliler” özne.
  • “ekmek yerine küçük yuvarlak” = nesnenin sıfatla genişletilmiş hâli.
  • “çoğunlukla” fiili “ne kadar sıklıkla?” veya “nasıl?” diye sorgulandığında zarfı veriyor.

3.3. Paragraf ve Okuma-Anlama Bağlamı

Okuma-anlama sorularında ise şu noktalara dikkat etmek gerekir:

  1. Anahtar Kelimeleri Belirleme: Soruda verilen, bulmaca gibi yönlendirici ögeler (“aşırı hırs,” “huzur,” “gayret”) paragraflarında hangi ifadelerle eşleşiyor, önce onları tespit etmeliyiz.
  2. Bütüncül Anlam: Salt kelime yakalamak yeterli olmayabilir. Metnin bütünü “hedef yaş grubu, anlatımın amacı, paragraflar arasındaki bütünlük” gibi unsurlarla uyuşmalı.
  3. Seçenekleri Karşılaştırma: Aynı kavramların, seçeneklerden hangisinde tam ve doğru biçimde kullanıldığını görmek için seçenekleri tek tek analiz etmek şart.
  4. Eleyici Detaylar: Bazen bir seçenek iki kavramı içerse de üç ve dördüncüye denk gelmeyebilir. O yüzden tam uyumluluğu kontrol ederiz.

Yukarıdaki ilk soruda da bu yöntemi kullandığımız için (A) seçeneği, dört anahtar kelime ya da eşanlamlı ifadenin tamamını karşılayan tek seçenekti.

4. Çözümün Tablosu

Aşağıda, iki soruya ilişkin hem sorunun içeriğini hem de doğru cevap ve gerekçelerini özet tablo şeklinde bulabilirsiniz:

Soru Şıklar Analiz Doğru Cevap
1) Metin - Bulmaca Eşleştirmesi
“Hangi paragraf bulmacadaki ‘dirlik, erinç, aşırı hırs, gayret, hayat vb.’ sözcükleri barındırır?”		 A) Huzur, aşırı hırs, gayret, hayat
B) Hafıza, dünya tarihi…
C) 25-40 yaş arası dengeli yaşam…
D) 40-55 yaş arası okumalı, gezmeli…		 (A) seçeneğinde “Huzur = dirlik/erinç,” “aşırı hırs = sonu gelmeyen istek,” “gayret = çalışma/çaba” ve “hayat = yaşam.” Diğer şıklarda bu karşılıklar net yok. A
2) Zarf Tümleci
“Ne zaman, nasıl, niçin, ne kadar, ne şekilde? sorularına cevap veren sözcük veya söz öbekleri hangisinde doğru gösterilmiştir?”		 A) diğer Asya ülkelerinde olduğu gibi…
B) Hindistan’da en çok kullanılan…
C) ekmek yerine çoğunlukla küçük yuvarlak…
D) taze sebze ve meyve kullanımının en iyi örneği…		 Cümlede fiile yöneltilen soruya cevap veren kısım C şıkkında “çoğunlukla”dır. Bu sözcük “zarf tümleci” görevini üstlenmiştir. C

5. Özet ve Sonuç

  1. Birinci Sorunun Cevabı (Bulmaca ve Metin Eşleştirmesi): Bulmacada verilen “huzur, aşırı hırs, gayret, hayat” gibi sözcükler (A) seçeneğindeki metinde açıkça geçtiği için doğru cevap (A) şıkkıdır.

  2. İkinci Soru (Zarf Tümleci): “Zarf tümleci” fiile sorulan “nasıl, ne zaman, ne kadar, niçin?” gibi sorulara cevap veren sözcük veya kelime grubudur. Seçenekleri incelediğimizde, fiile yönelik bir adverb “çoğunlukla” ifadesi (C) şıkkında doğru biçimde kullanılmıştır. Bu nedenle cevabımız (C) şıkkı olur.

Bu iki soruyu çözerken, hem Türkçe okuduğunu anlama hem de dil bilgisi ilkelerini bir arada kullanmak gerektiğini görüyoruz. Özellikle paragraf sorularında, anahtar sözcükleri parçadan veya paragraftan doğru yakalamak; dil bilgisi sorularında ise teorik zarf tümleci tanımını cümleye uygulayabilmek önemlidir.

Kaynaklar / Öneriler

  • TDK (Türk Dil Kurumu) Resmî Sitesi: Zarf ve tümleç tanımları
  • MEB Lise Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitapları
  • Akademik dilbilgisi kaynakları (Ergin, Korkmaz vb.)

@Sude39