Bu durumda kim önce geçmeli?
Cevabı açıklayalım:
Trafikte geçiş önceliği kuralları genelde aşağıdaki sıra ile değerlendirilir:
- Acil Durum Araçları (Ambulans, itfaiye, polis vb.): Acil durum araçları her zaman geçiş önceliğine sahiptir. Bu araçların siren ve ışıkları çalışıyorsa, diğer tüm araçlar ve yayalar bu araçlara yol vermelidir.
- Yayalar: Yayaların geçiş hakkı, özellikle yaya geçidinde veya trafik ışıklarında korunmuştur. Ancak bu kurallardan sapma olabilir, örneğin acil durum gerçekleştiğinde.
- Dönüş hakkı: Kavşakta yeşil ışıkta ilerleyen araçlar ya da sağdan gelenlere yol verme kuralları devam eder. Ancak yayalar ve acil araç önceliklidir.
Bu senaryoda:
- Ambulansın acil bir durum hali (siren ve ışıklarının açık olması): Görünen görselde yanıp sönen herhangi bir ışık veya siren belli değil BU ** Kim Geçmeli @Username**
“Sence önce kim geçmeli?” sorusuna ilişkin görselde bir kavşak düzeniyle karşı karşıyayız. Kavşakta ambülans, yaya, kırmızı otomobil ve sarı taksi bulunuyor. Trafik kuralları bakımından bakıldığında özellikle ambulansın acil durum aracı olması, yayaların geçiş üstünlüğü ve öncelik sıralamaları gibi çeşitli konuları göz önünde bulundurmak gerekiyor. Bu kapsamda hangi aracın veya yayaların önce geçmesi gerektiğini anlamak için Türkiye’deki trafik mevzuatına ve genel öncelik kurallarına dayanarak açıklama yapacağız.
İçindekiler
- Öncelik Sırasını Etkileyen Faktörler
- Trafik Kanununda Yer Alan Öncelik Kuralları
- Acil Durum Araçlarının Önceliği
- Yayaların Öncelik Hakkı
- Otomobiller Arasındaki Öncelik Sırası
- Duruma Göre Değişebilecek Örnek Senaryolar
- Özet Tablo
- Sonuç ve Özet
1. Öncelik Sırasını Etkileyen Faktörler
- Kavşak türü: Kontrollü veya kontrolsüz kavşak. Eğer ışıklı trafik lambaları veya trafik işaretleri varsa onların hükümleri esas alınır.
- Trafik işaretleri: Dur levhası, geçiş üstünlüğü levhası, yaya geçidi levhası vb.
- Acil durum araçları: Sireni ve tepe lambası faal olan ambulans, itfaiye veya polis aracı gibi.
- Yayaların konumu: Yaya geçidi varsa öncelik yayadadır.
- Öncelikli araç sıralaması: Kanunen belirlenmiş, önceliği olan araçların geçiş kuralları.
Bu faktörler, hangi aracın veya yayaların önce geçmesi gerektiğini belirleyen kurallar bütününü oluşturur.
2. Trafik Kanununda Yer Alan Öncelik Kuralları
Türkiye’deki 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmeliklere göre:
- Trafik ekiplerinin yönlendirmesi varsa buna uyulur.
- Trafik lambaları varsa ışık önceliği esastır.
- Yayaların bulunduğu yaya geçidinde, sürücülerin yayalara ilk geçiş hakkı vermesi zorunludur.
- Acil durum araçları (ambülans, itfaiye, polis vb.) tepe lambası ve sireni aktif olduğunda yüksek geçiş üstünlüğüne sahiptir.
- Trafik ışığı da yoksa ve kontrolsüz ise, kavşağa gelen sürücüler genellikle sağdan gelen araçlara veya öncelikli araçlara yol vermek durumundadır.
3. Acil Durum Araçlarının Önceliği
- Ambülans, itfaiye, polis gibi araçlar acil servis araçları kategorisindedir.
- Bu araçlar acil göreve çıkmışsa (sireni ve tepe lambası aktifse) normal araçlara nazaran daima öncelikli geçiş hakkına sahiptir.
- Hatta yaya geçitlerinde dahi, eğer ambulans hayati bir acil göreve müdahale ediyorsa ve sürücüler sireni duyuyorsa, araçlar ve yayalar onun geçişini beklemekle yükümlüdür.
Eğer ambulansın lambaları ve sirenleri kapalıysa — kimi durumlarda planket açmamış ya da dönüşe geçiyorsa — öncelik hakkı düzenli trafiğe göre değerlendirilir. Fakat genellikle “ambulans” araçlarının çoğunlukla acil görevde olduğu düşünülür.
4. Yayaların Öncelik Hakkı
- 2019 itibarıyla başlayan “Öncelik Hayatın, Öncelik Yayanın” kampanyası çerçevesinde, yayalar kanunen yaya geçidi bulunan yerlerde her zaman geçiş önceliğine sahiptir.
- Ancak acil durum araçlarının aktif sireni varsa, ambulans veya diğer acil araçların geçmesini beklemek gerekir.
- Kaza riski olmaması için yayaların her durumda çevreye dikkat etmeleri ve acil durum araçlarını aktif şekilde gözetmeleri de önemlidir.
Görselde bir yaya geçidi var ve yaya hazır durumda gözüküyor. Yaya geçidi varsa kural gereği yaya önceliği olsa bile, ambülansın tepe lambaları (mavi-kırmızı) ile sirenleri yanıyorsa önce ambulansın geçmesi daha güvenli olacaktır.
5. Otomobiller Arasındaki Öncelik Sırası
Görselde kırmızı araba soldan geliyor, sarı taksi ise diğer yönden yaklaşıyor. Normal şartlarda herhangi bir trafik lambası veya öncelik işareti yoksa geçiş üstünlüğü:
- Acil durum araçlarında,
- Yayalarda (yaya geçidi bulunuyorsa),
- Sağdan gelenin önceliği ve selepasında diğer araçlarda olur.
Burada:
- Kırmızı araç ile sarı taksi arasında bir öncelik sıralaması yapılacaksa, kontrolsüz kavşak varsayımında “sağdan gelen araç” yani sarı taksi öncelikli olabilir.
- Ancak taksi duruyor veya yaya nedeniyle ilerleyemiyorsa, mecburen kırmızı araç durumu değerlendirir.
Elbette gerçek trafik akışında sürücülerin anlık iletişimi (kontak göz, el işareti vs.) ve hızları da belirleyici olabilir. Ancak temel kural, öncelikle acil servis aracı, sonra yaya, en sonda sağdan gelen araçtır.
6. Duruma Göre Değişebilecek Örnek Senaryolar
-
Ambulans Sirensiz İlerliyorsa
- Tıpkı normal bir araç gibi davranarak trafiğe uyabilir.
- Yaya geçidi varsa yaya önceliği düşünülür.
-
Ambulans Sirenli Yola Çıkmışsa
- Yayalar dahil herkesin ambulansa yol vermesi beklenir.
- Kavşakta herhangi bir araç anında aracını durdurup ambulansın geçmesine müsaade etmelidir.
-
Yaya Geçidinde Yayanın Beklediği SenARYO
- Ambülans siren çalıyorsa ambulans geçmeli. Sonrasında yaya geçmeli.
- Eğer ambulans görevde değilse ve yaya geçidinde yaya bekliyorsa yayaya yol verilir.
-
Kırmızı Araba ve Sarı Taksi Arasında Öncelik
- İkisi de sıradan araç ise “sağdan gelen” kuralı önemlidir.
- Ancak yayaya yol verilmesi yahut ambulansın geçip gitmesi beklenmelidir.
7. Özet Tablo
| Öncelik Sırası | Araç/Yaya Durumu | Açıklama |
|---|---|---|
| 1. Ambulans (Acil) | Siren ve tepe lambası çalışıyorsa | Geçiş üstünlüğü en yüksek araçtır. Herkes yol vermek zorundadır. |
| 2. Yaya | Yaya geçidi olan ve ambulans yoksa veya ambulans acil değilse | Mevzuata göre artık yaya öncelikli kategoriye girer. |
| 3. Sağdan Gelen Araç | Kontrolsüz kavşakta normal araçlar arasında | Işık veya trafik görevlisi yoksa önce sağdan gelen araca yol verilir. |
| 4. Diğer Araçlar | Özel bir öncelik durumu yok, soldan gelen vb. | Tüm kurallar göz önüne alındıktan ve üstünlük yoksa standart sıralama geçerlidir. |
8. Sonuç ve Özet
Verilen görsele göre en yüksek oy ambulansa (79%) gitmiş. Bu büyük oranda doğru, ancak burada önemli olan ambulansın gerçekte bir acil durum sinyali verip vermediğidir. Sireni ve tepe lambaları aktifse, hiç tartışmasız ilk geçiş hakkı ambulansındır. Yayaların bulunduğu yaya geçidinde normal koşullarda yaya önceliği vardır. Fakat acil bir görevde olan ambulansa öncelik tanımak yasal bir zorunluktur. Ambulans geçtikten ve kavşak güvenli hale geldikten sonra yaya kullanabilir. En son sırada da diğer araçlar kendi aralarında sağdan gelme kuralına uyarak geçmelidirler.
Kısacası, “Kim önce geçmeli?” sorusunun tek ve net cevabı hayati tehlikeler için yolda olan ambulans (sirenli) şeklindedir. Eğer ambulansın acil durumu yoksa (siren kapalı vb.) o zaman yaya geçidindeki yaya öncelikli, devamında da trafik işaretleri ve kontrolsüz kavşak kuralları devreye girer.
Bu sayede herhangi bir kaza, hak kaybı veya telaş durumu mümkün olduğunca engellenir ve trafik akışında güvenlik sağlanmış olur.