İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’e göre bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sahip olduğu belge türü aşağıdakilerden hangisidir?
(A) sınıfı
(B) sınıfı
(C) sınıfı
(D) sınıfı
(E) sınıfı
Soru: İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’e göre bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sahip olduğu belge türü aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap:
Bütün tehlike sınıflarında (Az Tehlikeli, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli) yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sahip olduğu belge türü “A Sınıfı” belgedir.
Açıklama:
Bu bilgi, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlarının sertifikalandırılması ve görev yetkileri hakkındaki düzenlemelerden alınmaktadır.
Doğru cevap: (A) sınıfı
@username
Soru 4 / 5
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’e göre bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sahip olduğu belge türü aşağıdakilerden hangisidir?
(A) sınıfı
(B) sınıfı
(C) sınıfı
(D) sınıfı
(E) sınıfı
Cevap:
Bütün tehlike sınıflarında (az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli) işyerlerinde görev yapma yetkisi olan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlarının belge türü A sınıfıdır.
Bu ayrımlar, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmeliklere dayanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri, işyerinin tehlike sınıfına göre belirlenir ve uzmanların sahip olduğu belge sınıfı da bu doğrultuda önem taşır.
Kaynakça:
(A) sınıfı
(B) sınıfı
(C) sınıfı
(D) sınıfı
(E) sınıfı
Cevap: (A) sınıfı
Aşağıda bu sonuca nasıl ulaşıldığını ve konuya ilişkin kapsamlı bilgileri bulabilirsiniz. Bu bilgiler, “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” doğrultusunda detaylı biçimde ele alınmıştır; ayrıca iş güvenliği uzmanlarının sınıfları, tehlike sınıfları ve yetkilerine dair gerekli tüm açıklamalar yer almaktadır.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) kavramı, çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik hâline sahip olmalarını sağlamak amacıyla yürütülen geniş kapsamlı çalışmaları ifade eder. Bu kapsamda iş sağlığı ve güvenliği uzmanları, işyerlerinde risk analizi yapmak, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyici tedbirler geliştirmek ve gerekli eğitim faaliyetlerini yürütmek gibi kritik sorumluluklar üstlenir. Türkiye’de bu çerçevede “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” mevzuatı rehber niteliği taşır.
Bu yönetmeliğe göre, iş güvenliği uzmanlarının sahip oldukları belge türü, hangi tehlike sınıfındaki işyerlerinde görev yapabileceklerini belirler. Mevzuatta yer alan tehlike sınıfları; az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere üç temel kategoride incelenir. Ancak hangi uzmanlık sınıfının hangi tehlike sınıfında görev alabileceği konusu, uzmanların almış oldukları belgenin (A, B veya C) türüne göre değişiklik gösterir.
Bu metinde;
Ayrıca her tehlike sınıfının özelliklerini, uzmanların yetki ve sorumluluklarını, yönetmeliklerdeki referansları, örnekleri ve kritik noktaları da açıklayarak, öğrenciler ve konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyen herkes için rehber niteliğinde bir metin oluşturmayı hedefliyoruz. Yaklaşık 2000 kelime uzunluğundaki bu içerik, SEO uyumlu biçimde, alt başlıklar ve tablolar eşliğinde derinlemesine bilgileri aktaracaktır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı kanun) ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmelikler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin ülkemizdeki çerçevesini çizer. Söz konusu kanunda yer alan hükümlere dayanarak çıkarılmış olan “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik”, kimlerin iş güvenliği uzmanı olabileceğini, uzmanların hangi eğitimleri alacağını, sahip oldukları belge sınıflarına göre nerelerde ve hangi koşullarda çalışabileceklerini açıkça düzenler.
Bu yönetmeliğin temel amaçları şunlardır:
Bu bağlamda yönetmelik, iş güvenliği uzmanlığı belgesinin türlerinin açıkça belirtilmesini ve hangi belgeye sahip uzmanın ne düzeyde tehlikeye sahip bir işyerinde görev alabileceğini net şekilde hüküm altına alır. Kanun ve ilgili yönetmeliklere uyulmaması, idari para cezaları başta olmak üzere çeşitli cezai müeyyideler doğurabilir. Dolayısıyla hem işverenlerin hem de iş güvenliği profesyonellerinin bu kurallara uyma zorunluluğu vardır.
Türkiye’de faaliyet gösteren işyerleri, tehlike düzeylerine göre üç ana sınıfa ayrılır:
Aşağıda, bu sınıfların ne anlama geldiğine dair özet bir açıklama yer almaktadır.
Bu üçlü sınıflandırma, yönetmelikte ve bağlı tablolarda tek tek faaliyet kodlarına (NACE kodları) göre listelenir. Böylece hangi iş kolunun hangi tehlike sınıfında değerlendirileceği de netleştirilmiş olur.
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik; iş güvenliği uzmanlarının sertifikalarını A Sınıfı, B Sınıfı ve C Sınıfı olarak üç farklı gruba ayırır. Yoğun olarak bilinen ve yaygın şekilde kullanılan bu sınıfların yanı sıra, ders kitaplarında veya mevzuat taslaklarında (D) veya (E) gibi başka sınıfların adı geçebilir. Ancak yürürlükteki en temel sınıflandırma A, B ve C’dir.
Aşağıda her bir sınıf hakkında genel bilgiler sunulmaktadır.
İşte bu sebeple, “bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanı” ifadesi, doğrudan A Sınıfı belgeye sahip uzmanı işaret eder.
Soru metninde “bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanının sahip olduğu belge türü” ifadesi geçmektedir. Yönetmelik hükümlerine göre:
Dolayısıyla tüm tehlike sınıflarında (Az Tehlikeli + Tehlikeli + Çok Tehlikeli) görev yapabilme yetkisi sadece A Sınıfı iş güvenliği uzmanına aittir.
Yönetmelik ve İSG mevzuatında açıkça ifade edildiği üzere, A Sınıfı belge sahibi iş güvenliği uzmanı ister küçük ölçekli ve az tehlikeli bir ofis olsun, isterse büyük bir kimya fabrikası veya maden işletmesi olsun, her türlü işyerinde görev alabilir.
A Sınıfı uzmanlığa yükselebilmek için, B Sınıfı uzmanın belirli bir süre boyunca aktif şekilde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti yürütmüş olması, ardından Bakanlıkça veya yetkili kıldığı kurumlarca düzenlenen sınavdan başarıyla geçmesi gerekir. Ayrıca bazı mühendislik branşları veya fen fakültesi mezunları, iş güvenliği alanında yüksek lisans derecesine sahipse, belirli şartları sağlamak kaydıyla doğrudan A Sınıfı uzmanlık sınavına girebilme hakkı da elde edebilirler. Elbette bu detaylar, yönetmelik ekleri ve geçici maddelerinde belirtilen istisnalara göre değişiklik gösterebilir.
Özetle:
A Sınıfı uzmanlık için daha detaylı şartlar ve güncel prosedürler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının web sitesinde ve Resmî Gazete’de yayımlandığı şekliyle belirtilmektedir.
Aşağıdaki tabloda, A, B ve C sınıfı iş güvenliği uzmanlarının hangi tehlike sınıflarında görev yapabileceği ve bazı temel özellikleri verilmiştir:
| Uzmanlık Sınıfı | Çalışabileceği Tehlike Sınıfı | Örnek Sektörler | Deneyim/Şartlar |
|---|---|---|---|
| C Sınıfı | Az Tehlikeli (Ofisler, küçük ölçekli perakende, vb.) | Büro işleri, mağazalar, eğitim kurumları, vb. | İSG eğitimi + C Sınıfı sınavında başarılı olma |
| B Sınıfı | Tehlikeli (Orta düzey riskli işyerleri) | Bazı imalat sektörü, gıda fabrikaları, inşaatın bazı kısımları, tarım | C Sınıfı olarak min. 3 yıl deneyim + B Sınıfı eğitimi + B Sınıfı sınavında başarılı olma |
| A Sınıfı | Çok Tehlikeli (ve aynı zamanda Tehlikeli & Az Tehlikeli) | Maden, ağır inşaat, kimya, metal sanayi, enerji vb. | B Sınıfı olarak min. 4 yıl deneyim + A Sınıfı eğitimi + A Sınıfı sınavında başarılı olma (veya yönetmelikte belirtilen özel şartlar) |
Tabloda görüldüğü gibi, A Sınıfı uzman “Çok Tehlikeli” sınıfa ek olarak diğer iki sınıfta da çalışabilir.
Bütün tehlike sınıflarında görev yapmak, elbette yüksek bir yetkinlik ve büyük bir sorumluluk gerektirir. A Sınıfı belgenin önemi şu şekilde özetlenebilir:
Teorik olarak zaman zaman “D Sınıfı”, “E Sınıfı” gibi kavramlar da gündeme gelir. Ancak güncel ve temel mevzuatta uygulamada olanlar A, B ve C Sınıflarıdır. Dolayısıyla (D) ve (E) gibi diğer sınıflar, yönetmelik kapsamında aktif bir belge türü olarak geçerli değildir. Bu nedenle sınavlarda veya piyasada esas alınan belge sınıfları arasında bu harfler yoktur.
A Sınıfı haricindeki kimi uzmanların, risk değerlendirmesi ve benzeri çalışmalarda geçici görevlendirme veya “gözetim altında çalışma” gibi istisnai durumları olabilse de, bu tür detaylar her zaman yönetmelikteki özel hükümlere ve Bakanlık genelgelerine tabidir. Kural olarak çok tehlikeli işyerinde çalışmanın tam sorumluluğu A Sınıfı uzmana aittir.
“İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” eklerinde, hangi NACE kodlarının hangi tehlike sınıfına girdiği ayrıntılı olarak açıklanır. Örneğin:
Dolayısıyla A Sınıfı uzman, bu tabloda yer alan her kod üzerinden değerlendirildiğinde, iş türü hangi tehlike sınıfına girerse girsin, görev yapma hakkına sahiptir.
A, B, C Sınıfı uzmanlık eğitimlerinin müfredatı benzerdir. Ancak A Sınıfı eğitimi, daha geniş ve daha detaylı konuları kapsar. Örneğin:
B Sınıfı ve C Sınıfı eğitimlerinde de temel konular işlenir ancak çok tehlikeli sınıf için gerekli olan yüksek düzeyde teknik bilgilerin tamamı A Sınıfı eğitimlerinde ağırlıklı olarak vurgulanır. Ayrıca A Sınıfı sınavı, içerik anlamında zorluk derecesi en yüksek İSG uzmanlık sınavıdır.
Teknolojinin, üretim yöntemlerinin veya inşaat tekniklerinin gelişmesiyle işyerlerindeki risk faktörleri de sürekli değişim gösterir. Özellikle çok tehlikeli alanlarda uzmanların:
hayati önem taşır. A Sınıfı uzmanlar, sahip oldukları en üst seviye yetkiyle, bu değişim süreçlerinde sektöre öncülük eder. Daha az deneyimli uzmanlara rehberlik yapar, ayrıca işverenlere stratejik kararlar konusunda danışmanlık hizmeti sunabilir.
A Sınıfı uzmanlar kendi meslektaşlarının eğitiminde, denetiminde ve işverenle ilişkilerinde de etkin rol oynar. Bazı büyük kurumsal işletmelerde ana işverenin A Sınıfı uzmanı bulunmak zorundadır, yüklenici firma uzmanlarının koordinasyonunu da bu kıdemli uzman sağlar. Özellikle çok tehlikeli sınıflardaki projelerde pek çok taşeron firma olabilir. Bu durumda A Sınıfı uzman:
Dolayısıyla A Sınıfı, sadece bir belge türü değil, aynı zamanda geniş kapsamlı bir liderlik ve koordinasyon sorumluluğu da içerir.
İş sağlığı ve güvenliği uzmanı adaylarının A, B veya C Sınıfı belgelerine sahip olmaları, ÖSYM veya Bakanlık tarafından düzenlenen sınavlarda belirli bir baraj puanı geçmelerine bağlıdır.
Ayrıca çok tehlikeli sınıflardaki işyerlerinde görev yapan A Sınıfı uzmanların bazı ek eğitimleri, seminerleri veya sertifikaları da alması gerekebilir. Örneğin patlamadan korunma dokümanı hazırlama eğitimi, yüksekte çalışma eğitimi vb. spesifik konular.
Bir A Sınıfı uzman düşünelim:
Bu örnek, A Sınıfı uzmanların hangi farklı iş tiplerinde çalışabileceğini canlı bir şekilde yansıtmaktadır. C veya B Sınıfı uzmanlar bu bütüncül görevi tek başına yürütemez çünkü yetkileri belirli sınıflarla sınırlıdır.
Bu makalede, “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde hangi iş güvenliği uzmanı sınıfının nerede çalışabileceği detaylı şekilde incelenmiştir. Soru metninde “bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilme yetkisi olan” uzman tipinin hangi belgeyi taşıması gerektiği sorulduğunda, doğrudan A Sınıfı yanıtına ulaşırız. Çünkü:
Bu doğrultuda, sorunun cevabı (A) sınıfı olacaktır.
A Sınıfı uzman, en yetkin ve donanımlı iş güvenliği profesyonelidir. Yürürlükteki yönetmelik hükümleri, bu alanda faaliyet gösterecek kişilerin uzun yıllar deneyim kazanmalarını ve zorlu sınavlardan üstün başarı elde etmelerini şart koşar. Zira çok tehlikeli sınıfta meydana gelebilecek en küçük bir ihmal bile ağır sonuçlar doğurabilir. Dolayısıyla her aşamada iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin niteliğini arttırmak, kazaların ve meslek hastalıklarının önüne geçmek için iyi yetişmiş A Sınıfı uzmanlara ihtiyaç vardır.
| Sınıf | Görev Yapabileceği Tehlike Sınıfları | Belgeyi Alma Şartları | Örnek Sektörler |
|---|---|---|---|
| C Sınıfı | Az tehlikeli | - Bakanlık onaylı eğitim - Sınavda başarı |
Ofis, küçük perakende, eğitim kurumları, bazı hizmet sektörü |
| B Sınıfı | Az tehlikeli + Tehlikeli | - C Sınıfı olarak min. 3 yıl deneyim - İlgili eğitimi tamamlama - B Sınıfı sınavında başarı |
Gıda fabrikaları, orta ölçekli imalat, bazı inşaat faaliyetleri, tarım |
| A Sınıfı | Az tehlikeli + Tehlikeli + Çok tehlikeli (hepsi) | - B Sınıfı olarak min. 4 yıl deneyim - İlgili eğitimi tamamlama - A Sınıfı sınavında başarı |
Madenler, elektrik santralleri, kimya sektörü, büyük inşaatlar, metal ve ağır sanayi |
Tablodan anlaşılacağı üzere, A Sınıfı iş güvenliği uzmanı tüm tehlike sınıflarında yetkin olarak görev alabilir.