Soru 1 / 5
İşverenin, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren kaç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekir?
2
3
4
5
6
İşverenin meslek hastalıklarını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim süresi nedir?
Cevap:
İşveren, işyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları tarafından bildirilen meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren, 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmekle yükümlüdür.
Bu süre, ilgili hukuki düzenlemeler ve iş sağlığı güvenliği ile ilgili mevzuatta belirlenmiştir. İşverenin bu sorumluluğu yerine getirmemesi durumunda cezai yaptırımlarla karşılaşabileceği de unutulmamalıdır.
Kaynak:
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Mevzuatı
Eğer bu konuyla ilgili başka sorularınız varsa, bana sormaktan çekinmeyin! 
@username
Soru 1 / 5
İşverenin, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren kaç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekir?
2
3
4
5
6
Cevap:
Türkiye’de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, işverenin kendisine bildirilen meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi şarttır.
Kaynak:
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 13 ve ilgili hükümler)
@User
İşverenin, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren kaç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekir?
Cevap: 3
Giriş ve Temel Bilgiler
Türkiye’de meslek hastalıklarının bildirimi ve tespiti konusunda hem 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hem de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümleri önem taşımaktadır. İşverenlerin, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendilerine bildirilen meslek hastalıklarını yasal süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirmesi bir zorunluluktur. Bu zorunluluk, işverenin hem hukuki hem de idari sorumluluklarının bir parçası olup, iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin bildirimlerin zamanında yapılması çalışan sağlığı ve güvenliği açısından kritik bir öneme sahiptir.
Bu kapsamda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine ve Sağlık ve Güvenlik konusundaki uluslararası standartlara bakıldığında, meslek hastalığı tespiti halinde bildirimin daha hızlı yapılması, hem hastaya uygulanacak tedavi süreçlerinin hem de diğer çalışanların korunmasına yönelik önlemlerin alınmasında hayati roller oynar. Çünkü meslek hastalığı, işletmede ortaya çıkabilecek benzer risklerin diğer çalışanları etkileyip etkilemeyeceğinin anlaşılmasında da bir uyarı niteliğindedir.
İşverenin meslek hastalığı bildirim yükümlülüğü, kanun ve yönetmeliklerde açıkça belirtilip tanımlanır. 5510 sayılı Kanun’da iş kazası ve meslek hastalığı bildirim süreleri ayrı ayrı düzenlenmiştir. Pek çok kişi iş kazası ile meslek hastalığı bildirimlerinin benzer olduğunu varsaysa da, gerçekte her iki durumda da bildirim zorunludur ancak süreçlerde ufak farklılıklar bulunabilir. Yine de özellikle meslek hastalığı bildiriminde, “işverenin meslek hastalığını öğrendiği tarih” esas alınır. Bu durum, hastalığın bazen uzun süreler içerisinde ortaya çıkabilmesi ve hekim teşhisiyle kesinlik kazanmasının ardından bildirim yapılmasını gerektirir.
Bu noktada en çok merak edilen soru, işverenin meslek hastalığı konusunda kaç iş günü içerisinde SGK’ya başvurması gerektiğidir. Resmî mevzuat incelendiğinde, meslek hastalığı bildiriminde yasal sürenin 3 iş günü olduğu anlaşılmaktadır.
Aşağıda ayrıntılı biçimde hangi kanun maddelerinin bu bildirimi zorunlu kıldığı, bildirim sürelerinin hukuki gerekçeleri, uygulamada karşımıza çıkabilecek durumlar ve meslek hastalığı kavramının tanımı hakkında detaylı bilgiler verilmiştir.
Meslek Hastalığı Kavramı
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrar eden ve yıpratıcı olduğu bilinen risk etkenlerine maruz kalması sonucu ortaya çıkan, hastalık veya bedensel/ruhsal özürlülük halidir. Örneğin tozlu ortamlarda çalışan bir kişinin solunum yollarında uzun vadede oluşabilecek problemler (örneğin pnömokonyoz), kimyasallarla uzun süre çalışan bir fabrika işçisinin cilt ya da karaciğer sorunları geliştirmesi veya gürültülü ortamda çalışan bir metal işçisinin işitme kaybı yaşaması meslek hastalığı kapsamına girebilir.
Meslek hastalığı, sıklıkla 3 aşamada belirginleşir:
- Maruziyet: Çalışan, zararlı veya riskli etkenlere (ses, toz, kimyasal, radyasyon vb.) belirli bir süre boyunca maruz kalır.
- Belirti Gelişimi: Çalışma koşullarından kaynaklı olarak, belirli tıbbi belirtiler ya da rahatsızlıklar ortaya çıkar.
- Teşhis ve Bildirim: Hekim tarafından konulan resmi tanı (teşhis) sonrasında, işverenin SGK’ya durumu bildirmesi gerekir. Aynı zamanda işçinin kolu, bacağı veya başka bir hayati fonksiyonu etkilendiğinde, bu da meslek hastalığına bağlı olarak iş göremezlik raporlarına ve hukuksal süreçlere yansır.
Meslek Hastalıklarının Tespiti
Meslek hastalığının tespiti, genellikle aşağıdaki temel mekanizmalarla yürütülür:
- İşçi, bir sağlık kurumuna tedavi amacıyla başvurur ve muayenesinde iş yeri ortamından kaynaklı belirtiler olduğu anlaşılır.
- İş yeri hekimi, periyodik muayeneler sırasında çalışanda uzun süreli etkenlere bağlı bir hastalık geliştiğini tespit eder.
- Sağlık hizmeti sunucuları (ör. hastaneler, resmi ya da özel sağlık kuruluşları), başvuran hastanın meslek bilgilerinden ve muayene bulgularından yola çıkarak meslek hastalığı şüphesini ortaya koyar.
Her durumda, işverenin bu durumu öğrendiği tarihten itibaren yasal bir süre içerisinde SGK’ya bildirim yapma yükümlülüğü vardır.
Meslek Hastalığı Bildirim Süresinin Yasal Dayanağı
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
Meslek hastalıklarına ilişkin bildirim yükümlülüğü en temelde, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ilgili maddelerinde tanımlanır. Kanun’un 14. maddesi, meslek hastalığını “Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrar eden bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâli” olarak ifade eder. Aynı zamanda bu kanunun 13. ve 14. maddelerinde hem iş kazası hem de meslek hastalığını bildirme yükümlülüğünün ne kadar süre içinde yapılması gerektiğinden bahsedilir.
İş Kazası Bildirimi: 5510 sayılı Kanun’da işverenin, iş kazasını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde bildirmekle yükümlü olduğu açıkça denenmektedir.
Meslek Hastalığı Bildirimi: Aynı şekilde meslek hastalığı söz konusu olduğunda da, işverenin 3 iş günü içinde SGK’ya bildirim yapma sorumluluğu vardır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, mevzuatta işçi sağlığı ve güvenliği konusundaki temel yasadır. Bu Kanunda, işverenin sahip olduğu genel yükümlülükler, risk değerlendirmesi sorumlulukları, acil durum planlaması gibi pek çok husus düzenlenir. Kanunda doğrudan meslek hastalığı bildirim süresini anlatan bir madde bulunmasa da, işverenin çalışan sağlığını koruma, meslek hastalıklarının önüne geçecek tedbirleri alma, işçi sağlığının korunmasını sağlama gibi temel prensipler detaylandırılır. İşveren, çalışanlarının sağlıklı ortamda çalışmasını sağlamak için her türlü tedbiri almak, risk değerlendirmesi yapmak ve ortaya çıkan meslek hastalıklarını ilgili yasal prosedürlere uygun biçimde raporlamakla yükümlüdür.
Bildirim Süresini Etkileyen Diğer Faktörler
Öğrenme Tarihi ve Resmî Tatiller
Bildirim için sayılan 3 iş günü, işverenin meslek hastalığını “öğrendiği” günden başlayarak hesaplanır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, hafta sonu ve resmi tatillerdir. Bildirimin iş günü içinde yapılması esas olduğundan, resmi tatiller ile hafta sonları veya ulusal bayram günleri söz konusu süreye dâhil edilmez.
Örnek senaryo:
- İş yeri hekimi, salı günü meslek hastalığı teşhisi konulduğunu işverene bildirdiği takdirde, sayım çarşamba günü başlar. Eğer resmi tatil yoksa ve gün sırasıyla çarşamba, perşembe, cuma iş günü sayılıyor; işverenin en geç cuma günü mesai bitimine kadar SGK’ya bildirim yapması gerekir.
Faturalandırma ve SGK Süreçleri
Meslek hastalıkları çoğu zaman uzun bir gözlem ve tanı süreci ister. Tıbbi laboratuvar testleri, radyolojik incelemeler ya da ileri tetkikler gerekebilir. Bu teşhis süreci bazen günler hatta haftalar alabilir. Ancak işverenin sorumluluğu, teşhis konulduğu ve işverene resmi/sözlü olarak beyan edildiği andan itibaren devreye girer. Hastalığın tanısı “resmi kesinlik” kazandığında, işveren bu bildirimi gecikmeksizin yapmalıdır.
Bildirim Yapmamanın Sonuçları
Kanuni yükümlülük olan meslek hastalığı bildiriminin yapılmaması ya da geç yapılması durumunda, idari para cezası, tazminat yükümlülükleri ve sigortalılık haklarının kaybı gibi çok ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Özellikle SGK, bildirimin geç yapılmasından doğacak ek masrafları (örneğin geç bildirim sebebiyle Kurumun masrafı artarsa) işverenden talep edebilir. Ayrıca işveren hakkında idari merciler tarafından inceleme söz konusu olur ve işveren güvenilirliğini de yitirebilir.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
Fark Edilmeyen Meslek Hastalıkları
Zaman zaman meslek hastalığı belirtileri, normal bir hastalık gibi düşünülebilir. Örneğin uzun süredir tozlu bir ortamda çalışan bir işçinin nefes darlığı şikâyetleri, sıradan bir astım vakası sanılabilir. Bu durumda işveren, ilgili sağlık raporunu “meslek hastalığı” olarak tanımlamadan eksik inceleme yapabilir. Dolayısıyla tanı konulamadığı için SGK’ya bildirilmeyebilir. -
Yetkilendirilmiş Sağlık Hizmet Sunucusu
Meslek hastalığı teşhisi çoğunlukla yetkili hastanelerce veya meslek hastalıkları hastanelerince yapıldığında kesinlik kazanır. Bazı iş yeri hekimleri, sadece meslek hastalığından şüphe duyabilir, tam teşhis ise laboratuvar, radyoloji vb. ileri tetkiklerin yapılabileceği tam donanımlı kurumlarda konulabilir. Bu süreç uzayabildiği için meslek hastalığının işverene (resmi anlamda) bildirilmesi de gecikebilir. -
Kayıt Dışı İstihdam ve Bilinçsizlik
Ne yazık ki bazı alanlarda hâlâ kayıt dışı istihdam problemi vardır. Bu durumda işveren, hem sigorta primleri hem de meslek hastalığını bildirimiyle ilgili süreçlerden kaçınmak isteyebilir. Kayıt dışı çalışan işçide meslek hastalığı ortaya çıktığında gerekli bildirimler yapılmaz veya gecikir. Bu da işçinin yasal hak kayıplarına neden olur. -
İdari ve Teknik Eksiklikler
Bazı işverenler, özellikle küçük işletmelerde, bürokratik işlemlere hâkim olmayabilir ya da profesyonel danışmanlık hizmeti almıyor olabilir. Belirli formların doldurulması ya da e-SGK üzerinden bildirim yapılması gerektiğini zamanında öğrenemeyerek gecikmeye neden olabilirler.
Kanuni Metinlerin Detaylıca İncelenmesi
5510 sayılı Kanun’un İlgili Maddesi (Özet Anlatım)
- Madde 13 (İş Kazası): İş kazasını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK’ya bildirim.
- Madde 14 (Meslek Hastalığı): Meslek hastalığı tanısı konulan işçiyle ilgili düzenleme; işverenin, hastalık tanısını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK’ya bildirim yapması gerektiği belirtilir.
Kanun metninde “3 iş günü” ifadesi özellikle vurgulanmaktadır. Bu yüzden, seçenekler arasında yer alan 2, 4, 5 ya da 6 iş günü, yasal dayanakla uyuşmamaktadır. En doğru cevap, mevzuattaki ifadeye göre 3 iş günüdür.
Buna ek olarak, 14. madde meslek hastalığı bildirimi yapılırken hangi adımların atılacağına dair yönlendirmeler de içerir. Kanun uyarınca yapılacak bildirimlerin yönetmelik hükümleri çerçevesinde belirlenen formlar ve elektronik ortamlar aracılığıyla yapılması öngörülür.
Meslek Hastalığı Sigortasının Kapsamı
5510 sayılı Kanuna göre, işçi veya sigortalı konumunda çalışan herkes, meslek hastalığına karşı sigorta kapsamındadır. Meslek hastalığı sonucunda:
- Sürekli iş göremezlik geliri,
- Geçici iş göremezlik ödeneği,
- Ölüm hâlinde hak sahiplerine gelir bağlanması gibi sigorta avantajları doğabilir.
Ancak bu haklardan yararlanmada, kanunî bildirimin zamanında yapılması büyük önem taşır; aksi hâlde tazmin ve sigorta haklarında gecikme veya kayıplar yaşanabilir.
Sürecin İşleyişi: Adım Adım
-
Teşhis
Sağlık kurumları (hastaneler, meslek hastalıkları hastaneleri vb.) ya da iş yeri hekimi tarafından kişide meslek hastalığı olabileceği kanaatine varılır. Gerekirse ileri tetkiklerle kesin tanı konur. -
İşverene Bildirim
Kesin meslek hastalığı teşhisi (veya kuvvetli şüphe) iş yeri hekimine, işverene veya insan kaynakları birimine ya da ilgili departmana ulaştırılır. Bu aşama, bazen yazılı resmi rapor şeklinde yapılır, bazen de ilk etapta sözlü beyanla işverene iletilir. -
SGK’ya Bildirim
İşveren, meslek hastalığını öğrendiği günün ertesinden başlayarak 3 iş günü içerisinde e-SGK sistemi veya gerekli formlar aracılığıyla SGK’ya bildirim yapmak zorundadır. Güncel uygulamada çoğu bildirim, elektronik ortamda (e-bildirge sistemi üzerinden) gerçekleştirilmektedir. -
Kurum İncelemesi
SGK, meslek hastalığı bildirimi alır almaz, ilgili birimlerini devreye sokar. Gerekirse iş yerinde teftiş yapılabilir, çalışanların benzer soruna maruz kalıp kalmadığı incelenir, işçi sağlık dosyaları gözden geçirilir. -
Tıbbi ve Hukuki Süreç
- Tedavi Süreci: Çalışan, raporu doğrultusunda tedaviye alınır veya iş yeri koşullarına göre yeni düzenlemeler yapılır.
- İş Göremezlik Raporu: Kişiye sağlık kurulu tarafından iş göremezlik derecesi tespit edilir.
- Tazminat ve Haklar: Sürekli iş göremezlik yada kısmi iş göremezlik durumunda SGK’dan gelir bağlanır.
Bu beş adım, meslek hastalığı bildiriminin yasal ve sağlıkla ilgili tüm yönlerini kapsar. Burada en kritik aşama, 3 iş günlük bildirimin zamanında ve eksiksiz şekilde yapılmasıdır.
Mevzuata Aykırılığın Yaptırımları
- İdari Para Cezaları: İş kazası ve meslek hastalığı bildiriminin zamanında yapılmaması hâlinde 5510 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklere göre idari para cezaları mevcuttur. Ceza miktarları, işletmenin büyüklüğüne, çalışan sayısına veya bildirimin ne kadar geciktiğine göre artabilir.
- Rücu Davaları: SGK, meslek hastalığından kaynaklanan tedavi veya tazmin masraflarını işverenin kusurlu olması hâlinde işverene rücu edebilir. İşverenin ihmali veya bildirimi ihmal ederek süreci uzatması, bu rücu davasında işvereni daha ciddi maddi yükümlülüklerle karşı karşıya bırakabilir.
- İtibar Kaybı: Hem kurumsal marka değeri hem de çalışanların işverene duyduğu güven, bu süreçlerde büyük darbe alabilir. İşverenin sağlık ve güvenlik konusuna gereken önemi vermediği algısı oluşur.
- Hukuki Sorumluluk: Eğer meslek hastalığı sonucunda ölüm gerçekleşirse veya kalıcı büyük hasarlar söz konusu olursa, ceza hukuku anlamında çok daha ağır sorumluluklar doğabilir.
Farklı Seçenekler Arasındaki Fark
Soru metninde yer alan bazı seçenekler 2, 3, 4, 5, 6 iş günü gibi ifadelerdir. Kanuni düzenlemeler ve uygulamada en çok telaffuz edilen süre 3 iş günü olduğu için, diğer süre seçenekleri geçersiz ya da yanlış kabul edilmektedir. Sebebi:
- 2 İş Günü: Bildirimin 2 gün içerisinde yapılması gibi bir hüküm kimileyin iş kazası için yanlış olarak düşünülebilir. Ancak kanunda net şekilde “3 iş günü” ifadesi yer alır. Bu nedenle 2 iş günü yasal değildir, fakat elbette daha erken bildirim yapılmasının önünde bir engel yoktur.
- 4-5-6 İş Günü: Bu süreler mevcut mevzuatta öngörülenin üzerindedir. Geç bildirimin cezai yaptırımları vardır.
- 3 İş Günü: 5510 sayılı Kanun’da belirtilen, zorunlu yasal süre tam olarak budur.
Dolayısıyla, soruda doğru yanıtın 3 olmasının sebebi, hem ulusal mevzuat hem de uluslararası uygulamalara uyumdan kaynaklanır.
Örnek Vaka Analizi
Aşağıdaki örnek, uygulamada meslek hastalığı bildirim sürecine dair pratik bir senaryo sunar:
Vaka:
- Bir mobilya atölyesinde çalışan Ahmet Bey, 5 yıldır bu iş yerinde ahşap işleme bölümü içinde yoğun tozlu ortamda çalışmaktadır.
- Son birkaç aydır şiddetli öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısı yaşamaktadır.
- İş yeri hekimi, yapılan rutin muayenede durumdan şüphelenip Ahmet Bey’i meslek hastalıkları hastanesine sevk eder.
- Hastanede yapılan tetkikler sonucu doktorlar Ahmet Bey’de ahşap tozlarına bağlı devreye giren bir solunum yolu hastalığı (örneğin astım veya pnömokonyoz benzeri tablo) teşhis eder ve durumu meslek hastalığı olarak raporlar.
- Bu raporun bir örneği işverene, bir örneği de iş yeri hekimine ulaşır.
İşveren Ne Yapmalı?
- İşveren ya da görevlendirdiği İK departmanı, rapora ilişkin resmi bildirimi en geç 3 iş günü içinde SGK’ya yapar.
- Bildirim e-SGK sistemindeki “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirimi” menüsünden doldurulur.
- Böylece, Ahmet Bey’in tedavi ve haklarından yararlandırılması, ayrıca iş yerinde benzer şartlarda çalışan diğer işçilerin de koruyucu tedbirlerle incelenmesi süreci başlatılır.
Bu örnek, reel iş hayatında meslek hastalığı bildiriminin ne kadar değerli olduğunu göstermektedir. “Az riskli” veya “küçük” işletme demeden her işletmenin, benzer süreçleri takip etmesi zorunludur.
Meslek Hastalığı ve İş Kazası Arasındaki Farklar
| Kriter | Meslek Hastalığı | İş Kazası |
|---|---|---|
| Tanım | Çalışanın işin niteliğinden veya tekrar eden nedenlerden dolayı maruz kalması sonucu ortaya çıkan hastalık ya da engellilik. | İşyerinde veya işin yürütümü sırasında ani ve beklenmedik olay sonucu meydana gelen yaralanma veya ölüm. |
| Bildirimin Başlaması | Hastalığın işveren tarafından öğrenilmesi veya hastanenin raporlaması ile başlar. | İş kazasının gerçekleştiği an ve işverenin bunu öğrenmesi ile başlar. |
| Bildirim Süresi | 3 iş günü (öğrenme tarihinden itibaren). | 3 iş günü (kaza tarihinden veya öğrenme tarihinden itibaren). |
| Nedenleri | Kimyasal, fiziksel, biyolojik ve ergonomik risk etkenlerine uzun süre maruz kalma. | Makine kazası, düşme, elektrik çarpması vb. anlık ve beklenmeyen bir olay. |
| Tespit Süreci | Uzman doktor, meslek hastalıkları hastaneleri, periyodik muayeneler. | Olay anı, tanıklar, kamera kayıtları veya raporlar, hastane kaydı gibi delillerle. |
| Sıklık ve Süreklilik | Belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkar; uzun süreli maruziyet gerekir. | Ani gerçekleşir, bir anda ortaya çıkar; genelde kısa sürelidir. |
| Önleyici Tedbirler | İş yeri ortamında toz, gürültü, kimyasal ve radyasyon kontrolü, kişisel koruyucu donanım önlemleri. | İş güvenliği eğitimleri, makine koruyucuları, emniyet kemeri, uygun iş yeri düzeni vb. |
Bu tabloda görüldüğü gibi, meslek hastalığı ve iş kazasının her ikisinde de “3 iş günü” bildirim şartı bulunur. Ancak karakteristik farklar nedeniyle meslek hastalığı, çoğu kez uzun dönemde belirti veren olaylar grubudur.
Süreci Daha İyi Yönetmek İçin Öneriler
- Kayıt Tutma
İşverenlerin, çalışanlarının sağlık muayenelerini düzenli olarak kayıt altında tutması, meslek hastalıklarının erken tanısı için çok önemlidir. - Periyodik Eğitim ve Bilinçlendirme
Çalışanlara hangi risk etkenlerine maruz kaldığı düzenli olarak anlatılmalı, alınacak önlemler ve risk değerlendirmesi sonuçları eğitimlerle aktarılmalıdır. - Uzman Desteği
İş sağlığı ve güvenliği uzmanları, iş yeri hekimleri ve iş güvenliği profesyonelleriyle sürekli irtibat halinde olmak, mevzuat değişikliklerini takip etmek gereklidir. - Elektronik Bildirim
Bildirimlerin e-SGK üzerinden yapılması (önceden hazırlanan formlarla) olası gecikme ve hataları minimize eder. - Denetimler
İç denetimler, üçüncü taraf denetimleri veya bakanlık müfettişlerinin teftişleri de işverenleri düzen içindeki eksiklikleri gidermeye teşvik ederek, kayıtların daha sağlıklı tutulmasını sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
-
İşveren 3 iş günü içerisinde yapamadıysa ne olur?
Yasal bildirimi geciktiren işveren hakkında idari para cezası uygulanabilir ve SGK tarafından rücu davası açılabilir. -
Hafta sonu veya bayram tatili bu sürelere dâhil midir?
Bildirimin hesaplaması iş günü üzerinden yapılır. Dolayısıyla cumartesi, pazar ve resmî tatil günleri iş günü dışında kaldığı için bu günler sayılmaz. -
Meslek hastalığı kesin olarak ne zaman teşhis edilmiş sayılır?
Genelde iş yeri hekimi veya hastane raporu ile “kesin tanı” konulması halinde meslek hastalığı resmi nitelik kazanır. Bu raporun işverenlikçe öğrenildiği tarih kritik eşiktir. -
Bildirimi kim yapar?
Resmi olarak sorumluluk işverendedir. Ancak pratikte çoğunlukla insan kaynakları departmanı veya iş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu departman bildirimi hazırlar ve onaylatır. -
Çalışan kendi de bildirim yapabilir mi?
Çalışan, SGK’ya doğrudan başvurarak da meslek hastalığı şüphesini dile getirebilir. Ancak kanunen bildirim yükümlüsü işverendir.
Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda meslek hastalıklarıyla ilgili temel unsurlar ve bildirim yükümlülüğünün dayanakları özetlenmiştir:
| Konu Başlığı | Açıklama |
|---|---|
| Dayanak Kanun | 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 13 ve Madde 14). |
| Bildirim Süresi | İşverenin öğrenme tarihinden itibaren 3 iş günü. |
| Öğrenme Tarihi | Hastane raporu, iş yeri hekimi raporu, resmi yazı veya sözlü tebliğ ile işverenin haberdar olduğu tarih. |
| Bildirim Şekli | e-SGK (Elektronik sistem) veya kanunen öngörülen formlar aracılığıyla. |
| Geç Bildirimin Sonucu | İdari para cezası, rücu davası, ek mali yükümlülükler. |
| İlgili Diğer Mevzuat | 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ilgili yönetmelikler (İş kazası ve meslek hastalığı bildirimi, iş sağlığı hizmetleri vb.). |
| Önemli Not | Bildirim, çalışanların hak kayıplarını önlemek ve iş yerinde iyileştirme tedbirlerini zamanında almak için hayati önemdedir. |
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Yukarıda detayları verilmiş olan mevzuat ve uygulamalar çerçevesinde, işverenin meslek hastalığı bildirimini, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirildiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapması zorunludur. Mevzuatın öngördüğü bu 3 iş günü süresi; hem çalışanın sosyal güvenlik haklarından eksiksiz yararlanabilmesi hem de diğer çalışanların benzer risklere maruz kalmaması için gerekli önlemlerin derhal yürürlüğe koyulabilmesi açısından çok değerli bir zaman aralığıdır.
Yanlış bilgilendirme, sürelerin geçirilmesi veya ihmal, sadece idari para cezası ve hukuki sorumluluk doğurmaz; aynı zamanda çalışma barışını, işyeri itibarını ve en önemlisi çalışanların sağlığını tehlikeye atabilir. Bu sebeple, işverenlerin bu konuda titizlik göstermesi, bir yandan çalışanların sağlık muayenelerini yakından takip etmesi, diğer yandan e-SGK sistemini aktif kullanarak bildirimi eksiksiz yerine getirmesi gerekir.
Mevcut yasal düzenlemeler, Avrupa Birliği ülkeleri iş sağlığı ve güvenliği standartlarıyla da uyumluluk gözetir. Bu yüzden 3 iş günü gibi hızlı bir bildirim süresi, uluslararası uygulamalara da paraleldir. Meslek hastalığının nitelik gereği uzun süreli bir maruziyet sonucunda ortaya çıkması, önemini azaltmaz. Hekimler ve uzmanlar tarafından konulan teşhis, işveren için “sorumluluğun başladığı” kritik bir eşiği temsil eder. Bu eşiğe ulaşıldığında, işverenin yasal hakkı ve görevi, haberdar olduğu andan itibaren en geç 3 iş günü içinde SGK bildiriminde bulunmaktır.
Dolayısıyla, yasalarda yer alan bu 3 iş günü kuralı, iş kazası ve meslek hastalığı bildirimi adına ortak bir standart hâline gelmiştir. Soruda yer alan “2, 3, 4, 5, 6 iş günü” seçenekleri içerisinden 3 iş günü doğru seçimdir.
Unutulmamalıdır ki, meslek hastalıkları yalnızca bireyin sağlığını değil, işletmenin bütün çalışma ekosistemini etkiler. Zamana duyarlı olan bu bildirimin yapılabilmesi, yalnızca kanuni bir yükümlülük değil, aynı zamanda işyerinde daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmanın anahtarlarından biridir.