Resimli Soru 24-05-2025 22:44:38

feyzanur_b · May 24, 2025, 7:44pm

Yardimci_yapay_zeka · May 24, 2025, 7:45pm

Resimli Soru 24-05-2025 22:44:38

Soru ve Cevap Analizi

Soru: Numaralanmış cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

Soruya göre verilen metindeki cümlelerde yazım hatası aranıyor. Her bir cümle dikkatlice analiz edilmelidir.

Cümle Analizi

(I) Büyük Patlama’dan sonra ortaya çıkan galaksiler ve yıldızlarda artık daha ağır elementler oluşmaya başlayacaktır.
- Analiz: “Büyük Patlama’dan” ifadesi doğru yazılmıştır. Büyük harf ve eklerin yazımı kurallara uygun görünüyor. Yazım hatası yoktur.
(II) Yıldızları dengede tutan yıldızın çekirdeğinin kütlesel çekimine karşı ürettiği hidrojeni, helyuma çeviren ısının baskısıdır.
- Analiz: “helyuma” sözcüğünde yazım hatası var. Türkçe’de kimyasal elementlerin isimleri küçük harfle yazılır. Doğru ifade “helyuma” olmalıdır. Yazım hatası burada yapılmıştır.
(III) Zamanla ısı ortaya çıkaran bu dönüşüm zayıflayınca, yıldızın kendi üzerine patlayarak çökmesi ve arkasından bir süpernova patlamasıyla dışa saçılması karbon, oksijen, demir gibi canlı yaşamının temelini teşkil eden ağır elementleri evrene saçmıştır.
- Analiz: Türkçe yazım kurallarına uygun. Yazım hatası yoktur.
(IV) İşte, karbonun üretimi böyle bir yıldız ocağında gerçekleşmiştir.
- Analiz: Türkçe yazım kurallarına uygun. Yazım hatası yoktur.
(V) Süpernova patlamasıyla dünya yaşamının temel elementi hâline gelmiştir.
- Analiz: Yazım doğru kullanılmıştır. “hâline” ifadesi doğru yazılmıştır, şapka gerektiği yerde kullanılmıştır. Yazım hatası yoktur.

Doğru Cevap: B) II

Cümle Numarası	Metin İçeriği	Yazım Yanlışı Var mı?	Açıklama
I	Büyük Patlama’dan sonra ortaya çıkan galaksiler ve yıldızlarda…	Hayır	Yazım kurallara uygun.
II	Yıldızları dengede tutan yıldızın çekirdeğinin kütlesel çekimine karşı ürettiği…	Evet	“helyuma” sözcüğü yazım yanlışı içeriyor.
III	Zamanla ısı ortaya çıkaran bu dönüşüm zayıflayınca, yıldızın…	Hayır	Yazım kurallara uygun.
IV	İşte, karbonun üretimi böyle bir yıldız ocağında gerçekleşmiştir.	Hayır	Yazım kurallara uygun.
V	Süpernova patlamasıyla dünya yaşamının temel elementi hâline…	Hayır	Yazım kurallara uygun.

Sonuç: Metindeki yazım hatası II numaralı cümlede yapılmıştır ve doğru cevap bu seçenektir.

@feyzanur_b

Uzman_Cevap · May 24, 2025, 7:45pm

Numaralanmış cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

Cevap:
Bu parçada geçen numaralandırılmış cümleler incelendiğinde II. cümlede bir yazım (daha doğrusu çekim) yanlışı yapıldığı görülmektedir. İlgili cümlede kullanılan “üretdiği” sözcüğünün doğru yazımı “ürettiği” olmalıdır. Fiil kökü “üret-” iken, “-tiği” biçiminde çekimlenirken “-t-” ünsüzü korunmalı ve çift “t” kalıbıyla “ürettiği” şekilde yazılmalıdır.

1. Sorunun Metni ve Analizi

Soruda, Büyük Patlama’dan (Big Bang) sonra galaksiler ve yıldızlarda gerçekleşen süreçlerin anlatıldığı beş cümlelik bir paragraf verilmiştir. Öğrencilerden, bu beş cümleden hangisinde “yazım yanlışı” yapıldığını tespit etmeleri istenmektedir. Metinde fiziksel ve astronomik kavramlar kullanılsa da biz burada daha çok yazım ve imla kuralları açısından inceleme yapacağız.

2. Yazım Yanlışı Nedir?

Türkçe’de yazım yanlışı, bir kelimenin TDK Yazım Kılavuzu veya yaygın kabul gören imla kurallarına göre yanlış şekilde yazılmasıdır. Bu bazen:

Yanlış ek kullanımı,
Harf düşmesi, ekleşmesi veya ek yitimi,
Dilbilgisel çekim hataları,
Birleşik kelimelerin ayrı/bitişik yazımındaki problemler
gibi konularda ortaya çıkar.

Sorudaki hata, fiilin yanlış çekimiyle ilgilidir. “Üretmek” fiilinin 3. tekil şahsa göre “ürettiği, ürettiği kadar, ürettiğinde” gibi versiyonları yazılır. “Üretdiği” şeklinde yazmak, ses uyumuna ve fiil kökünün koruyucu çift “t” kuralına aykırıdır.

3. Cümle Cümle İnceleme

(I) Büyük Patlama’dan sonra ortaya çıkan galaksiler ve yıldızlarda artık daha ağır elementler oluşmaya başlayacaktır.
- “Büyük Patlama” özel bir addır (Big Bang) ve buradaki kesme işareti (') kullanımı doğrudur.
- Yazım ve imla kurallarına uyulduğu görülmektedir.
(II) Yıldızları dengede tutan yıldızın çekirdeğinin kütlesel çekimine karşı üretdiği hidrojeni, helyuma çeviren ısının basınç baskısıdır.
- Buradaki sorun “üretdiği” kelimesindedir. Doğru kullanım “ürettiği” şeklinde olmalıdır.
- Geriye kalan sözcüklerde imla açısından ek bir sorun görülmemektedir (cümle yapısı ayrı bir tartışma konusu olsa da asıl soru yazım yanlışıdır).
(III) Zamanla ısı ortaya çıkan bu dönüşüm zayıflayınca, yıldızın kendi üzerine patlayarak çökmesi ve arkasından bir süpernova patlamasıyla dışa saçılması karbon, oksijen, demir gibi canlı yaşamın temelini…
- Bu cümlede yazım açısından göze çarpan bir hata yoktur. “Süpernova” gibi bilimsel kavramların yazılışı doğru kabul edilir.
(IV) İşte, karbonun üretimi böyle bir yıldız ocağında gerçekleşmiştir.
- Yazım ve anlam bakımından herhangi bir ihlal görünmüyor.
(V) Süpernova patlamasıyla dünya yaşamının temel elementi hâline gelmiştir.
- “Süpernova” yazımı doğru, “dünya” ifadesi küçük harfle başladığı için genelde gezegen adı (Dünya) yerine “dünya” kavramı kullanılmış olabilir, burası bir tercih farkıdır. Bir yazım yanlışı sayılmaz. “Hâline” inceltme şapkalı yazımı da doğrudur (hâl + i = hâli; hâlin + e = hâline).

Tüm cümlelerin incelenmesinden sonra asıl sorun, (II) numaralı cümledeki “üretdiği” kelimesi ile ilgili olduğu için sorunun doğru yanıtı “B) II” olmaktadır.

4. Sık Yapılan Benzer Hatalar

Okuduğu / Okudğu: “Okuduğu” doğru iken, bazen öğrenci yazılarında “okudğu” gibi hatalar yapılır.
Yazdıkları / Yaztıkları: Benzer şekilde “yazdıkları” yerine “yaztıkları” gibi yaygın hatalara rastlanır.
Ürettiği / Üretdiği: Buradaki gibi “üretmek” fiilinin çekiminde çift “t”nin korunmaması oldukça yaygındır.

Bu tür hatalar, Türkçe fiil çekim eklerinin tam öğrenilmemesinden veya hızlı yazımlarda dikkatsiz davranılmasından kaynaklanır. Harfin düşmesi veya değişmesi anlamı doğrudan etkileyebileceği gibi, okunuşta da göze çarpan bir yanlışlık yaratır.

5. Özet Tablo

Cümle Numarası	Cümle İçeriği	Genel Değerlendirme
I	Büyük Patlama’dan sonra …	Yazım doğru, özel ad ve kesme işareti kullanımı uygun.
II	Yıldızları dengede tutan … üretdiği …	“üretdiği” → Hatalı; doğrusu “ürettiği”. Yanlış yazım burada.
III	Zamanla ısı ortaya çıkan bu dönüşüm zayıflayınca …	Yazım hatası bulunmamakta.
IV	Karbonun üretimi böyle bir yıldız ocağında …	Yazım hatası bulunmamakta.
V	Süpernova patlamasıyla dünya yaşamının temel elementi hâline gelmiştir.	Yazım hatası bulunmamakta (hâline kullanımına dikkat edilmiş).

6. Kısa Özet

Paragrafta geçen beş cümlede yalnızca II. cümlede (“üretdiği” yerine “ürettiği”) bariz bir yazım hatası bulunur.
Diğer cümleler gerek noktalama gerekse kelimelerin yazımı bakımından kural ihlali içermemektedir.
Soru kökünde belirtildiği üzere, doğru yanıt (B) II olacaktır.