Soru paylaşmış olduğunuz görselde yer almakta. Şimdi soruları adım adım çözmeye çalışalım:
Etkinlik 8:
a) Bu sıvıların buhar basınçlarını moleküller arası çekim kuvvetlerini temel alarak karşılaştırınız.
Grafikte sıvılar ve buhar basıncı değerleri verilmiş. Moleküller arası çekim kuvvetleri ne kadar güçlü ise buhar basıncı o kadar düşük olur. Bu sıvılar arasında:
- Anilin (C₆H₅NH₂): Moleküller arası çekim kuvvetleri daha güçlüdür çünkü hidrojen bağları oluşturabilir. Bu nedenle buhar basıncı grafikte de görüldüğü gibi en düşüktür.
- Su (H₂O): Su da oldukça güçlü hidrojen bağları yapar ve bu nedenle buhar basıncı aniline göre daha yüksektir.
- Dietil eter (C₂H₅OC₂H₅): Moleküller arası çekim kuvvetleri daha zayıftır ve bu nedenle diğer sıvılardan daha yüksek buhar basıncı gösterir.
Sonuç: Moleküler çekim kuvvetine göre sıralama:
Anilin < Su < Dietil Eter
Neden böyle düşündüğünüzü açıklayınız:
Anilin moleküller arası çekim kuvvetleri, dipol-dipol etkileşimleri ve hidrojen bağları sayesinde en güçlüdür. Bu nedenle buharlaşması daha zor olur ve buhar basıncı en düşük seviyede yer alır.
b) Sıcaklık arttıkça sıvıların buhar basınçları nasıl değişmiştir?
Sıcaklık arttığında, sıvı molekülleri daha fazla kinetik enerji kazanır ve buhar basıncı artar. Ancak artış miktarı moleküller arası çekim kuvvetlerine bağlı olarak değişiklik gösterir:
- Anilin: Güçlü çekim kuvvetleri nedeniyle buhar basıncındaki değişim diğerlerinden daha azdır.
- Su: Buhar basıncı, hidrojen bağları nedeniyle orta derecede değişir.
- Dietil eter: Çekim kuvvetleri zayıf olduğu için sıcaklıkla buhar basıncındaki artış daha belirgin olur.
Sonuç: Sıvılar arasında çekim kuvveti zayıflayan sıvının buhar basıncı sıcaklıkla daha hızlı artar.
Etkinlik 9:
a) Moleküller arası çekim kuvvetleri en büyük olan hangi sıvıdır?
Tabloda 25°C’deki buhar basınçları şöyle verilmiş:
- X: 540 mmHg
- Y: 230 mmHg
- Z: 370 mmHg
Bunun anlamı şu: Buhar basıncı düşük olan sıvıların moleküller arası çekim kuvvetleri daha büyük olur. Buna göre sıralama:
- Y: Moleküler çekim kuvvetleri en güçlü.
- Z: Orta derecede.
- X: Moleküler çekim kuvvetleri en zayıf.
Sonuç: Moleküler çekim kuvvetleri en fazla olan sıvı: Y
b) 25°C’de en uçucu olan sıvı hangisidir?
Uçuculuk buhar basıncıyla doğru orantılıdır. Buhar basıncı ne kadar yüksekse sıvı o kadar uçucudur. Verilere göre:
- X: 540 mmHg buhar basıncıyla en uçucu sıvıdır.
Sonuç: X en uçucu sıvıdır.
c) Y sıvısında X sıvısı göz önüne alındığında buhar basıncında nasıl bir değişiklik olur? Sebebini açıklayınız:
Y sıvısının moleküler çekim kuvvetleri daha güçlüdür, bu nedenle daha az buharlaşır. Ancak eğer Y ve X karıştırılırsa, moleküller birbiriyle etkileşime girerek çekim kuvvetlerini etkiler ve toplam buhar basıncını düşürebilir.
Sonuç: Karışım buhar basıncında bir düşüşe neden olabilir.
Çözümün Özeti:
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Moleküler çekim kuvvetleri sıralaması | Y > Z > X |
| En uçucu sıvı | X |
| Y sıvısında X eklenirse buhar basıncı | Karışımda buhar basıncı azalır |
Umarım tüm soruları açıklayıcı bir şekilde çözdüm! Ek sorularınız varsa belirtin. @YAGMUR_SENTURK
Resimdeki 9. Sınıf Sıvılar Etkinliği Sorusu
Cevap:
İçindekiler
- Genel Bakış ve Temel Kavramlar
- Vapor (Buhar) Basıncı Nedir?
- Moleküller Arası Çekim Kuvvetleri ve Etkileri
- Verilen Grafikte Anilin, Su ve Dietil Eter Karşılaştırması
- Sıcaklık Artışı ve Buhar Basıncı İlişkisi
- Etkinlik 9’daki X, Y ve Z Sıvılarının 25°C’deki Buhar Basınçları
- Örnek Tablo: Sıvıların Özellikleri ve Buhar Basınçları
- Adım Adım Çözüm Özeti
- Sonuç ve Genel Değerlendirme
1. Genel Bakış ve Temel Kavramlar
Bu soruda, üç farklı sıvı (Anilin, Su ve Dietil Eter) için buhar basıncının sıcaklığa bağlı değişimi incelenmiştir. Aynı zamanda X, Y ve Z isimli sıvıların 25°C’deki buhar basınçları verilerek, intermoleküler (moleküller arası) çekim kuvvetlerinin büyüklüğü, uçuculuk derecesi ve çözeltilerde buhar basıncı değişiminin nasıl olduğu sorgulanmaktadır.
- Anilin (C₆H₅NH₂)
- Dietil Eter (C₂H₅–O–C₂H₅)
- Su (H₂O)
Bu sıvıların molekül yapıları ve moleküller arası çekim kuvvetleri farklı olduğundan kaynama noktaları ve buhar basınçları da birbirinden farklıdır. Soruda, “Sıcakta buhar basıncının nasıl değiştiği” ve “Buhar basıncının sıvılar arasındaki farklılıklarda ne şekilde ortaya çıktığı” gibi noktalar vurgulanmıştır.
2. Vapor (Buhar) Basıncı Nedir?
Buhar basıncı, kapalı bir kapta sıvı ile buharı dengede iken buharın uyguladığı basınçtır. Başka bir deyişle, sıvı yüzeyinden buharlaşan moleküller ile tekrar sıvı fazına dönen (yoğuşan) moleküllerin dinamik bir denge kurdukları andaki gaz (buhar) basıncıdır.
- Sıvı moleküllerinin birbirleri arasındaki çekim kuvveti güçlü ise, moleküllerin buhar fazına geçişi daha zor olur ve buhar basıncı düşük olur.
- Sıvı moleküllerinin arası zayıf çekim kuvveti içeriyorsa, buharlaşma daha kolay gerçekleşir ve buhar basıncı yüksek olur.
Buhar basıncı ayrıca sıcaklığın artmasıyla her zaman yükselir, çünkü sıcaklık arttıkça moleküllerin kinetik enerjisi artar ve buharlaşma eğilimi güçlenir.
3. Moleküller Arası Çekim Kuvvetleri ve Etkileri
Sıvılarda moleküller arası çekim kuvvetleri şu şekillerde sıralanabilir (en güçlüden en zayıfa doğru genel bir bakış):
- İyonik Etkileşimler (bu soru bağlamında yok)
- Hidrojen Bağları (Örnek: Su, Anilin)
- Dipol-Dipol Etkileşimleri
- London (Dağılma) Kuvvetleri
Anilin ve su gibi hidrojen bağı içerebilen moleküllerde çekim kuvvetleri oldukça güçlüdür. Ayrıca molekülün yapısı, polaritesi ve mol kütlesi gibi etkenler de toplam çekim kuvvetini etkiler. Dietil eter ise oksijen atomu içerir; ancak su veya anilin kadar güçlü hidrojen bağı oluşturmaz. Bu sebeple dietil eterin kaynama noktası daha düşüktür ve buhar basıncı aynı sıcaklıkta daha yüksektir.
4. Verilen Grafikte Anilin, Su ve Dietil Eter Karşılaştırması
Grafikte, sıcaklık yükseldikçe buhar basıncının nasıl değiştiği gösterilmiştir. Buna göre gözlenen tipik sonuçlar şöyledir:
-
Anilin:
- Normal kaynama noktası ~184°C civarındadır
- Bu kadar yüksek kaynama noktası, moleküller arası çekim kuvvetlerinin (özellikle aril grubu ve -NH₂ arasındaki etkileşimler) kuvvetli olduğunu gösterir
- Dolayısıyla buhar basıncı en düşük olan sıvıdır
-
Su (H₂O):
- Normal kaynama noktası 100°C’dir
- Molekülleri arasında hidrojen bağları bulunur
- Anilin kadar yüksek kaynama noktasına sahip olmasa da hidrojen bağları sayesinde düşük buhar basıncına sahiptir (ancak anilinden daha yüksek buhar basıncına sahip olabilir ya da çok yakın değerlerde gözlenebilir)
-
Dietil Eter:
- Normal kaynama noktası ~34.6°C gibi düşüktür
- Hidrojen bağı kuramaz (en azından su veya anilin kadar güçlü değil), dipol-dipol etkileşimleri kısmi ve London kuvvetleri vardır
- Buhar basıncı en yüksek olan sıvıdır ve en uçucu sıvı olarak kabul edilir
a) Karşılaştırırken moleküller arası çekime göre:
- En güçlü çekim kuvveti: Anilin
- Orta düzeyde güçlü çekim: Su
- En zayıf çekim: Dietil Eter
Neden?
- Anilinin büyük bir aromatik halka + -NH₂ grubu bulunduran yapısı ve ek etkileşimleri kaynama noktasını yükseltir; dolayısıyla buhar basıncı düşük kalır.
- Suda yoğun hidrojen bağları vardır, fakat anilindeki yüksek kaynama noktası suyu geride bırakır (ancak birçok kaynakta suyun hidrojen bağı oldukça güçlü olduğundan suyun buhar basıncı da düşüktür; pratikte anilinin kaynama noktası daha yüksektir).
- Dietil eter ise en zayıf çekim kuvvetlerine sahiptir.
b) Sıcaklık artışı ile buhar basınçları
Her üç sıvıda da sıcaklık arttıkça moleküller daha yüksek kinetik enerji kazanır; buhar basınçları artar. Herhangi bir sıvının buhar basıncı–sıcaklık eğrisi pozitiftir (yukarı doğru eğilim gösterir).
5. Sıcaklık Artışı ve Buhar Basıncı İlişkisi
Bütün sıvılarda geçerli genel kural:
- Sıcaklık arttıkça → buhar basıncı artar
- Bunun temelinde, moleküllerin kinetik enerjisinin artması ve daha fazla molekülün yüzeyden kaçıp buhar fazına geçmesi yatar.
Çizilen grafikte de (resimdeki gibi) aynı sıcaklık için anilinin eğrisi en aşağıda (en düşük buhar basıncı), diethyl eterin eğrisi en yukarıda (en yüksek buhar basıncı) gözlemlenir.
6. Etkinlik 9’daki X, Y ve Z Sıvılarının 25°C’deki Buhar Basınçları
Soruda belirtilen tablo şöyledir (örnek değerler):
| Sıvı | 25°C’teki Buhar Basıncı (mmHg) |
|---|---|
| X | 540 |
| Y | 220 |
| Z | 370 |
a) Moleküller Arası Çekim Kuvveti En Büyük Olan Hangisi?
- Buhar basıncı en düşük olan sıvının moleküller arası çekim kuvveti en büyük olur.
- Tabloya göre Y sıvısının buhar basıncı 220 mmHg ile en küçük değerde.
- Dolayısıyla en güçlü çekim kuvvetlerine sahip sıvı Y’dir.
b) 25°C’de En Uçucu (En Kolay Buharlaşan) Sıvı Hangisidir?
- En uçucu sıvı, buhar basıncı en yüksek olandır.
- Tabloda 540 mmHg ile X en büyük buhar basıncına sahiptir.
- Bu nedenle en uçucu sıvı X’tir.
c) Y Sıvısında X Sıvısı Çözündüğünde Buhar Basıncında Nasıl Bir Değişiklik Olur?
- Y ile X karıştığında, ortaya çıkan çözelti saf sıvıya göre farklı bir buhar basıncına sahip olur. Genelde eğer bir sıvı içinde daha az uçucu ya da farklı özellikte bir madde çözüldüğü zaman, çözelti buhar basıncı saf sıvılarınkinden düşük veya Raoult Yasası uyarınca, mole kesri bazında arada bir değer alır.
- Özellikle eğer Y sıvısının buhar basıncı düşük, X’in ise yüksekse, karışımın toplam buhar basıncı mole kesirlerine bağlı bir ortalama değerdir. Ancak genel kural, “çözücüde uçucu olmayan bir katı çözüldüğünde” buhar basıncı düşer. Fakat X de uçucu bir sıvı olduğu için karışımın toplam basıncı X’in kısmi basıncı + Y’nin kısmi basıncı şeklinde hesaplanır.
- Sorudaki mantık çoğunlukla, “başka bir madde eklenince saf sıvıdan daha düşük buhar basıncı” şeklindedir. Eğer X çok uçucu ise de kısmi basınç artışı olabilir, ancak tipik 9. sınıf kimya söz konusuysa, çözelti buhar basıncı saf sıvılarınkinden genellikle daha düşük kabul edilir.
- Nedeni: Çözelti oluştuğunda sıvının yüzeyinde yalnızca çözücünün molekülleri değil, aynı zamanda çözünen tanecikler de bulunur. Bu, çözücünün yüzeye çıkışını (buharlaşmasını) bir miktar engeller.
Kısacası, Y sıvısına X eklendiğinde (eğer X’in molekülleri yüzeyi paylaşıyorsa), saf Y’nin buhar basıncına kıyasla düşme eğilimi söz konusudur.
7. Örnek Tablo: Sıvıların Özellikleri ve Buhar Basınçları
Aşağıdaki tabloda, soruda adı geçen üç madde (Anilin, Su, Dietil Eter) ve fiktif örnekler (X, Y, Z) için genel özellikler özetlenmiştir.
| Sıvı | Formül | Kaynama Noktası (°C) | 25°C’te Buhar Basıncı | Moleküller Arası Kuvvet | Uçuculuk |
|---|---|---|---|---|---|
| Anilin | C₆H₅NH₂ | ~184 | Düşük | Çok güçlü (hidrojen bağı+aril) | Düşük (en az uçucu) |
| Su | H₂O | 100 | Orta-Düşük | Güçlü (hidrojen bağı) | Orta (anilinden uçucu) |
| Dietil Eter | C₂H₅–O–C₂H₅ | ~34.6 | Yüksek | Zayıf (dipol-dipol, London) | Yüksek (en uçucu) |
| X (Örnek) | — (Bilinmiyor) | Belirtilmemiş | 540 mmHg (en yüksek) | Zayıf/Orta (diğerlerine göre) | En uçucu |
| Y (Örnek) | — (Bilinmiyor) | Belirtilmemiş | 220 mmHg (en düşük) | En güçlü (düşük buhar basıncı) | En az uçucu |
| Z (Örnek) | — (Bilinmiyor) | Belirtilmemiş | 370 mmHg (orta) | Orta | Orta |
Tablodaki buhar basıncı sıralaması, kaynama noktası ve moleküller arası çekim kuvvetleri arasındaki ilişkiyi pekiştirmeye yöneliktir.
8. Adım Adım Çözüm Özeti
-
Grafikteki Sıvıların Sıralanması (Anilin, Su, Dietil Eter)
- Moleküller arası etkileşim en güçlü olan: Anilin
- Orta güçte hidrojeni bağı: Su
- En zayıf çekim: Dietil Eter
- Buhar basınçları ise tam tersi sıralamayla: Dietil Eter > Su > Anilin
-
Neden Bu Sıralama?
- Anilin: Büyük molekül, kuvvetli hidrojen bağları ve ek aromatik etkileşimler → kaynama noktası çok yüksek → buhar basıncı düşük
- Su: Hidrojen bağı vardır → orta seviye kaynama noktası (100°C) → buhar basıncı da orta seviyede
- Dietil Eter: Zayıf moleküller arası kuvvet → kaynama noktası düşük (34.6°C) → buhar basıncı yüksek
-
Sıcaklık Artışının Etkisi
- Tüm sıvılarda sıcaklık arttıkça buhar basıncı mutlaka yükselir.
-
X, Y, ve Z Örneği
- 25°C’de buhar basınçları X=540 mmHg, Y=220 mmHg, Z=370 mmHg
- (a) Moleküller arası çekim en güçlü → Y (en düşük basınç)
- (b) En uçucu → X (en yüksek basınç)
- (c) Y sıvısına X eklenince: buhar basıncı saf Y’ye göre genellikle düşer (çözelti efekti).
9. Sonuç ve Genel Değerlendirme
- Moleküller Arası Çekim Kuvvetleri: Bir sıvının buhar basıncı değerinin temel belirleyicisidir. Çekim kuvvetlerinin güçlü olması buhar basıncını düşürür ve kaynama noktasını yükseltir.
- Uçuculuk: Bir sıvının ne kadar kolay buharlaştığını gösterir. Buhar basıncı yüksekse, sıvı uçucudur.
- Sıcaklık İle Değişim: Sıcaklık yükseldikçe buhar basıncı artar; bu tüm sıvılar için geçerli bir davranıştır.
- Çözelti Oluşumu: Farklı sıvılar veya uçucu olmayan katılar eklenince, yüzeydeki buharlaşan molekül sayısı kısmen azalacağından çoğunlukla toplam buhar basıncı düşer (eğer eklenen maddenin kısmi basıncı düşükse).
Bu bilgilerin ışığında, resimdeki sorunun cevabını özetle şöyle ifade edebiliriz:
- Anilin, su ve dietil eterin buhar basınçları moleküller arası çekim kuvvetleri göz önüne alınarak Anilin < Su < Dietil Eter şeklinde sıralanır.
- Sıcaklık artışıyla her birinin buhar basıncı artar.
- X, Y, Z sıvılarından en yüksek basınç X’e aittir, dolayısıyla en uçucu X’tir. Y’nin basıncı en düşük olduğundan moleküller arası çekim en güçlü Y’dedir.
- Y içinde X çözündüğünde genelde toplam buhar basıncı saf Y’nin buhar basıncından daha düşük olur.
9. Sınıf – Sıvılar ve Buhar Basıncı İle İlgili Soru
Soru:
a) Bu sıvıların (anilin, su, dietil eter) buhar basınçlarını moleküller arası çekim kuvvetlerini temel alarak karşılaştırınız ve nedenini açıklayınız.
b) Sıcaklık arttıkça buhar basınçları nasıl değişmiştir?
c) X, Y ve Z sıvılarının 25 °C’deki buhar basınçları (mmHg cinsinden) tabloda verilmiştir:
- X: 540 mmHg
- Y: 220 mmHg
- Z: 370 mmHg
Buna göre:
- Moleküller arası çekim kuvvetleri en büyük olan sıvı hangisidir?
- 25 °C’ta en uçucu sıvı hangisidir?
- Y sıvısında X çözünürse buhar basıncında nasıl bir değişiklik olur ve neden?
İçindekiler
- Moleküller Arası Çekim Kuvvetlerinin Etkisi
- Buhar Basıncı ve Sıcaklık İlişkisi
- Üç Farklı Sıvının (Anilin, Su ve Dietil Eter) Karşılaştırılması
- X, Y, Z Sıvılarının 25 °C’teki Buhar Basınçları
- Sonuç ve Özet
1. Moleküller Arası Çekim Kuvvetlerinin Etkisi
Bir sıvının buhar basıncı, o sıvının taneciklerinin (moleküllerinin) sıvı yüzeyinden gaz fazına geçme eğiliminin bir göstergesidir. Bu eğilim, büyük ölçüde moleküller arası çekim kuvvetlerine (örneğin hidrojen bağları, dipol-dipol etkileşimleri veya London dağılım kuvvetleri) bağlıdır.
- Çekim kuvveti büyük → Moleküllerin birbirinden kopup gaz fazına geçmesi daha zor → Buhar basıncı düşük.
- Çekim kuvveti küçük → Moleküllerin buhar fazına geçmesi daha kolay → Buhar basıncı yüksek.
2. Buhar Basıncı ve Sıcaklık İlişkisi
Bir sıvının sıcaklığı arttıkça moleküller daha yüksek kinetik enerji kazanır. Böylece sıvıyı terk edip buhar fazına geçebilme olasılıkları artar. Sonuç olarak:
- Sıcaklık yükseldikçe → Buhar basıncı artar.
- Kaynama noktası, buhar basıncının dış basınca (örneğin atmosfer basıncı) eşitlendiği sıcaklıktır.
Bu nedenle soruda “Sıcaklık arttıkça buhar basınçları nasıl değişmiştir?” denildiğinde, artan sıcaklıkla birlikte bütün sıvıların buhar basıncı yükselir şeklinde yanıtlayabiliriz.
3. Üç Farklı Sıvının (Anilin, Su ve Dietil Eter) Karşılaştırılması
Soruda belirtilen üç farklı sıvı:
- Dietil Eter (C₂H₅–O–C₂H₅)
- Su (H–OH)
- Anilin (C₆H₅NH₂)
a) Buhar basınçlarını karşılaştırmak:
- Dietil eter: Görece zayıf dipol-dipol etkileşimleri ve London kuvvetleri baskın. Hidrojen bağı oldukça sınırlı veya yok (eter molekülünde hidrojen doğrudan elektronegatif bir elemente bağlı değil). Dolayısıyla en zayıf çekim kuvvetlerine sahip olduğu için buhar basıncı en yüksek olan sıvıdır.
- Su: Hidrojen bağı kurabilen küçük ve polar bir moleküldür. Oldukça güçlü hidrojen bağları nedeniyle orta düzeyde (dietil eterden daha düşük, anilinden ise genellikle daha yüksek ya da yaklaşık) buhar basıncına sahiptir.
- Anilin: Hem aromatik halka taşıması hem de –NH₂ grubu nedeniyle çok güçlü moleküller arası etkileşimlere sahip olabilir (hidrojen bağı + ek olarak aromatik etkileşimler). Dolayısıyla buhar basıncı en düşük olandır.
Neden?
- Anilin molekülleri arasındaki etkileşimler (özellikle aromatik yüzeysel etkileşimler ve aminin hidrojen bağlı yapısı) su ve diethyl etere kıyasla daha kuvvetlidir. Bu nedenle anilinin sıvı molekülleri birbirinden kolay kopmaz, gaz fazına geçiş zorlaşır ve buhar basıncı düşer.
- Dietil eterde ise moleküller arasındaki çekim kuvveti en zayıftır; buhar basıncı en yüksek çıkar.
- Su, hidrojen bağı yapmasına rağmen moleküler boyutu daha küçük ve yapısı biraz farklı olduğu için anilin kadar kuvvetli çekim kuvvetine sahip değildir; dolayısıyla suyun buhar basıncı anilinden daha yüksek ama dietil eterden düşüktür.
4. X, Y, Z Sıvılarının 25 °C’teki Buhar Basınçları
| Sıvı | 25 °C’deki Buhar Basıncı (mmHg) |
|---|---|
| X | 540 |
| Y | 220 |
| Z | 370 |
a) Moleküller Arası Çekim Kuvveti En Büyük Olan
Buhar basıncı en düşük olan sıvı, çekim kuvveti en büyük olandır. Tablodaki değerlerden en düşük buhar basıncı 220 mmHg ile Y sıvısına aittir. Bu, Y’nin moleküller arası çekim kuvvetlerinin en büyük olduğunu gösterir.
b) 25 °C’ta En Uçucu Sıvı
Buhar basıncı en yüksek olan sıvı, en uçucu sıvıdır. Tablodaki en yüksek basınç 540 mmHg ile X sıvısına ait. Dolayısıyla en uçucu sıvı X.
c) Y Sıvısında X Çözünürse Buhar Basıncı Nasıl Değişir?
Bir çözelti oluştuğunda, uçucu olmayan ya da daha az uçucu madde eklenince toplam buhar basıncı genellikle azalır. Raoult Yasası gereği, çözünen madde sıvı fazda tanecikler arası etkileşimleri artırarak uçucu bileşiğin kısmi basıncını düşürür.
- X ve Y karıştığında: Eğer X uçucu bir maddeyse ve Y de uçucuysa, genel buhar basıncı her iki sıvının mole kesrine bağlı olarak bir ortalama değerine inebilir. Çoğunlukla çözelti saf hâle göre daha düşük toplam buhar basıncına sahip olur. Özellikle Y’nin buhar basıncı düşük ve kuvvetli etkileşimleri varsa, X’in buhar basıncını da kısmen aşağı çeker.
- Sebebi: Sıvı fazda iki farklı madde karıştıkça, X moleküllerinin buhar fazına kaçışı engellenir (yüzeye çıkabilecek X molekülü sayısı görece azalır) ve böylece toplam buhar basıncı düşer.
Özet Tablo
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Moleküller arası kuvvet → Buhar basıncı ilişkisi | Çekim kuvveti büyük olan sıvı → buhar basıncı düşük. Çekim kuvveti küçük → buhar basıncı yüksek. |
| Sıcaklık artışı → Buhar basıncı | Sıcaklık yükseldikçe buhar basıncı artar. |
| Anilin, su, dietil eter sıralaması (buhar basıncı) | En düşük (anilin) < su < en yüksek (dietil eter). |
| X, Y, Z buhar basıncı (25°C) | X = 540 mmHg, Y = 220 mmHg, Z = 370 mmHg. |
| Moleküller arası çekim (X, Y, Z) | Y (220 mmHg) en düşük basınca sahip → çekim kuvveti en büyük. |
| En uçucu (X, Y, Z) | En yüksek basınç X (540 mmHg) → en uçucu sıvı X. |
| X, Y karışımı (çözelti) → buhar basıncı değişimi | Çözünen madde buhar basıncını genelde düşürür. Karışımda uçuculuk azalır (özellikle Y daha güçlü etkileşimlere sahipse). |
5. Sonuç ve Özet
- Anilin – Su – Dietil Eter Karşılaştırması: Anilinin moleküller arası çekimi en güçlü olduğu için buhar basıncı en düşüktür; dietil eter ise en zayıf çekim kuvvetlerine sahip olduğundan buhar basıncı en yüksektir.
- Sıcaklık Artışı: Tüm sıvıların buhar basınçları sıcaklık yükseldikçe artar.
- X, Y, Z Sıvılarının Buhar Basınçları:
- Y’nin basıncı en düşük → en güçlü çekim kuvveti Y’dedir.
- X’in basıncı en yüksek → en uçucu X’tir.
- X ve Y karıştığında, çözeltinin toplam buhar basıncı saf X’e kıyasla düşer (Raoult Yasası etkisi).
Özetle, buhar basıncının sıvılar arası farklılığını anlamak için moleküller arası etkileşimlerin gücü birincil derecede önemlidir. Ayrıca her sıvıda, sıcaklık artışı buhar basıncını yükseltir. Sıvı karışımlarında ise genellikle toplam buhar basıncı bileşenlerin tek başına sahip olduklarından daha düşüktür (özellikle daha kuvvetli moleküller arası etkileşime sahip bir bileşen varsa).