Gönderdiğin metinden örneklerle tabloyu doldurdum. Her örneğin hangi dizeden alındığını da kısaca belirttim — istersen daha fazla örnek ekleyebilirim.
Tablo (örnekler)
- İsim: bulut, yağmur, kar, su, söz, fikir, yollar
(Örnek dizeler: “bulut yağmurun”, “karlar”, “dağların suyu”, “söz”, “fikre” vb.) - Sıfat: mavi, açık, yeni, ak
(Örnek dizeler: “Mavi bulutlar”, “Açık sözle”, “Yeni sözler”, “ak …”) - İsim tamlaması: dağların suyu, halkın sözü
(“Karlar buzlar hep eridi, Dağların suyu yürüdü.” → dağların suyu; “Halkın söz” → halkın sözü) - Sıfat tamlaması: mavi bulutlar, açık söz, yeni sözler
(“Mavi bulutlar belirdi.” → mavi bulutlar; “Açık sözle kalmalı.” → açık söz; “Yeni sözler gerekse” → yeni sözler)
Kısa açıklama:
- İsim: Tek başına varlık/isim bildiren sözcükler (bulut, kar, söz).
- Sıfat: İsimleri niteleyen sözcükler (mavi, açık, yeni).
- İsim tamlaması: İki ismin yan yana gelerek oluşturduğu tamlama (genellikle belirtme/genitif): örn. dağların suyu, halkın sözü.
- Sıfat tamlaması: Sıfat + isim şeklinde niteleme (mavi bulutlar, açık söz).
İstersen her hücreye dizeden tam satır referansı veya ekstra örnekler ekleyeyim. Hangi formatta istersin (yazılı tablo, resim üzerine doldurma, vb.)?
Dilimizin İncelikleri Sorusu: Belirtilen Kelime ve Sözcük Gruplarını Bulup Yazma
Soru Özeti:
Tahlili etiğimiz koşuktan ve Lisan adlı şiirden alınan aşağıdaki parçalardan tabloya belirtilen kelime ve sözcük grup çeşitleri yazılacaktır:
Tabloda istenen kelime/sözcük türleri:
- İsim
- Sıfat
- İsim tamlaması
- Sıfat tamlaması
1. Verilen Metnin İncelenmesi
Aşağıda metinlerden belirgin kelimeler ve sözcük grupları çıkarılmıştır.
A) Tahlili etiğimiz koşuk ve Günümüz Türkçesi ile karşılığı
| Lisan (Eski Türkçe) | Günümüz Türkçesi |
|---|---|
| Kuydı bulut yağmurın | Döktü bulut yağmurunu |
| Kerip tutar ak torun | Gerip tutuyor ak torunu |
| Kirka kodtı ol karın | Kırlara bıraktı karını |
| Akın akar enreşür | Seller akar, şarıldaşır |
| Kar büz kamug erüşdi | Karlar buzlar hep eridi |
| Taglar suyu akışdı | Dağların suyu yürüdü |
| Kökşin bulıt öruşdi | Mavi bulutlar belirdi |
| Kayguk bolup uğrışur | Kayıklar gibi kımıldaşır |
B) Lisan adlı şiirden:
- “Açık sözle kalmalı…”
- “Fikre ışık salmalı…”
- “Müteradif sözlerden Türkçesini almalı.”
- “Yeni sözler gerekse bunda da uy herkese;”
- “Halkın söz yaratmada yollarını benimse.”
2. Kelime Türleri Açıklaması
- İsim: Nesne, varlık, kavram adları (örn. “bulut”, “yağmur”, “kar”).
- Sıfat: İsimleri niteleyen, özellik belirten kelimeler (örn. “ak”, “mavi”).
- İsim tamlaması: İki veya daha fazla isimden oluşan, bir ismi başka isimle niteleyen yapılar.
Örnekler:- “bulut yağmurı” (bulutun yağmuru)
- “dağların suyu”
- Sıfat tamlaması: İsim + sıfat şeklinde olur.
Örnekler:- “ak torun”
- “mavi bulutlar”
3. Tabloya Doldurulacak Örnekler
| Kelime Türü | Örnekler |
|---|---|
| İsim | bulut, yağmur, kar, suyu, söz, yollar |
| Sıfat | ak, mavi, açık, yeni, muteradif |
| İsim Tamlaması | bulut yağmurı, dağların suyu, halkın söz |
| Sıfat Tamlaması | ak torun, mavi bulutlar, açık sözle |
Detaylı Çözüm ve Açıklamalı Örnekler
| Tür | Örnek Cümleden | Açıklama |
|---|---|---|
| İsim | “bulut”, “yağmur”, “kar”, “söz”, “yollar” | Nesne ve kavram isimleri |
| Sıfat | “ak torun” daki “ak”, “mavi bulutlar” daki “mavi” | İsimleri niteleyen özellikleri belirten sıfatlar |
| İsim Tamlaması | “bulut yağmurı”, “dağların suyu”, “halkın söz” | İki ismin bir araya gelmesiyle oluşan tamlamalar |
| Sıfat Tamlaması | “açık sözle”, “ak torun”, “mavi bulutlar” | Sıfat + isim şeklinde tamlama |
Tablo (Cevap Şeklinde)
| Kelime Türü | Örnekler |
|---|---|
| İsim | bulut, yağmur, kar, suyu, söz, yollar |
| Sıfat | ak, mavi, açık, yeni, müteradif |
| İsim Tamlaması | bulut yağmurı, dağların suyu, halkın söz |
| Sıfat Tamlaması | ak torun, mavi bulutlar, açık sözle |
2. Açıklama Sorusu (Başlık 2):
İsim ve sıfatların, bunlarla kurulan tamlamaların metnin içeriğine, diline ve anlatımına katkıları hakkında görüşlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Kısaca İfade Edilecek Katkılar:
- İsimler, metnin aktarmak istediği nesneleri, kavramları belirleyerek konunun temel unsurlarını oluşturur.
- Sıfatlar, bu isimlere nitelik, renk, durum gibi özellikler kazandırarak anlamını zenginleştirir.
- İsim tamlamaları, kavramlar arasında ilişki kurarak metnin daha anlamlı, ifade gücü yüksek olmasını sağlar.
- Sıfat tamlamaları ise durumu, niteliği belirterek anlatımı detaylandırır ve şiirin musiki ve ahengini artırır.
- Eski Türkçe ve günümüz Türkçesi karşılaştırmasıyla dilin gelişimi, anlam ve anlatım zenginliği açıkça görülmektedir.
Özet:
- Metindeki isim, sıfat, isim tamlaması ve sıfat tamlaması örnekleri incelenmeli,
- Metnin anlamını ve duygusunu oluşturan bu kelime türlerinin ve tamlamaların dili zenginleştirdiği vurgulanmalı,
- Eski Türkçe’deki bazı kelimelerin günümüz dilinde karşılıklarının nasıl değiştiği örneklerle anlaşılmalı.
Elinizdeki şiir ve metne göre yukarıdaki tabloda belirtilen örnekleri yazabilirsiniz.