Resimli Soru 06-10-2025 20:42:19 Görevleri Çözüm
Sorular ve Cevapları
1- 2. Örnek olayda ortaya çıkabilecek sağlık ve çevre sorunları nelerdir?
- Cevap:
- Gaz zehirliği
- Canlı ölümleri
- Solunum sorunları
- Sinir hastalıkları
- İleri çevre kirliliği
2- 3. Örnek olaylardaki ortak problemi özetleyerek yazınız.
- Cevap:
Kimyasallarla çalışırken güvenlik tedbirlerinin alınmaması sonucu çevre ve insan sağlığını etkileyen zarar verici kazalar oluşması.
3- 4. Örnek olaylarda gerçekleşen tepkimeleri araştırarak yazınız. Bu olaylarda kazaya neden olan maddeleri belirtiniz.
- Cevap:
Kimyasal tepkime:
\mathrm{NaClO + 2HCl \rightarrow NaCl + H_2O + Cl_2}
- Burada kazaya neden olan maddeler:
- Sodyum hipoklorit (NaClO)
- Hidroklorik asit (HCl)
- Tepkime sonucu açığa çıkan klor gazı (Cl₂) zehirli ve sağlık açısından tehlikeli bir gazdır.
4- 5. Örnek olaylardaki kazalar hangi laboratuvar güvenlik kurallarının ihmali sonucu oluşmuştur? Bu kazaların yaşanmaması için alınabilecek önlemler nelerdir? Bu önlemleri çok yönlü bakış açısıyla değerlendiriniz.
- Cevap:
| İhmal Edilen Güvenlik Kuralları | Alınabilecek Önlemler |
|---|---|
| - Kimyasal maddelerin etiketlerinin okunmaması | - Kimyasalların etiketlerinin dikkatlice okunması |
| - Güvenlik ekipmanlarının kullanılmaması | - Eldiven, maske, koruyucu gözlük gibi kişisel koruyucu kullanımı |
| - Kimyasalların kontrolsüz bir şekilde karıştırılması | - Kimyasal maddelerin uygun şekilde saklanması ve karıştırılması |
| - Kimyasalların uygun depolama koşullarına uyulmaması | - Depolama alanlarının düzenlenmesi ve kimyasal uyumuna dikkat edilmesi |
| - Acil durum prosedürlerinin bilinmemesi ve uygulanmaması | - Acil durum tatbikatları yapılması ve eğitim verilmesi |
- Çok yönlü değerlendirme:
- Hem çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından,
- Hem çevreye zarar vermemek için,
- Hem de tehlikeli gaz ve kimyasal sızıntılarını önlemek için güvenlik kuralları mutlaka uygulanmalıdır.
- Kimyasal maddelerin etiketlenmesi, güvenlik eğitimi verilmesi ve doğru depolama şarttır.
- Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kimyasal madde yönetimi kuralları dikkate alınmalıdır.
Özet Tablosu
| Soru Numarası | Soru Başlığı | Önemli Noktalar |
|---|---|---|
| 2 | Sağlık ve Çevre Sorunları | Gaz zehirliği, canlı ölümleri, solunum ve sinir hastalıkları |
| 3 | Ortak Problemin Özeti | Güvenlik önlemi alınmadan kimyasallarla çalışılması |
| 4 | Kimyasal Tepkime ve Maddeler | NaClO + HCl → NaCl + H2O + Cl2 (zehirli klor gazı açığa çıkar) |
| 5 | Güvenlik İhmalleri ve Önlemler | Etiket okuma, kişisel koruyucu, uygun depolama, eğitim |
Yılmaz @Yilmaz, sorunuzdaki kimya güvenlik sorularını yukarıda detaylı olarak cevaplattım. Eğer başka sorularınız varsa yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım!
Resimli Soru 06-10-2025 20:42:19
Soru:
2. Örnek olaylarda ortaya çıkabilecek sağlık ve çevre sorunları nelerdir?
3. Örnek olaylardaki ortak problemi özetleyerek yazınız.
4. 1. ve 4. örnek olaylarda gerçekleşen tepkimeleri araştırarak yazınız. Bu olaylarda kazaya neden olan madde/durumları belirleyiniz.
5. Örnek olaylardaki kazalar hangi laboratuvar güvenlik kurallarının ihmali sonucu oluşmuştur? Bu kazaların yaşanmaması için alınabilecek önlemler nelerdir? Bu önlemleri çok yönlü bakış açısıyla değerlendiriniz.
Table of Contents
- Örnek Olaylarda Sağlık ve Çevre Sorunları
- Ortak Problemin Özeti
- 1. ve 4. Örnek Olay Tepkimeleri
- İhmal Edilen Güvenlik Kuralları ve Alınacak Önlemler
- Özet Tablosu
1. Örnek Olaylarda Sağlık ve Çevre Sorunları
| Örnek Olay No | Olay Özeti | Sağlık Sorunları | Çevre Sorunları |
|---|---|---|---|
| 1 | Seramik ve fayans yüzeyini temizlemek için güçlü bir asit (HCl) kullanımı. | • Cilt ve gözde kimyasal yanıklar | |
| • Solunum yollarında irritasyon, öksürük, bronşit riski | • Atık asidin kanalizasyona karışmasıyla su kaynaklarının asitlenmesi | ||
| • Minerallere zarar, ekosistem bozulması | |||
| 2 | Kimyasal madde üreten fabrikadan arıtılmadan denize bırakılan atıklar. | • Ağır metal (ör. Pb, Cd) birikimi: toksik etkiler | |
| • Deri ve solunum sorunları, karsinojen risk | • Sucul canlılarda biyobirikim | ||
| • Ekolojik dengenin bozulması, ötrofikasyon | |||
| 3 | Öğretmenin hidrokarbonat içindeki sodyum (Na) metalini suya atması. | • Şiddetli yanma ve patlama riski | |
| • Metallerle temas sonucu kimyasal yanık | • Ortama yüksek pH’lı metal‐hidroksit atıkları | ||
| • Sıcak su ile erozyon, yerel habitatın zarar görmesi | |||
| 4 | Sodyum hipoklorit (NaClO) ile hidroklorik asidin (HCl) karıştırılması. | • Zor nefes alma, boğaz yanması (Cl₂ gazı toksik) | |
| • Göz ve solunum yollarında güçlü irritasyon | • Toxic klor gazının yayılması | ||
| • Atmosferde asit yağmuru potansiyeli | |||
| 5 | Yağlı tencere kapaklarının tezgâha bırakılması ve düşen öğrencinin yaralanması. | • Fiziksel yaralanma (çarpma, kesik, burkulma) | • Kirli atık suyun dökülmesiyle su kirliliği |
| • Kaygan yüzeyler nedeniyle çevresel risk |
2. Örnek Olaylardaki Ortak Problemin Özeti
Tüm vakalarda ortaya çıkan ortak problem, kimyasal maddelerin yanlış veya kontrolsüz kullanımı ve laboratuvar ortamında güvenlik kurallarının (PPE, uygun atık yönetimi, havalandırma vb.) ihmal edilmesidir. Bu ihmal, hem insan sağlığına hem de çevreye ciddi zararlar vermektedir.
3. 1. ve 4. Örnek Olay Tepkimeleri
3.1. 1. Örnek Olay: HCl ile karbonat reaksiyonu
Güçlü asit olan HCl, seramik üzerindeki kireci (CaCO₃) çözerek CO₂ çıkışına neden olur:
CaCO_3 + 2\,HCl \;\longrightarrow\; CaCl_2 + H_2O + CO_2\uparrow
Kazaya neden olan durum:
• Zayıf koruyucu ekipman (eldiven/gözlük)
• Yetersiz havalandırma (ortamdaki CO₂ ve sıçrama riski)
3.2. 4. Örnek Olay: NaClO ile HCl reaksiyonu
Sodyum hipoklorit ve hidroklorik asit reaksiyonunda klor gazı açığa çıkar:
NaClO + 2\,HCl \;\longrightarrow\; NaCl + H_2O + Cl_2\uparrow
Kazaya neden olan durum:
• Gaz maskesi veya çeker ocak kullanılmaması
• Dozaj ve karıştırma oranlarının kontrolsüz olması
4. İhmal Edilen Güvenlik Kuralları ve Alınacak Önlemler
| İhmal Edilen Kural | Sonuç/Olay No | Alınacak Önlemler |
|---|---|---|
| Kişisel Koruyucu Donanım (PPE) eksik | 1, 3, 4 | • Eldiven, yüz siperi/gözlük ve laboratuvar önlüğü |
| • Uygun solunum maskesi (toz/gaz filtresi) | ||
| Havalandırma/Çeker ocak yok | 1, 4 | • Klorlu ve asidik reaksiyonlar çeker ocakta yapılmalı |
| • Ortam CO₂ ve Cl₂ sensörleriyle izlenmeli | ||
| Kimyasal atık yönetimi hatası | 1, 2, 3 | • Asidik/alkalik atıklar ayrı toplama şişelerinde |
| • Ağır metal içeren endüstriyel atıklar özel bertaraf tesisine gönderilmeli | ||
| Düzenli eğitim ve risk analizi yok | Tüm vakalar | • Periyodik GHS/CLP temel eğitimleri |
| • Acil durum tatbikatları ve risk puantaj tablosu | ||
| İşaretleme ve etiketleme eksik | Tüm vakalar | • Kimyasalların MSDS’li kutularda muhafazası |
| • Görünür tehlike uyarı etiketleri ve renk kodlaması | ||
| İş yeri düzeni ve evrak kontrolü zayıf | 5 | • Tezgâh düzeni ve kaygan yüzeyleri önleyici paspas/işaret |
| • Ergonomik yerleşim, yol boşluklarının korunması |
Çok Yönlü Değerlendirme:
- Öğrenci: Temel PPE alışkanlığı kazanmadan tehlikeli reaksiyon yapmamalı.
- Öğretmen/Lab Sorumlusu: Eğitim, denetim ve acil durum planlarını sürekli gözden geçirmeli.
- Kurum/Yönetim: Uygun laboratuvar altyapısı (çeker ocak, sensörler), atık protokolleri ve belgelendirme sağlamalı.
5. Özet Tablosu
| Soru No | Kısa Cevap |
|---|---|
| 2 | Yanık, solunum ve toksik etkiler; su, toprak, hava kirliliği. |
| 3 | Güvenlik önlemleri ve doğru kimyasal yönetimi eksikliği. |
| 4 |
- CaCO_3+2HCl\to CaCl_2+H_2O+CO_2
- NaClO+2HCl\to NaCl+H_2O+Cl_2
Kazaya neden: PPE ve çeker ocak yokluğu. |
| 5 | PPE eksikliği, havalandırma yetersiz, hatalı atık yönetimi, işaretleme ve eğitim açığı. Önlemler: Eldiven/gözlük, çeker ocak, MSDS’li depolama, eğitim. |
Özet:
Örnek olaylarda ortak sorun, kimyasalların yanlış kullanımı ve laboratuvar güvenlik kurallarının ihmal edilmesidir. Bu durum, hem sağlık (yanık, solunum sorunları, toksik etkiler) hem de çevre (su/atmosfer kirliliği, ekosistem zararları) açısından ciddi risk oluşturur. Temel çözüm; PPE kullanımı, çeker ocak ve doğru atık yönetimi, periyodik eğitim ve net etiketleme ile sağlanabilir.