Verilen I ve II numaralı metinlerde sırasıyla Hz. Muhammed’in (sav.) aşağıdaki özelliklerinden hangileri üzerinde durulmuştur?
A) I → İstişareye Önem vermesi / II → Merhametli oluşu
B) I → Cesareti / II → Kararlılığı
C) I → Doğruluğu ve Güvenilirliği / II → Kararlılığı
D) I → Doğruluğu ve Güvenilirliği / II → Hakkı gözetmedeki hassasiyeti
Cevap:
Bu çoktan seçmeli soruda, I numaralı metinde Hz. Muhammed’in (sav.) doğruluğu ve güvenilirliği, II numaralı metinde ise kararlılığı ön plana çıkarılmaktadır. Dolayısıyla doğru seçenek C şıkkıdır.
İçindekiler
- Soruya Genel Bakış
- I Numaralı Metnin Analizi
- II Numaralı Metnin Analizi
- Seçeneklerin Değerlendirilmesi
- Hz. Muhammed’in (sav.) Doğruluk ve Güvenilirlik Özelliği
- Hz. Muhammed’in (sav.) Kararlılık Özelliği
- Ek Bağlam: Taif ve Huneyn Olaylarının Kısa Tarihçesi
- Sorunun Cevabına Götüren Temel İpuçları
- Karşılaştırmalı Tablo
- Özet ve Sonuç
1. Soruya Genel Bakış
Bu soru, Hz. Muhammed’in (sav.) hayatından iki farklı örnek (metin) sunarak, bu örneklerin hangi ahlaki ve kişilik özelliklerini öne çıkardığını test etmektedir. Soru metninde, iki ayrı paragraf şeklinde düzenlenmiş bu olay veya davranış örnekleri yer almaktadır:
- I Numaralı Metin: Hz. Muhammed’in (sav.) kendisine düşmanlık edenlerin bile ona değerli eşyalarını tereddüt etmeden emanet ettikleri ve hicret esnasında, yanında bulunan emanetleri sahiplerine geri ulaştırması için Hz. Ali’yi görevlendirdiği anlatılmıştır.
- II Numaralı Metin: Taif’te şiddet görmesine rağmen ümidini kaybetmemesi, sabrını koruması ve Huneyn Savaşı’nda dağılmış Müslümanları toparlayıp düşman üzerine korkusuzca yürümesi anlatılmaktadır.
Bu iki metnin anahtar noktalarını yakından incelediğimizde, birincisinde açıkça “güvenilirlik” ve “doğruluk” vurgulanırken, ikincisinde “kararlılık” vurgusu vardır.
2. I Numaralı Metnin Analizi
I numaralı metin şu cümlelere odaklanmaktadır:
- “Hz. Muhammed’e (sav.) düşmanlık edenler bile en değerli eşyalarını gözleri arkada kalmadan ona emanet etmiştir.”
- “O (sav.) Medine’ye hicret edeceği zaman, kendisinde bulunan emanetleri sahiplerine teslim etmesi için Hz. Ali’yi görevlendirmiştir.”
Yorum: Burada Hz. Muhammed’in (sav.) çevresinde, hatta karşıt görüşlü kimseler arasında bile tam bir güven olduğu açıkça görülür. Peygamberimize (sav.) duyulan bu güven, doğruluğu (sözünde durma, hilesiz ve dürüst olma) ve güvenilirliği (emaneti sahibine iade etme, kimseyi mağdur etmeme) şeklinde özetlenebilir. Arapçada “el-Emin” sıfatının kendisine verilmiş olması da bu düşünceyi destekler. Dolayısıyla I. metin, Doğruluk ve Güvenilirlik kavramlarını ön plana çıkarmaktadır.
3. II Numaralı Metnin Analizi
II numaralı metinde iki önemli hadise öne çıkmaktadır:
- Taif Yolculuğu: Tebliğ amacıyla gittiği Taif’te düşmanca tutumla karşılaşmasına, taşlanmasına ve ayaklarının kanlar içinde kalmasına rağmen Hz. Muhammed (sav.) “sebatını bozmamış ve ümitsizliğe düşmemiştir.”
- Huneyn Savaşı: Düşmanın pususu karşısında dağılan Müslümanlara rağmen Hz. Muhammed (sav.) geri adım atmadan hem düşman üzerine yürümüş hem de ashabını toparlamıştır.
Bu örnekler, nebînin dirayeti, kararlılığı, metaneti ve cesareti ile ilgilidir. Verilen örneklerin ortak teması ise özellikle [kararlılık], [direnç], [asla pes etmeme] gibi hususlardır. Metinde “kararlılık”, “ebdâ ümitsizliğe kapılmama” ve “moral motivasyonu aşağı çekmeme” yönüyle öne çıkar.
4. Seçeneklerin Değerlendirilmesi
-
A Şıkkı: I → İstişareye Önem vermesi / II → Merhametli oluşu
- I. metinde “istişare” (danışma) ile ilgili bir vurgu yoktur.
- Metinde Hz. Ali’ye yalnızca emanetleri teslim etmesi için görev verilmesinden bahsedilir, bu “istişare” değil bir “emanet” meselesidir. Dolayısıyla A şıkkı doğru değildir.
-
B Şıkkı: I → Cesareti / II → Kararlılığı
- I. metinde cesaret temasından ziyade güvenilirlik ve emaneti ehline teslim etme öne çıkar. Cesur davranış ile doğrudan ilgili değildir. Bu nedenle B şıkkı da uyumlu değildir.
-
C Şıkkı: I → Doğruluğu ve Güvenilirliği / II → Kararlılığı
- I. metinde, düşmanların bile onu güvenilir bulması, Hz. Muhammed’in (sav.) “el-Emin” oluşu açıkça vurgulanır.
- II. metinde ise düşmanla karşı karşıya kalmasına rağmen geri adım atmaması, ümidini yitirmemesi ve Müslümanları yeniden organize etmesi, “kararlılık” niteliğini gösterir.
- Bu açıklamalar C şıkkıyla tamamen örtüşmektedir.
-
D Şıkkı: I → Doğruluğu ve Güvenilirliği / II → Hakkı gözetmedeki hassasiyeti
- II. metindeki örnekler düşman karşısında sebat, metanet ve kararlılığa vurgu yapmakta, doğrudan “hakkı gözetmedeki hassasiyet” konusuna özel bir vurgu bulunmamaktadır.
- Bu nedenle II. metni “hakkı gözetmedeki hassasiyet” şeklinde açıklamak isabetli değildir.
Bu değerlendirmeye göre söz konusu metinlerin hazırladığı zeminde en uygun cevap C şıkkıdır:
- I Metin: Doğruluk ve Güvenilirlik
- II Metin: Kararlılık
5. Hz. Muhammed’in (sav.) Doğruluk ve Güvenilirlik Özelliği
Hz. Muhammed (sav.) hem peygamberlik öncesi yaşantısında hem de peygamberlik döneminde dürüstlüğü ve sözünde durmasıyla tanınmıştır. Mekke toplumunda kendisine:
- “el-Emin” (güvenilir kimse),
- “es-Sâdık” (son derece doğru sözlü),
gibi sıfatlar verilmiş, herkesin çekinmeden varlıklarını, kıymetli eşyalarını ona emanet ettikleri kaydedilmiştir. Bu güven, yalnızca arkadaşlarından ya da ailesinden değil, ona karşı mesafeli duran, hatta düşmanlık besleyen kişilerden de gelmiştir. Dolayısıyla, I numaralı metindeki örnek, tam da bu özelliğin altını çizmektedir.
Öne Çıkan Noktalar:
- Emanetlere hıyanet etmeme,
- Başkalarının haklarına riayet etme,
- Toplumun her kesimince onay görmüş bir “güven merkezi” olma.
6. Hz. Muhammed’in (sav.) Kararlılık Özelliği
“Kararlılık” (azim, sebat) denildiğinde, Hz. Muhammed’in (sav.) zorluklar karşısında yılmaması akla gelir. İslâm davetinin ilk yıllarından itibaren türlü baskılar, boykotlar, hakaretler ve hatta suikast teşebbüsleriyle karşılaşmasına rağmen davasından vazgeçmemiştir. Özellikle:
- Taif’te yaşadığı zorlu anlar,
- Uhud Savaşı’ndaki kayıplar,
- Hendek’teki çetin kuşatma,
- Huneyn’deki ani saldırı karşısında gösterdiği metanet,
onun “kararlılık” niteliğinin en belirgin tezahürlerindendir. II numaralı metinde yer alan Taif olayı ve Huneyn Savaşı örnekleri de bu duruşun çok somut örnekleridir.
Öne Çıkan Noktalar:
- Fiziksel saldırıya rağmen vazgeçmeme,
- Asla ümitsizliğe kapılmama,
- Etrafındakileri motive edip morallerini düzeltme,
- Zorluk anında dahi inisiyatif alma.
7. Ek Bağlam: Taif ve Huneyn Olaylarının Kısa Tarihçesi
Taif Olayı
Mekke’de İslam’a karşı muhalefet artınca Hz. Muhammed (sav.), Taif’e giderek yeni bir tebliğ sahası ve destek aradı. Ancak Taif halkının ileri gelenleri peygamberimizi (sav.) kabul etmediler. Bazı rivayetlere göre halk, Hz. Muhammed (sav.)’i taşlayarak kovdu, ayakları kan içinde kaldı. Buna karşın O, Allah’tan bu insanlara hidayet vermesi için dua etti ve asla beddua etmedi. Bu, hem merhametini hem de sabrını gösterse de aynı zamanda kararlılık ve azim boyutunu da ifade eder: Tüm bu şiddete rağmen davetinden vazgeçmemiştir
!