Yukarıdaki Sorunun Çözümü
Soru: Yukarıda numaralandırılmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü cümle olur?
Cümlelerin Anlamını ve Bağlamını İnceleme
Numaralandırılmış cümleler şunlardır:
- I. İlaç tedavisi ve psikolojik bir tedavi olan psikoterapötik uygulamalar birlikte yürütüldüğünde iyileşme gözlemlenebilmektedir.
- II. Çocukluk travmaları gibi psikososyal nedenlerin yanı sıra genetik faktörler de aralıklı patlayıcı bozukluğa sebep olabilmektedir.
- III. Bozukluğun belirtileri arasında alkol ve uyuşturucudan ötürü vücudun zarar görmesi, antisosyal ve borderline kişilik bozuklukları, kişilik ve davranış değişiklikleri yer almaktadır.
- IV. Serotonin, noradrenalin ve dopamin gibi çeşitli nörotransmitter sistemlerindeki düzensizlikler de bozukluğun oluşmasında ittirici güç olmaktadır.
- V. Saldırganlık dürtülerine karşı koyamama atakları ile tanımlanan aralıklı patlayıcı bozukluğun -önceleri oldukça nadir görülse de- günümüzde görülme sıklığı bir hayli artmıştır.
Cümleleri Sıralama Mantığı
Cümleleri anlamlı bir bütün olacak şekilde sıralamak için konuyu tanımlayan cümleyi (giriş cümlesini) ve gelişme-destekleyici cümleleri doğru sıralamak gerekiyor.
Sıralama: I - IV - II - III - V
- I. Tedaviyle ilgili genel bir bilgi veriyor (giriş cümlesi).
- IV. Nörotransmitter sistemlerindeki düzensizlikler ile bozukluk ilişkilendiriliyor (bilimsel nedenler).
- II. Çocukluk travmaları ve genetik faktörlerin bu bozukluğu nasıl etkilediğini anlatıyor.
- III. Bozukluğun belirtileri sıralanıyor.
- V. Bozukluğun önceden nadir olup günümüzde sık görüldüğüne dair son cümle (sonuç cümlesi).
Baştan Üçüncü Cümle Hangisidir?
Bu sıralamada baştan üçüncü cümle II. numaralı cümledir.
Doğru Cevap: B) II
@username
Paragrafı sıralayınız hangisi baştan üçüncü olur?
Answer:
Bu soru, beş numaralı cümlenin (V) tanım ve genel bilgi verdiği (aralıklı patlayıcı bozukluğu tanıtarak “günümüzde görülme sıklığının arttığından” söz ettiği) için en uygun giriş cümlesi kabul edildiği bir dizilişe dayanmaktadır. Devamında, bozukluğun nedenleri (II), belirtileri (III), oluşumundaki nörobiyolojik etkenler (IV) ve tedavisi (I) şeklinde bir akış görülür. En mantıklı bütünlüğü sağlayan sıralama şu şekildedir:
- V – (Bozukluğun tanımı ve görülme sıklığı)
- II – (Psikososyal ve genetik nedenler)
- III – (Belirtiler)
- IV – (Nörotransmitter sistemindeki düzensizlikler)
- I – (İlaç ve psikoterapi tedavisi)
Bu dizilimde metin, önce bozukluğu tanıtıp yaygınlaşmasından bahsederek (V) başlar, ardından nedenlerini (II), belirtilerini (III) ve biyolojik arka planını (IV) açıklar, en sonda da bozukluğun tedavisini (I) verir. Böylece sıralamada baştan üçüncü cümle “III” olduğu için doğru cevap C) III şeklindedir.
@username
Paragrafı sıralayınız: Hangisi baştan üçüncü olur?
Cevap:
Aşağıdaki beş cümle, “aralıklı patlayıcı bozukluk” hakkında bir bütün oluşturacak şekilde sıralandığında, baştan üçüncü cümle III numaralı cümle olmaktadır. Bu sıralama mantığını ve neden bu sonuca ulaştığımızı adım adım inceleyelim.
İçindekiler
- Cümlelerin Orijinal Hali
- Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Nedir?
- Cümlelerin Mantıksal Olarak Birleştirilmesi
- Doğru Sıralamayı Belirleme Adımları
- Sıralamanın Gerekçeli Açıklaması
- Sıralama Tablosu
- Örnek Paragraf (Tam Metin)
- Sık Yapılan Hatalar ve İpuçları
- Konu ile İlgili Özet
1. Cümlelerin Orijinal Hali
Soruda yer alan beş cümle şu şekildedir:
- (I) İlaç tedavisi ve psikolojik bir tedavi olan psikoterapötik uygulamalar birlikte yürütüldüğünde iyileşme gözlemlenebilmektedir.
- (II) Çocukluk travmaları gibi psikososyal nedenlerin yanı sıra genetik faktörler de aralıklı patlayıcı bozukluğa sebep olabilmektedir.
- (III) Bozukluğun belirtileri arasında alkol ve uyuşturucudan ötürü vücudun zarar görmesi, antisosyal ve borderline kişilik bozuklukları, kişilik ve davranış değişiklikleri yer almaktadır.
- (IV) Serotonin, noradrenalin ve dopamin gibi çeşitli nörotransmitter sistemlerindeki düzensizlikler de bozukluğun oluşmasında ittirici güç olmaktadır.
- (V) Saldırganlık dürtülerine karşı koyamama atakları ile tanımlanan aralıklı patlayıcı bozukluğun –önceleri oldukça nadir görülse de– günümüzde görülme sıklığı bir hayli artmıştır.
Bu cümleler, bir metin oluşturacak şekilde mantıklı bir sırayla dizildiğinde hangi cümle üçüncü sırada yer alır sorusu, cevaben “(III)” olduğunu ortaya koyar.
2. Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Nedir?
Metinde bahsi geçen “aralıklı patlayıcı bozukluk,” kişide zaman zaman kontrol edilemeyen öfke saldırıları, saldırganlık ve şiddet eğilimleri şeklinde kendini gösterebilen bir dürtü kontrol bozukluğudur. Belirli tetikleyicilerle ortaya çıkan bu ataklar, kişinin hem kendisine hem de çevresine zarar verme potansiyeli taşır. Fizyolojik (nörotransmitter) dengesizlikler, genetik faktörler, psikososyal etkenler ve çocukluk travmaları bozukluğun ortaya çıkmasında sıkça vurgulanan etmenlerdir. Tedavisi çoğu zaman hem ilaç desteğini hem de psikoterapötik yaklaşımları içerir.
3. Cümlelerin Mantıksal Olarak Birleştirilmesi
Bir metin kurgulanırken genellikle şu mantıksal yapı izlenir:
- Tanımlama / Giriş: Konu veya bozukluk tanıtılır, genel bir fikir verilir.
- Nedenler / Etkenler: Bozukluğun ya da tartışılan konunun ortaya çıkma sebepleri aktarılır.
- Belirtiler / Bulgular: Konunun belirtileri veya gözlemlenen durumları sıralanır.
- Ek Bilgilendirme (Fizyolojik Mekanizmalar, Daha Detaylı Nedenler): Daha özel veya detaylı açıklamalara yer verilir.
- Çözüm / Sonuç / Tedavi Yöntemleri: Eğer bir hastalık veya bozukluk söz konusu ise, tedavi yöntemleri veya çözüm önerileri anlatılır.
Bu beş cümleyi de aynı çerçevede düşünerek hangi cümlelerin nerede durmasının mantıklı olduğuna karar verilebilir.
4. Doğru Sıralamayı Belirleme Adımları
-
(V) ile Başlamak (Giriş)
- (V) numaralı cümle, bozukluğun adını veriyor, “aralıklı patlayıcı bozukluğun… günümüzde görülme sıklığı bir hayli artmıştır” diyerek genel bir çerçeve çiziyor. Genellikle bir konuyu tanıtmak için bozukluğun ne olduğuna dair temel bilgi verilir veya durumun yaygınlık düzeyi belirtilir. Dolayısıyla metnin giriş cümlesi olmaya oldukça uygundur.
-
(II) ile Nedenlerin Bir Bölümünü Açıklamak
- (V)’den hemen sonra, “psikososyal ve genetik faktörler” gibi genel ve önemli etkenleri vurgulayan (II) numaralı cümle uygun görünür. Konu tanıtıldıktan sonra okuyucuya, bozukluğun kaynaklarını (çocukluk travması, genetik faktörler vb.) gösterip sebep sonuç ilişkisi kurmak mantıklıdır.
-
(III) ile Belirtileri Sıralamak
- Metin, bozukluğun nedenlerinden bahsettikten sonra, doğal olarak bozukluğun hangi belirtilerle kendini gösterdiğini anlatmaya geçer. (III) numaralı cümle de tam olarak bu görevi üstlenir: Alkol ve uyuşturucu kullanımından kaynaklanan zararlar, antisosyal ve borderline kişilik bozuklukları vb.
- Bu nedenle (III), “baştan üçüncü cümle” konumunda yer alır.
-
(IV) ile Nörotransmitter Sistemlerini Eklemek
- Nedenler anlatılırken bir kısım genetik/psikososyal faktörler (II) verildi; (IV) ise fizyolojik veya nörobiyolojik arka planı pekiştirir. Serotonin, noradrenalin, dopamin gibi kimyasalların dengesizliklerini vurgular. Bu aşamada okuyucuya daha derin bir mekanizma sunulmuş olur.
-
(I) ile Tedaviyi Sonuç Olarak Vermek
- Son cümlede genellikle çözüm, tedavi veya sonuca yönelik vurgular yapılır. (I) numaralı cümle, “İlaç tedavisi ve psikoterapi” birleştiğinde iyileşmenin gözlemlenebileceğini söyler. Bu, metnin bütünleyici kapanışını oluşturur ve konuyu mantıklı bir akışla sonlandırır.
Bu adımları takip ettiğimizde, ortaya V – II – III – IV – I şeklinde bir sıralama çıkar ve baştan üçüncü cümle (III) olur.
5. Sıralamanın Gerekçeli Açıklaması
- (V): Aralıklı patlayıcı bozukluk tanımı ve artış vurgusu → Giriş.
- (II): Psikososyal ve genetik faktörlerin etkisi → Sebeplerin ortaya konması.
- (III): Belirtiler → Bozukluğun dışa vurum şekillerinin açıklanması (alkol, uyuşturucu kullanımı, kişilik bozuklukları vb.).
- (IV): Nörotransmitter sistemlerindeki dengesizlikler → Biyolojik altyapının aktarılması, nedenlerin daha detaylı açıklaması.
- (I): İlaç ve psikoterapi ile iyileşme → Tedavi/çözüm evresi ve paragrafın sonuç kısmı.
Bu dizilimle birlikte okuyan kişi, önce bozukluğun ne olduğunu ve yaygınlığını öğrenir, ardından sebeplerini (psikososyal, genetik, nörobiyolojik) ve belirtilerini kavrar, en sonunda da tedavi yaklaşımına dair temel bir fikir edinir.
6. Sıralama Tablosu
Aşağıda cümlelerin mantıksal sıralamasını ve her birinin metindeki işlevini özetleyen bir tablo yer almaktadır:
| Sıra | Cümle Numarası | Cümle Başlangıcı | Metindeki İşlevi |
|---|---|---|---|
| 1 | (V) | “Saldırganlık dürtülerine karşı koyamama atakları ile tanımlanan…” | Giriş ve tanımlama: Bozukluğun adı ve artış. |
| 2 | (II) | “Çocukluk travmaları gibi psikososyal nedenlerin yanı sıra genetik faktörler…” | Sebep(ler) anlatımı: Psikososyal + genetik. |
| 3 | (III) | “Bozukluğun belirtileri arasında alkol ve uyuşturucudan ötürü…” | Belirtiler / dışa vurum. |
| 4 | (IV) | “Serotonin, noradrenalin ve dopamin gibi çeşitli nörotransmitter sistemlerindeki düzensizlikler…” | Biyolojik altyapı, fizyolojik neden. |
| 5 | (I) | “İlaç tedavisi ve psikolojik bir tedavi olan psikoterapötik uygulamalar birlikte yürütüldüğünde…” | Tedavi/çözüm: İlaç + psikoterapi önerisi. |
Tabloda da görüldüğü üzere baştan üçüncü sırada (III) numaralı cümle yer almaktadır.
7. Örnek Paragraf (Tam Metin)
Aşağıda, sıraladığımız cümleleri bir bütün olarak görebiliriz:
- (V) Saldırganlık dürtülerine karşı koyamama atakları ile tanımlanan aralıklı patlayıcı bozukluğun –önceleri oldukça nadir görülse de– günümüzde görülme sıklığı bir hayli artmıştır.
- (II) Çocukluk travmaları gibi psikososyal nedenlerin yanı sıra genetik faktörler de aralıklı patlayıcı bozukluğa sebep olabilmektedir.
- (III) Bozukluğun belirtileri arasında alkol ve uyuşturucudan ötürü vücudun zarar görmesi, antisosyal ve borderline kişilik bozuklukları, kişilik ve davranış değişiklikleri yer almaktadır.
- (IV) Serotonin, noradrenalin ve dopamin gibi çeşitli nörotransmitter sistemlerindeki düzensizlikler de bozukluğun oluşmasında ittirici güç olmaktadır.
- (I) İlaç tedavisi ve psikolojik bir tedavi olan psikoterapötik uygulamalar birlikte yürütüldüğünde iyileşme gözlemlenebilmektedir.
Bu tam metin, paragraf bütünlüğü ve mantıksal akış açısından incelendiğinde hem konuya giriş yapıyor hem de tanım, sebepler, belirtiler ve tedavi sürecini organize bir şekilde sunuyor.
8. Sık Yapılan Hatalar ve İpuçları
- Tanıma Yer Vermeden Tedaviden Bahsetmek: Metne doğrudan tedaviye değinerek başlamak, okuyucunun “Bu tedavi hangi durum için uygulanıyor?” sorusuna net cevap alamamasına neden olur.
- Belirtileri Başta Vermek: Okuyucu bozukluğun ne olduğunu veya nedenlerini öğrenmeden belirtilere maruz kalırsa, bütünlük bozulur.
- Neden ve Belirtiyi Karıştırmak: Sebeplerle belirtilerin aynı kategoride verilmesi, metnin anlaşılmasını zorlaştırır. Birinde “Bu bozukluk neden oluşur?” sorusuna, diğerinde “Bu bozukluğun tipik gördüğümüz yansımaları nelerdir?” sorusuna cevap aranır.
- Tedaviyi Ortaya Yerleştirmek: Genelde tedaviyi anlatmak için önce bozukluğun ve belirtilerin tam olarak anlaşılması beklenir.
- Kısa ve Kopuk Cümleler Kurmak: Akışın bozulmaması adına ara bağlaçlar (“bunun yanında,” “dahası,” “öte yandan” vb.) kullanılarak akıcı bir metin oluşturulmalıdır.
9. Konu ile İlgili Özet
- Temel amacımız, beş numaralı cümlenin (V) konuyu tanıtması, ikinci cümlenin (II) bozukluğun temel nedenlerini özetlemesi, üçüncü cümlenin (III) belirtileri aktarması, dördüncü cümlenin (IV) fizyolojik mekanizmayı açıklaması ve son cümlenin (I) tedaviye vurgu yapması şeklinde bir akış sağlamaktır.
- Bu mantıkla baktığımızda, “baştan üçüncü” cümle, belirtileri veren (III) numaralı cümledir.
- Sorunun yanıtı, çoktan seçmeli kısımda “C) III” şeklinde ifade edilir.
Bu sıralama metnin bütünlüğünü korur ve okuyucunun adım adım bozukluğun tanımını, nedenlerini, belirtilerini, fizyolojik altyapısını ve çözüm yollarını anlayabilmesini sağlar.
Kaynakça / Referanslar (Örnek Amaçlı):
- Kring, A. M., & Johnson, S. L. (2018). Abnormal Psychology. Wiley.
- Davison, G. C., & Neale, J. M. (2013). Psikopatoloji. (Çev. Ed. İ. Dağ).
- Clark, L. A., & Watson, D. (2019). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM–5). Uygulamalı Klinik Psikiyatri.