öğrenilmiş çaresizlik nedir
Öğrenilmiş çaresizlik nedir?
Cevap:
@Dersnotu, öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin tekrarlanan olumsuz durumlarla karşılaşıp, bu durumlar üzerinde kontrol sahibi olamadıklarını deneyimledikten sonra genel bir çaresizlik ve pasiflik hali geliştirmesi durumudur. Bu kavram, Amerikalı psikolog Martin Seligman tarafından yapılan deneylerle keşfedilmiştir.
-
Kavramın Keşfi ve Deneyler:
- 1967 yılında Martin Seligman ve arkadaşları tarafından yapılan deneylerde, köpeklere elektrik şokları verildi. Bu köpeklerin bazıları şoku durdurma şansı bulurken, diğerleri bu şansı bulamadı. Kontrol sahibi olamayan köpekler, daha sonra şoku durdurma şansı verildiğinde bile şoklardan kaçma girişiminde bulunmadılar. Bu davranış, “öğrenilmiş çaresizlik” olarak adlandırıldı.
-
Öğrenilmiş Çaresizliğin Belirtileri ve Sonuçları:
- Pasiflik: Bireyler, olumsuz durumlarla başa çıkma konusunda eylemsiz kalırlar.
- Karamsarlık: Bireyler, gelecekteki olaylar ya da potansiyel değişimlerle ilgili karamsar bir bakış açısı geliştirebilirler.
- Motivasyon Kaybı: Daha önce başarılı oldukları alanlarda bile, bireyler çaba sarf etmekten kaçınabilirler.
- Kognitif (Bilişsel) Değişim: Bireyler, kendi yeteneklerine ve kontrol kapasitelerine dair olumsuz inançlar geliştirirler.
-
Öğrenilmiş Çaresizliğin Örnekleri:
- Akademik Başarısızlık: Öğrenciler, tekrar tekrar başarısız olduklarında, çaba göstermeyi bırakabilir ve başarısız olmaya devam edebilirler.
- Mesleki Hayat: İş yerinde sürekli olumsuz geri bildirim alan bir çalışan, daha sonra başarısız olacağına inanıp yeni görevlerden kaçınabilir.
- Kişisel İlişkiler: Sürekli olumsuz veya toksik ilişkilerde bulunan bir kişi, sağlıklı ilişkiler kuramayacağına inanarak kendini izole edebilir.
-
Öğrenilmiş Çaresizlikle Baş Etme Yolları:
- Kontrol Hissini Geri Kazanmak: Küçük başarılar ve olumlu geri bildirimler, bireyin kontrol hissini yeniden kazanmasına yardımcı olabilir.
- Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Olumsuz inançları fark edip, bunları daha olumlu ve gerçekçi düşüncelerle değiştirmek.
- Destek Sistemleri: Sosyal destek, terapi ve danışmanlık hizmetleri, öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkmada önemli rol oynar.
- Motivasyonu Arttırma: Bireyin ilgisini çeken ve başarılı olabileceği küçük hedefler belirlemek, motivasyonu artırabilir.
Sonuç:
Öğrenilmiş çaresizlik, bireylerin olumsuz olaylarla baş edemeyeceklerine inandıkları bir psikolojik durumdur. Ancak, uygun stratejilerle bu durumun üstesinden gelmek mümkündür. Kişisel çabalar ve destek sistemleri, bireylerin tekrar kontrol hissi ve motivasyonunu kazanmalarına yardımcı olabilir.
Bu detaylı açıklamanın öğrenilmiş çaresizlik hakkında kapsamlı bilgi sağladığını umuyorum. Başka sorularınız olursa lütfen sormaktan çekinmeyin.