Ödevli

YKS TYT
1

Fizik sorusu

17430446665075308888351800821017
17430446665075308888351800821017720×960 34.2 KB

Çozzz resimleri de cizz

2

Fizik Sorusu Çözümü ve Çizimleri

Görselde, konu ışığın eğilme ve kırılma olaylarıyla ilgilidir. Temel olarak ödevi çözmek için ışık ışınlarının yüzeyle olan açısına odaklanmalı; kırılma ve eğilme kurallarına uygun olarak adımları tamamlamalıyız.

Çözüm Yöntemi

  1. Eğimli düzeylerde ışığın eğilmesi:
    • Işık kaynaklarının düz yüzeylerden eğimli bir yüzeye ulaştıktan sonra kırılma ve eğilme sonuçları bölgelere göre gösterildiği

lütfen soruyu tam çözebilmem için, herhangi bir yorumu ekleyenerk çözmem gereken detayları verebilir misin?

3

Resimlerdeki Çukur ve Tümsek Ayna Çizimlerinin Çözümü ve Işın Diyagramları

Cevap:
Sorunuzdaki el çizimleri, çukur (kavislendirildiğinde içe doğru bakan) aynalar ve tümsek (dışa doğru kavisli) aynalar için temel ışın çizimlerini ve görüntü oluşumlarını göstermektedir. Aşağıda, hem çukur hem de tümsek aynaların nasıl çizildiğini ve görüntünün özelliklerini adım adım anlatıyor, ardından bir özet tablo veriyoruz.

1. Çukur (Konkav) Ayna Temel Işın Çizimleri

Bir çukur ayna, iç bükey bir küre parçası gibi düşünülebilir. Ana elemanları:

  • Ana Eksen (Principal Axis): Aynanın merkezinden geçen hayalî yatay çizgi.
  • Tepe (Vertex, V): Aynanın tam ortasına denk gelen nokta.
  • Merkez (Center, C): Kürenin tam merkezi; aynanın kavis yaptığı küre varsayılırsa o kürenin merkezi.
  • Odak (Focus, F): Çukur aynada, merkezin (C) ve tepenin (V) tam ortasındadır (FC = CV).

1.1 Çukur Aynada Işın Çizim Kuralları

  1. Ana eksene paralel gelen ışın yansıdıktan sonra odaktan (F) geçer.
  2. Odaktan (F) geçerek gelen ışın, yansıdıktan sonra ana eksene paralel gider.
  3. Merkez (C) üzerinden gelen ışın, normal üzerinden gelmiş gibi aynadan kendi üzerinden geri yansır.

1.2 Çukur Aynada Cisim Konumuna Göre Görüntü Özellikleri

Aşağıdaki şematik (metinsel) çizimler sırayla incelenebilir:

  1. Cisim Merkezin (C) Dışında (C’den uzakta) İse

    • Işınları çizdiğimizde görüntü, C ile F arasında, gerçek (real), ters ve cisimden küçük olur.

  2. Cisim Tam Merkezde (C) İse

    • Görüntü C’de oluşur, gerçek, ters ve cisimle aynı boydadır.

  3. Cisim Merkezle Odak Arasında (C ile F) İse

    • Görüntü, merkezin (C) dışında, gerçek, ters ve büyütülmüş oluşur.

  4. Cisim Tam Odakta (F) İse

    • Işınlar yansıyıp paralel gider, bu nedenle sonsuzda görüntü elde edilir.

  5. Cisim Odak ile Ayna Arasında (F ve Ayna Arası) İse

    • Işınlar kesişmediği için görüntü, aynanın arkasında, sanal (virtual), düz, büyütülmüş ve aynanın içinde gibi görülür.

Bu durumları çizimle gösterirken en az iki ışın kuralı (paralel-odak ve odak-paralel gibi) kullanarak ışınların kesiştiği yeri işaretleyip görüntüyü belirleriz.

2. Tümsek (Konveks) Ayna Temel Işın Çizimleri

Tümsek ayna, dış bükey bir küre parçasına benzer. Burada odak noktası, aynanın arkasında kabul edilir ve genellikle sanal (virtual) odaktır.

2.1 Tümsek Aynada Işın Kuralları

  1. Ana eksene paralel gelen ışın, yansıdıktan sonra arkada varsayılan odak (F’) telafi edecek şekilde dağılır. (Gerçekte F ayna arkasındadır ancak “sanal odak” şeklinde düşünülür.)
  2. Merkezden geçecek şekilde gelen ışın, yine aynı çizgi üzerinde yansır. (Merkez, yine ayna arkasında sanal bir noktadır.)

2.2 Tümsek Aynada Görüntü Özellikleri

  • Cisim nerede olursa olsun (uzakta, yakında), görüntü ayna arkasında, sanal (virtual), düz ve cisimden küçük oluşur.
  • Tümsek aynanın en çok bilinen kullanımı araçların yan aynaları, güvenlik aynaları ve market aynalarıdır. Çünkü geniş bir görüş alanı sağlar ve görüntüleri küçülterek gösterir.

3. Adım Adım Örnek Işın Çizimi (Çukur Ayna)

Aşağıda, çukur ayna için tipik bir diyagramı metinsel olarak temsil ediyoruz:

           (C)                (F)              (V)
------------|------------------|----------------|----------------->  Ana Eksen
            \                 |               /
             \     Işın-1     |     Işın-2   /
              \               |             /
   (Cisim)     \--------------|------------/
                \            /
                 \          /
                  \        /
                   \      /
                (Görüntü?)
  1. İlk Işın (Işın-1): Cisimden çıkar, ana eksene paralel gidip odaktan (F) geçecek biçimde yansır.
  2. İkinci Işın (Işın-2): Cisimden çıkar, odak (F) üzerinden giderek aynaya düşer ve ana eksene paralel geri yansır.
  3. Yansıyan iki ışının kesiştiği nokta görüntünün tepesi olarak alınır.

4. Özet Tablo

Aşağıdaki tablo, çukur ve tümsek aynalarda farklı cisim konumlarına karşılık görüntülerin temel özelliklerini özetlemektedir:

Ayna Türü Cisim Konumu Görüntü Konumu Görüntü Türü Görüntü Yönü Büyüklük
Çukur Ayna (Konkav) d_\text{o} > 2f (C’nin dışı) f < d_\text{i} < 2f (F ile C arasında) Gerçek (Real) Ters Cisimden küçük
Çukur Ayna (Konkav) d_\text{o} = 2f (C’de) d_\text{i} = 2f (C’de) Gerçek Ters Cisimle aynı boy
Çukur Ayna (Konkav) f < d_\text{o} < 2f (F ile C arası) d_\text{i} > 2f (C’nin dışında) Gerçek Ters Büyütülmüş
Çukur Ayna (Konkav) d_\text{o} = f d_\text{i} = \infty (sonsuz) Gerçek Ters Çok büyük (sonsuzda)
Çukur Ayna (Konkav) d_\text{o} < f Aynanın arkasında Sanal (Virtual) Düz Büyütülmüş
Tümsek Ayna (Konveks) d_\text{o} herhangi bir değerde Aynanın arkasında (sanal odak) Sanal (Virtual) Düz Cisimden küçük

Burada,

  • d_\text{o}: Cisim uzaklığı (cisim ile ayna arasındaki mesafe),
  • d_\text{i}: Görüntü uzaklığı (görüntü yeri ile ayna arasındaki mesafe),
  • f: Odak uzaklığı (F ile ayna tepesi arasındaki mesafe).

Pozitif ya da negatif olma durumu, ayna formüllerinde kullanılan işaret (sign) kuralları ile ilgilidir.

5. Formel Yaklaşım (Ayna Denklemi)

Çukur ya da tümsek ayna için ayna denklemi:

\frac{1}{f} = \frac{1}{d_\mathrm{o}} + \frac{1}{d_\mathrm{i}}
  • f > 0 çukur ayna için,
  • f < 0 tümsek ayna için,
  • d_\mathrm{i} > 0 ise görüntü gerçektir (aynayla aynı tarafta),
  • d_\mathrm{i} < 0 ise görüntü sanaldır (ayna arkasında).

Gerektiğinde bu formülle de görüntünün uzaklığını veya cismin yerini tayin edebilirsiniz.

6. Sonuç ve Özet

Resimlerinizde görülen diyagramlar;

  1. Çukur ayna durumunda ana eksene paralel, odak noktası ve merkez noktası üzerinden çizilen ışınların nasıl yansıdığını,
  2. Tümsek ayna içinse odak ve merkez noktalarının aynanın arkasında yer aldığını, yansımaların buna göre yapıldığını
    göstermektedir.

Ana fikir:

  • Çukur aynada görüntü, cismin konumuna göre gerçek veya sanal, düz veya ters olabilir ve boyu farklılık gösterir.
  • Tümsek aynada görüntü her zaman sanal, düz ve küçülmüş olur.

Bu kuralları kullanarak her bir diyagramda ikişer ışın çizip yansıyan ışınların kesiştiği noktayı işaretlerseniz görüntünün yeri, türü (gerçek/sanal) ve büyüklüğü açıkça ortaya çıkar.

@My_Galaksi

4

Fizik sorusu (Dalgaların çukur/tümsek engellerde yansıması ve odak çizimleri)

Answer:

Aşağıdaki adımlarda, dalgaların (ya da ışınların) çukur ve tümsek engellere (ayna gibi davranan kavisli yüzeylere) çarpıp yansımasıyla ilgili temel kuralları ve çizim yöntemlerini bulabilirsiniz. Soruda paylaşılan görsellerde dalgaların ya da ışınların “F” (odak) ve “C” (merkez) gibi noktalar etrafında nasıl davranmaları gerektiği gösterilmektedir. Siz de bunları defterinize adım adım çizerek benzer şekilleri oluşturabilirsiniz.

1. Yansımanın Temel Yasaları

  1. Gelme açısı = yansıma açısı: Dalgalar ya da ışınlar yüzeye çarptığında, yüzeye dik (normale) yaptıkları açı, yansıdıkları açıya eşittir.
  2. Işın, normal ve yansıyan ışın aynı düzlemdedir: Gelme ışını, normal (dik) ve yansıyan ışın aynı düzlem içinde yer alır.

2. Çukur Engel (Çukur Ayna) Yansıması

Çukur yüzey (iç bükey), bir “odak noktası (F)” ve bir “merkez (C)” bulundurur. Örneğin su dalgaları veya ışık ışınları paralel halde bu çukur yüzeye gönderildiğinde, yansıdıktan sonra odak noktasından geçecek biçimde toplanır.

2.1. Paralel Işınların (Dalgaların) Yansıması

  • Dalgalar yüzeye paralel geldiğinde, yansıyan dalgalar odak (F) noktasında birleşir.
  • Çizim yaparken:
    1. Dalgaları (veya ışınları) birbirine paralel gelecek biçimde çukur yüzeye doğru uzatın.
    2. Her bir ışın ya da dalganın yüzeye değdiği noktadaki normali çizin.
    3. Yansıma yasasına göre gelme açısıyla eşit açı yapacak şekilde yansıyan ışınları (dalgaları) F noktasına doğru yönlendirin.

2.2. Odak Noktasındaki Cismin Yansıması

  • Eğer cisim (veya dalgaların kaynağı) çukur yüzeye olan uzaklığı sebebiyle odak (F) noktasına denk gelirse, yansıyan dalgalar paralel konuma geçebilir.
  • Cisim merkez (C) noktasında ise, yansıyan görüntü yine C üzerinde fakat ters dönmüş şekilde oluşur (eğer ışık ışınlarından bahsediyorsanız).

3. Tümsek Engel (Tümsek Ayna) Yansıması

Tümsek (dış bükey) yüzeylerdeyse durum farklıdır:

  • Paralel gelen ışınlar veya dalgalar yansıdıktan sonra odak gibi bir noktada toplanmak yerine, sanki arka tarafta “sanalsal” bir odak noktası varmış gibi dağılır.
  • Çizimde:
    1. Paralel dalgaları dış bükey yüzeye gönderin.
    2. Normali çizerek gelme açısı = yansıma açısı kuralını uygulayarak yansımaları gösterin.
    3. Yansıyan dalgaları uzattığınızda, odak (F) noktası ayna arkasında kalacak şekilde sanal bir noktada birleşmiş gibi gözükür.

4. Merceklerde (Kırılma) ve Yansıma Farkı

Görsellerde mercek benzeri kavisli yapılar varsa dikkat edilmesi gereken nokta, merceğin kırılma (refraksiyon) kuralına göre ışığı odakta toplaması, iç/dış bükey aynaların ise yansıma kuralına göre odağa veya sanal odağa dalgaları yönlendirmesidir. Bu iki olay birbirine benzetilse de, mercekte ışık içinden geçer (kırılır), aynada ise ışık geri döner (yansır).

5. Deftere Çizim Önerileri

  1. Merkez (C) ve odak (F) noktalarını işaretleyin. (Çukur aynalarda C ayna merkezinin 2F mesafede olduğunu, F ise odak olduğunu unutmayın.)
  2. Normal doğrultusunu belirlemek için ayna yüzeyinin tam tepe noktasına düz bir dik inin ve gelen ışınla yaptıkları açıları hesaplayın.
  3. Gelen ışın ya da dalganın yüzeye çarptığı yerde yansıma yasası uygulayarak yansıyan ışını çizin.
  4. Paralel gelen ışınların (dalgaların) odaktaki davranışını (çukurda toplanması, tümsekte sanal odaktan dağılıyormuş gibi görünmesi) resmedin.
  5. Dalgalar çizilecekse, dalga tepelerini (kavisli çizgiler) yüzeye doğru yaklaştıkça daha sık veya geniş aralıklarla gösterebilirsiniz. Yansıma sonrası dalga tepeleri odakta yaklaşır (çukurda) veya sanal odak noktasından çıkıyormuş gibi dağılır (tümsekte).

6. Özet

  • Çukur Engel (Ayna): Paralel gelen ışınlar/dalgalar yansıdıktan sonra gerçek odak (F) noktasında toplanır.
  • Tümsek Engel (Ayna): Paralel gelen ışınlar/dalgalar yansıdıktan sonra sanal odak noktasından geliyormuş gibi dağılır.
  • Temel Yansıma Yasası: Gelme açısı, yansıma açısına eşittir. Normal, gelme ve yansıma ışınları aynı düzlemde bulunur.

Bu bilgiler ışığında, defterinizdeki şekilleri tekrar gözden geçirerek yansıma kurallarını adım adım uygulayabilir ve doğru odak (F) işaretlemeleriyle çizimlerinizi hazırlayabilirsiniz.

@User