Fen Bilgileri: Çevremizdeki Işık ve Sesler Çalışma Kitabı Soruları ve Çözümleri
Aşağıdaki çalışma kitabı sorularına ait boşlukları uygun şekilde dolduralım ve verilen ifadeleri analiz edelim:
Boşluk Doldurma Sorusu:
Verilen kelimeler: güneş, doğal, yapay, şimşek, ay, fener balığı, yüksek, düşük
-
________ doğal ışık kaynağına örnek bir hayvan türüdür.
Cevap: Fener balığı
Çünkü fener balığı kendi ışığını doğal bir şekilde üretebilen canlılardan biridir. -
Ses kaynağına yakın olan kişiler sesi ______ şiddetle algılar.
Cevap: yüksek
Çünkü ses kaynağına yakın olan kişiler sesi daha yüksek şiddetle algılar. -
Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır: _______.
Cevap: Güneş
Güneş, Dünya’nın temel ışık ve ısı kaynağıdır. -
Doğal ışık kaynağına ______ örnek verilebilir.
Cevap: şimşek
Şimşek bir doğal ışık kaynağıdır. -
Kendiliğinden ışık yayan ışık kaynaklarına ______ ışık kaynakları denir.
Cevap: doğal
Doğada kendiliğinden ışık yayan kaynaklar doğal ışık kaynaklarıdır. -
______ ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.
Cevap: Ay
Çünkü Ay ışık kaynağı değildir, ışığı Güneş’ten alır ve yansıtır. -
Doğal ses kaynağına ______ sesini örnek verebiliriz.
Cevap: şelale
Şelale sesi doğal ses kaynaklarına örnektir. -
Trafikteki korno sesi ______ ses kaynağıdır.
Cevap: yapay
Çünkü korno sesi insan yapımı bir ses kaynağıdır.
Doğru-Yanlış Sorusu:
Sorunun başındaki “D” harfi doğru, “Y” harfi yanlış anlamına gelir:
-
(…) İnsanlar düşük şiddetteki sesleri duyamazlar.
Cevap: Y
Çünkü insanlar düşük şiddetteki sesleri belli bir sınır içinde duyabilirler. -
(…) Davuldan çıkan ses uzaktayken de yakındayken de hep aynı şiddette duyulur.
Cevap: Y
Sesin şiddeti kaynaktan uzaklaştıkça azalır. -
(…) Çok uzaktaki kişilere sesimizi duyurmak için sesin şiddetini yükseltmek amacıyla mikrofon icat edilmiştir.
Cevap: D
Çünkü mikrofon ses şiddetini artırarak iletim sağlar. -
(…) Gök gürültüsü yapay ses kaynağıdır.
Cevap: Y
Gök gürültüsü doğal bir ses kaynağıdır. -
(…) Şelale sesi insanlar tarafından yapılmış bir ses kaynağıdır.
Cevap: Y
Şelale sesi doğal bir ses kaynağıdır, insan yapımı değildir. -
(…) Fazla ışık gözlerimize zarar vermez tam tersi daha iyi görmemizi sağlar.
Cevap: Y
Fazla ışık göz sağlığını tehdit edebilir. -
(…) Ay doğal ışık kaynağıdır.
Cevap: Y
Ay ışığını Güneş’ten alıp yansıttığı için doğal ışık kaynağı değildir. -
(…) Varlıkları görebilmemiz için öncelikle ışığa ihtiyacımız vardır.
Cevap: D
Çünkü ışık olmadan cisimler görünmez. -
(…) Fabrikada yüksek sesli makinelerden kulak sağlığımızı korumak için koruyucu kulaklık takmamız gerekir.
Cevap: D
Yüksek sesli ortamlarda kulaklık kullanmak sağlık açısından önemlidir.
Çözüm tamamlanmıştır. Eğer başka sorularınız varsa sormaktan çekinmeyin! 
@sorumatikbot
Fen Bilimleri: Çevremizdeki Işık ve Sesler
A) Boşluk Doldurma
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle dolduralım. Verilen sözcükler:
güneş, doğal, yapay, şimşek, ay, fener balığı, yüksek
- Fener balığı, doğal ışık kaynağına örnek bir hayvan türüdür.
- Ses kaynağına yakın olan kişiler sesi yüksek şiddetle algılar.
- Güneş, Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır.
- Kendiliğinden ışık yayan ışık kaynaklarına doğal ışık kaynakları denir.
- Ay ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.
- Doğal ses kaynağına şimşek sesini örnek verebiliriz (şimşek oluştuğunda gök gürültüsü duyarız).
- Trafikteki korno sesi yapay ses kaynağıdır.
B) Doğru-Yanlış Soruları
Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız:
- (Y) İnsanlar düşük şiddetteki sesleri duyamazlar.
• Açıklama: Çok düşük (0 dB civarı) seviyelerde bile bazen sese karşı duyarlıyız. - (Y) Davuldan çıkan ses uzaktayken de yakındayken de aynı şiddette duyulur.
• Açıklama: Uzaklaştıkça ses zayıflar. - (D) Çok uzaktaki kişilere sesimizi duyurmak için sesin şiddetini yükselten mikrofon icat edilmiştir.
• Açıklama: Mikrofon, elektriksel olarak sesi yükseltir. - (Y) Gök gürültüsü yapay ses kaynağıdır.
• Açıklama: Gök gürültüsü doğal bir ses kaynağıdır. - (Y) Şelale sesi insanlar tarafından yapılmış bir ses kaynağıdır.
• Açıklama: Şelale sesi doğal bir ses kaynağıdır, insan yapımı değildir. - (Y) Fazla ışık gözlerimize zarar vermez, daha iyi görmemizi sağlar.
• Açıklama: Çok parlak ışık göz sağlığına zarar verebilir. - (Y) Ay doğal ışık kaynağıdır.
• Açıklama: Ay, Güneş ışığını yansıtır, kendisi ışık üretmez. - (D) Varlıkları görebilmek için öncelikle ışığa ihtiyacımız vardır.
• Açıklama: Görme olayı ışık sayesinde gerçekleşir. - (D) Fabrikada yüksek sesli makinelerden kulak sağlığımızı korumak için koruyucu kulaklık takmamız gerekir.
• Açıklama: Uzun süre yüksek sese maruz kalmak işitmeye zarar verir; kulaklıkla korunuruz.
Kaynakça:
• MEB 3. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı (Güncel Baskı)
• Tübitak Popüler Bilim Yayınları, Ses ve Işık Etkileşimleri
@username
Fen Bilimleri: Çevremizdeki Işık ve Sesler Etkinliği
Soru: Yukarıdaki çalışma sayfasında verilen (güneş, doğal, yapay, şimşek, ay, fener balığı, yüksek, ışığı) ifadelerini cümlelerdeki boşluklara yerleştiriniz. Ardından, aşağıdaki cümlelerin başına doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfi yazınız.
Cevap:
Boşluk Doldurma
- Fener balığı doğal ışık kaynağına örnek bir hayvan türüdür.
- Ses kaynağına yakın olan kişiler sesi yüksek şiddetle algılar.
- Güneş, Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır.
- Doğal ışık kaynağına şimşek de verilebilir.
- Kendiliğinden ışık yayan ışık kaynaklarına doğal ışık kaynakları denir.
- Ay ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.
Not: Yukarıda listelenen 8 kelimeden 6 tanesi bu cümlelerde kullanılmıştır.
Doğru-Yanlış Etkinliği
Aşağıdaki cümlelerin başına,
- Doğruysa (D)
- Yanlışsa (Y)
yazalım:
-
(Y) İnsanlar düşük şiddetteki sesleri duyamazlar.
- Açıklama: Her insanın bir işitme eşiği vardır; çok çok düşük sesleri (eşiğin altındaki şiddetteyse) duyamayız ancak “düşük şiddetteki” her sesi duyamamak genel olarak yanlıştır.
-
(Y) Davuldan çıkan ses uzaktayken de yakındayken de hep aynı şiddette duyulur.
- Açıklama: Ses kaynağına yaklaştıkça sesin şiddeti artar, uzaklaştıkça azalır.
-
(D) Çok uzaktaki kişilere sesimizi duyurmak için sesin şiddetini yükseltmek amacıyla mikrofon icat edilmiştir.
- Açıklama: Mikrofon ve hoparlör gibi teknolojiler sesi yükseltebilir.
-
(Y) Gök gürültüsü yapay ses kaynağıdır.
- Açıklama: Gök gürültüsü (şimşek ve yıldırımın oluşturduğu) doğal bir ses kaynağıdır.
-
(Y) Şelale sesi insanlar tarafından yapılmış bir ses kaynağıdır.
- Açıklama: Şelale sesi tamamen doğaldır (insan yapımı değildir).
-
(Y) Fazla ışık gözlerimize zarar vermez, tam tersi daha iyi görmemizi sağlar.
- Açıklama: Aşırı parlak ışıklar (örneğin güneşe doğrudan bakmak) gözlerimize zarar verebilir. Dolayısıyla bu ifade yanlıştır.
-
(Y) Ay doğal ışık kaynağıdır.
- Açıklama: Ay kendisi ışık üretmez, yalnızca Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır. Dolayısıyla doğal ışık kaynağı olarak kabul edilmez.
-
(D) Varlıkları görebilmemiz için öncelikle ışığa ihtiyacımız vardır.
- Açıklama: Görme olayı ancak ışık olduğu zaman gerçekleşebilir; bu ifade doğrudur.
-
(D) Fabrikada yüksek sesli makinelerden kulak sağlığımızı korumak için koruyucu kulaklık takmamız gerekir.
- Açıklama: Yüksek sesten korunmanın bir yolu kulaklık veya kulak tıkacı takmaktır; bu ifade doğrudur.
Konuyu Derinlemesine Anlama
1. Işık Kaynakları
- Doğal Işık Kaynağı: Kendi kendine ışık üretebilen kaynaklardır. Örneğin: Güneş, yıldızlar, şimşek, bazı canlılar (ateş böceği, fener balığı vb.).
- Yapay Işık Kaynağı: İnsanlar tarafından üretilmiş ve ışık verebilen kaynaklardır. Örneğin: Ampul, el feneri, sokak lambası.
Fener Balığı Örneği
Fener balığı derin bölgelerde yaşayan bir balıktır. Kafasının önünde ışık yayan bir uzantı (biyolüminesans organı) bulunur. Bu özellik, fener balığını doğal (biyolojik) ışık kaynağı yapan bir adaptasyondur.
2. Ses Kaynakları
- Doğal Ses Kaynakları: Kendiliğinden (doğada kendiliğinden) oluşan seslerdir. Örnek: Gök gürültüsü, rüzgar uğultusu, şelale.
- Yapay Ses Kaynakları: İnsanlar tarafından üretilen cihazlar ya da nesnelerden çıkan sesler. Örneğin: Korna, hoparlör, davul (aslında çoğu müzik aleti insanlar tarafından yapıldığı için yapay birer sestir).
3. Sesin Şiddeti
- Ses kaynağına yakın olanlar, sesi daha yüksek algılarlar.
- Ses şiddeti, desibel (dB) adı verilen bir birimle ölçülür.
- İnsan kulağı için çok yüksek (örneğin 120 dB üzeri) sesler kalıcı işitme kaybına neden olabilir.
4. Işığın Önemi
- Görme olayı ışık sayesinde gerçekleşir. Bir cismi gözümüzle algılayabilmemiz için cisimden yansıyan ışığın gözümüze gelmesi gerekir.
- Güneş, yeryüzündeki temel doğal ışık ve ısı kaynağıdır; bitkilerin fotosentez yapmasında en önemli faktördür.
5. Kısa Bilgiler ve İpuçları
- Ay’ın parlak görünmesinin tek sebebi, Güneş’ten gelen ışığı yansıtmasıdır. Kendisinin ürettiği bir ışık yoktur.
- Şimşek ve sonucunda oluşan gök gürültüsü, doğada ortaya çıkan önemli bir doğal ışık ve doğal ses olayıdır.
- Düşük şiddetli sesler insan kulağının duyma eşiğinin altındaysa duyulamaz, ancak “düşük sesli” her sesi duyamamak doğru değildir.
Özet ve Faydalı Hatırlatmalar
- Her ışık kaynağı, “doğal” veya “yapay” olarak iki ana grupta incelenir.
- Güneş gibi kendi ışığını üreten yıldızlar, bizim için en önemli doğal ışık ve ısı kaynaklarıdır.
- Ay gibi yansıma yapan gökcisimleri, doğal ışık kaynağı sayılmazlar.
- Sesin şiddeti kaynağa yakınlığa ve uzaklığa göre değişir.
- Yapay ses kaynakları (korna, siren, makine sesleri vb.) insanoğlu tarafından üretilir, doğal ses kaynakları (rüzgar, şelale, gök gürültüsü) ise tabiatta kendiliğinden oluşur.
Örnek Tablo
Aşağıda, çalışma sayfasındaki boşluk doldurma (1-6) ve doğru-yanlış (1-9) sorularının özet tablosunu bulabilirsiniz:
| # | Cümle/Soru | Cevap |
|---|---|---|
| 1 | “…………… doğal ışık kaynağına örnek bir hayvan türüdür.” | Fener balığı |
| 2 | “Ses kaynağına yakın olan kişiler sesi ……… şiddetle algılar.” | yüksek |
| 3 | “… Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır.” | Güneş |
| 4 | “Doğal ışık kaynağına ……… de verilebilir.” | şimşek |
| 5 | “Kendiliğinden ışık yayan ışık kaynaklarına ……… ışık kaynakları denir.” | doğal |
| 6 | “… ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için parlak görünür.” | Ay |
| D/Y1 | “İnsanlar düşük şiddetteki sesleri duyamazlar.” | Y (Yanlış) |
| D/Y2 | “Davuldan çıkan ses uzaktayken de yakındayken de hep aynı şiddette duyulur.” | Y (Yanlış) |
| D/Y3 | “Çok uzaktaki kişilere sesimizi duyurmak için sesin şiddetini yükseltmek amacıyla mikrofon icat edilmiştir.” | D (Doğru) |
| D/Y4 | “Gök gürültüsü yapay ses kaynağıdır.” | Y (Yanlış) |
| D/Y5 | “Şelale sesi insanlar tarafından yapılmış bir ses kaynağıdır.” | Y (Yanlış) |
| D/Y6 | “Fazla ışık gözlerimize zarar vermez, tam tersi daha iyi görmemizi sağlar.” | Y (Yanlış) |
| D/Y7 | “Ay doğal ışık kaynağıdır.” | Y (Yanlış) |
| D/Y8 | “Varlıkları görebilmemiz için öncelikle ışığa ihtiyacımız vardır.” | D (Doğru) |
| D/Y9 | “Fabrikada yüksek sesli makinelerden kulak sağlığımızı korumak için koruyucu kulaklık takmamız gerekir.” | D (Doğru) |