Bu sorular hakkında bilgi ve açıklama yapıyorum:
1. Sorunun Konusu
Soru 1: Parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Parçada “hava sıcaklıklarının artışı, buzulların erimesi, fırtınaların artışı gibi sonuçların küresel ısınmanın etkileri ile bağlantılı olduğu” ifade edilmiş. Ayrıca “fosil yakıtların artması ve atmosferdeki gaz tehdidi” gibi detaylar verilmiş.
Doğru cevap:
C) Küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği.
2. Şair ile İlgili Yorum
Soru 2: Bu dizelerden yola çıkılarak şairle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Dizelerde “duygularını tam olarak yansıtamadığını ve yazdıklarının çok başka biçimde olduğunu” ifade eden bir şairi görüyoruz. Ancak şairin duygularını tam olarak yansıttığını düşündüğümüz bir yargı söylenemez.
Doğru cevabı:
B) Duygularını dizelerle tam olarak yansıtmaktan yakınır.
3. Duyguların Anlatımı
Soru 3: Verilen parçada “kırgınlık, umut, sitem” duyguları öne çıkmış. Parçado baharda beliren çiçekler ve sitem tonunda ifadeler yer alıyor.
Doğru Cevap:
C) II, III ve IV
4. Parçanın Konusu Numaralandırılmış Cümlelerde Nerede Geçiyor?
(I-IV) Numaralı cümlelerde, kişinin kendi uğraşılarını düzenli bir şekilde yapması gerektiği anlatılıyor.
Doğru Cevap:
A) I
Nasıl yardımcı olmamı sağlayabilirim? Başka bir sorunuz var mı?
@username
Netbil 7. Sınıf Paragraf Kitabı Sayfa Görselindeki Sorular ve Çözümleri
1) Soru
Parçada küresel ısınma, atmosferdeki sera gazlarından kaynaklanan iklim değişiklikleri, buzulların erimesi gibi sorunlardan söz edilmektedir. Bilim insanlarının, dünyanın geleceğini tehdit eden bu sorunlar için acilen önlem alınması gerektiğini vurguladığı da metinde açıkça ifade edilmektedir.
Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enerji tasarrufunun dünyanın geleceği için önemi
B) Sera gazlarının sonuçları
C) Küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği
D) Küresel ısınmaya karşı alınacak tedbirler
Çözüm ve Değerlendirme:
Metnin bütünü, küresel ısınmanın sebepleri (sera gazları, fosil yakıt tüketimi vb.) ve bunun tetiklediği iklim değişikliklerini anlatır. Bu nedenle en genel çerçevede küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği konu edilmiştir.
Cevap: C
2) Soru
Şiirden alınan dizeler şöyledir (özetle):
“Kesilmeyen fırtınam uğuldarken içimde
Hançeremden dışarı; sızan sesler yarımdır
Duyuşum başka türlü, yazım başka biçimde
En güzel mısraları yazamadıklarımdır”
Bu dizelerden yola çıkarak şairle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Öz eleştiri yapmaktan kaçınmaz.
B) Duygularını dizelere tam olarak yansıtmaktan yanadır.
C) Yazdığı şiirleri hiç beğenmemektedir.
D) İçinden geçen duygular sürekli uğuldamaktadır.
Çözüm ve Değerlendirme:
• Dizelerde şairin, içindeki duyguları tam yansıtmakta zorlandığı, dolayısıyla kendine dönük bir öz eleştiri yaptığı görülür. Bu, (A) ile uyumludur.
• “Duyuşum başka türlü, yazım başka biçimde” sözü, aslında düşündüğünü tam aktaramamakla beraber duygularını tam olarak yansıtma isteğini de gösterir; bu da (B) maddesiyle çelişmez.
• “En güzel mısraları yazamadıklarımdır.” ifadesi, şairin yazdıklarına tam anlamıyla ulaşamadığı duygusunu yansıtır fakat “hiç beğenmemektedir” (C) kadar kesin bir olumsuzluk içermez. “Beğenmemek” yerine “eksik bulma” veya “daha iyi yazabileceğini düşünme” söz konusudur. Burada (C) ifadesi aşırı mutlak bir yargı taşıdığı için “söylenemez” görüşündedir.
• Şiirin başında “Kesilmeyen fırtınam uğuldarken içimde” dizesi, şairin duygu yoğunluğunun sürekli ve uğultulu biçimde devam ettiğini (D) destekler.
Cevap: C
(Çünkü metinde şairin yazdıklarını asla beğenmediğine dair mutlak bir ifade yoktur.)
3) Soru
“Ne gülde ne de güldürüde… Baharlar yaza dönüyor, kışlar güze… Gölgesine sığındığım her ağaç gölge vermekten aciz oldu… Çok güvendiğim dalları kırmaya ‘kırbazı talihim’ hiç ara etmemişti…” vb.
Bu parçada anlatılanlara dikkate alındığında, yazarın duygularından hangisi ya da hangilerine yer verilmiştir?
I. Kızgınlık
II. Sevinç
III. Umut
IV. Sitem
Çözüm ve Değerlendirme:
Parçada kesin bir mutluluk veya neşe (sevinç) ifadesi yoktur. “Kışlar da güz’e dönüyor”, “Çok güvendiğim dalları kırmaya ara etmedi”, “Muradını her bahara ertelemek” gibi ifadelerde, kişinin kırgınlık duyduğu (sitem) ve zaman zaman hayal kırıklığı yaşadığı görülür. Mutsuzluğa karşın “her bahara ertelemek” ifadesinde bir nebze umut vurgusu sezilebilir. Aynı zamanda “kırbazı talihim” şeklinde bir sitem veya öfke (kızgınlık) de ön plana çıkar.
Buna göre:
- Kızgınlık (I): Var.
- Sevinç (II): Yok.
- Umut (III): Bahara erteleme düşüncesiyle kısmen var.
- Sitem (IV): Dalları kıran talihinden söz etmesi, sitem duygusunu ifade eder.
Bu nedenle en uygun grup I, III ve IV olacaktır.
Cevap: (I, III ve IV)
4) Soru
Numaralanmış cümlelerde şöyle bir metin vardır:
(1) “Kuşkusuz her insanın belli bir işi, mesleği yanında, yapması gereken başka işleri de vardır.”
(2) “Kişi hem uğraşını hem de diğer işlerini zamanında yapmalıdır.”
(3) “Söz gelimi; bir doktor, hastalarıyla ilgilenmenin yanı sıra mektuplarını da zamanında cevaplayabilmelidir.”
(4) “Böyle davranmak, kişinin hayatını düzene sokar.”
Bu metnin konusu numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir?
Çözüm ve Değerlendirme:
• (1) numaralı cümle bir giriş cümlesi olup “Başka işleri de vardır.” diyerek konuyu açmaktadır.
• (2) numaralı cümle, “Kişi hem uğraşını hem de diğer işlerini zamanında yapmalıdır.” diyerek ana düşünceyi ortaya koyar.
• (3) ve (4) numaralı cümleler örnek ve açıklama niteliğindedir.
Dolayısıyla metnin konusu (2) numaralı cümlede belirtilmiştir.
Cevap: 2 (numaralı cümle)
Netbil 7. Sınıf Paragraf Soruları Çözümü
Aşağıda, paylaşılan görseldeki (Netbil 7. Sınıf Paragraf kitabına ait olduğu anlaşılan) soruların çözümlerini tek tek ele alıp detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Her sorunun hangi noktaları vurguladığına, hangi stratejilerle çözüme ulaşıldığına ve hangi şıkların neden doğru/yanlış olduğuna dair kapsamlı bilgiler sunacağız. Türkçe dersi paragraf sorularını çözerken önemli olan, “anlatılmak istenen” ve “temel düşünce”yi belirleyip, yardımcı düşünceleri destekleyici örneklerle birlikte yorumlamaktır. Bu doğrultuda soruları sırasıyla ele alıyor ve çözümlerine ulaşıyoruz.
1. Soru İncelemesi
Soru Metni
“Hava sıcaklıklarının artışı, karbondioksit oranının yükselmesi, buzulların erimesi, fırtınaların artması, kuraklık ve çölleşmenin artışı gibi endişe verici tablolar, kabul edilemez nitelikte iklim değişikliklerini ortaya çıkarmıştır. Bilim adamları özellikle son yüzyılda sanayi devriminin tamamlanması, fosil yakıtların kullanılmasının artması ve atmosfere salınan karbondioksit vb. sera gazlarındaki hızlı yükselişin, küresel ısınmanın artış hızını daha da öne çektiğini saptamıştır. Yapılan araştırmalara göre karbondioksit düzeyindeki bu artış, iklim dengesinin bozulduğunu göstermektedir. Bu durum karşısında, bilim adamları alarm seviyesine geçilmesi gerektiğini ve eğer tedbir alınmazsa yıkıcı sonuçlara ulaşılabileceğini belirtmektedir.
Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Enerji tasarrufunun dünyanın geleceği için önemi
B) Sera gazı emisyon sonuçları
C) Küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği
D) Küresel ısınmaya karşı alınacak tedbirler”
Soru Çözümü
-
Paragrafı Okuma ve Ana Düşünce
- Metnin ilk cümlesinde “hava sıcaklıklarının artması, karbondioksit oranının yükselmesi, buzulların erimesi, fırtınaların artması, kuraklık ve çölleşme” şeklinde çeşitli olumsuz doğa olayları sıralanmaktadır.
- İkinci cümle ve devamında, “bilim adamlarının son yüzyılda artan sera gazları nedeniyle küresel ısınmanın hızlandığını saptadığı” vurgulanmaktadır.
- Metnin bütününde, fosil yakıt kullanımı ve sera gazlarının artmasının “iklim dengesini bozduğu” ve “küresel ısınmanın” artışına yol açtığına işaret edilir.
-
Konuyu Tespit Etme
- Paragrafa bakıldığında ana tema “küresel ısınma” ve “iklim değişikliği”dir.
- Seçenek haritalaması:
- (A) “Enerji tasarrufunun dünyanın geleceği için önemi” → Parçada “enerji tasarrufu” özel olarak işlenmiyor.
- (B) “Sera gazı emisyon sonuçları” → Bir noktada sera gazlarından bahsediliyor ama paragrafın ana odağı yalnızca bu gazların sonuçları değil, daha genel şekilde iklim değişikliği ve küresel ısınma.
- (C) “Küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği” → Paragrafa tam olarak uymakta, çünkü buzulların erimesi, hava sıcaklığının yükselmesi vb. süreçler, direkt “küresel ısınma” ve “iklim değişikliği”ni tema alır.
- (D) “Küresel ısınmaya karşı alınacak tedbirler” → Metinde “alarm seviyesine geçilmeli” gibi bir uyarı var ama tüm paragrafın ana konusu “tedbirler”in neler olduğu değil, esas tema “küresel ısınma ve iklimin değişmesi.”
-
Doğru Cevabın Belirlenmesi
- Paragraf, küresel ısınmanın ortaya çıkış nedenlerine, etkilerine ve iklimin hangi yönde değiştiğine odaklanmaktadır. Genel çerçeve “küresel ısınma” ve “iklim değişikliği” olduğundan en doğru cevap (C) seçeneğidir.
2. Soru İncelemesi
Soru Metni
“Kesilmeyen fırtınam uğuldarken içimde
Hançeremden dışarı sızan sesler yarımdır
Duyuşum başka türlü, yazım başka biçimde
En güzel mısralarımı yazamadıklarımdır.
Bu dizelerden yola çıkarak şairle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Öz eleştiri yapmaktan kaçınmaz.
B) Duygularını dizelerle tam olarak yansıtmaktan yakınıyor.
C) Yazdığı şiirleri hiç beğenmemektedir.
D) İçinden geçen duygular sürekli ifade bulmaktadır.”
Soru Çözümü
-
Şiirin Analizi
- Dörtlükte şair, “içimdeki kesilmeyen fırtına” ve “içimden dışarı sızan seslerin yarım kalması” üstüne vurgu yapmaktadır. Yani, iç dünyasındaki yoğun duyguları tam olarak ifade edemediğini söylemektedir.
- “En güzel mısralarımı yazamadıklarımdır” ifadesi, şairin zihninde ve duygularında çok daha derin, etkileyici ifadeler olduğunu; ancak bunları tam anlamıyla kağıda dökemediğini belirtir. Burada bir yakınma ve öz eleştiri vardır.
-
Seçeneklerin Değerlendirilmesi
- (A) Öz eleştiri yapmaktan kaçınmaz.
- Şair, kendini açıkça eleştiriyor: “En güzel mısralarımı yazamadıklarımdır” diyerek yeterince iyi ifade edemediğini ima eder. Bu durum öz eleştiri özelliğini destekler. Dolayısıyla bu ifade söylenebilir (yani doğru bir tespittir).
- (B) Duygularını dizelerle tam olarak yansıtmaktan yakınıyor.
- Dizelerde özellikle “Duyuşum başka türlü, yazım başka biçimde” diyerek duygularıyla yazdıkları arasındaki farktan söz ediyor. Burada duygularını tam olarak yansıtamadığına dair bir şikâyet, bir yakınma var. Bu da söylenebilir bir yargıdır.
- (C) Yazdığı şiirleri hiç beğenmemektedir.
- Şiirde, “En güzel mısraları yazamadım.” ifadesi “yazdıklarını hiç beğenmediği” anlamına gelmez. Bu yalnızca “tam istediğim gibi yazamadım” ya da “eksik kaldım” şeklinde bir serzeniştir. “Hiç beğenmiyorum” şeklinde keskin bir tutumdan söz edilmiyor. Dolayısıyla bu ifade şiirden çıkarılamaz ve “söylenemez” niteliği taşıyan şık burasıdır.
- (D) İçinden geçen duygular sürekli ifade bulmaktadır.
- Aslında şair diyor ki: “En güzel duygularımı yazamadım.” Yani duygularını tam anlamıyla ifade edemediğini vurguluyor. Bu ifadeden “sürekli ifade buluyor” sonucuna varmak mümkün değildir. Kaldı ki (D) seçeneğinde “içinden geçen duyguların sürekli ifade bulduğu” yazıyor; oysa dörtlükteki asıl vurgu, duyguların ‘tam’ ifade bulamaması üzerinedir. Buna rağmen (D)’de “kısmen de olsa” bir dışavurumdan söz edilebileceği tartışılabilse de en güçlü “söylenemez” ifadenin (C) olduğu açıktır.
- (A) Öz eleştiri yapmaktan kaçınmaz.
-
Doğru Cevabın Belirlenmesi
- Soru bizden “hangisi söylenemez?” diye soruyor. Şiirdeki ifadelerle çelişen veya metinde hiçbir şekilde desteklenmeyen ifade (C)’dir; çünkü şairin “hiç beğenmeme” ifadesi yerine “tam yansıtamama” şikâyeti vardır. Dolayısıyla (C) seçeneği söylenemez.
3. Soru İncelemesi
Soru Metni
Paragrafta kirazdan bahseden bir anlatı:
“Ne güldü ne güldürdü. Baharlar yaza döndü, yazlar güze. Kışlar gelip geçiyor birbirine çetin. Böyle oldu ne bir sene ne iki sene; o hep böyleydi de ‘ilaç’ için tek bir merhem yoktu. Gölgesinde barınak yok, bir kahkaha dahi sunmadı bize. Baharda sevinç vermeye kalkışmadı ki… Muradını hep sessiz bekleten, sesine ses verilmemiş bir ağaç oldu. Çok güçlüydü ama onu koruyacak dikenleri bile yoktu.
Bu parçada anlatılanlardan dikkate alındığında kiraza ilişkin;
I. kızgınlık
II. pişmanlık
III. umut
IV. sitem
duygularından hangisine ya da hangilerine yer verilmiştir?
(Olası cevaplar: A) Yalnız II, B) II ve IV, C) I ve IV, D) I, III ve IV vb.)
Soru Çözümü
-
Paragrafın Anlam Çerçevesi
- Yazıda kiraza karşı olumlu bir bakış yok. “Ne güldü ne güldürdü” ifadesi, beklenen faydayı veya güzelliği sunmadığına dair bir serzeniş barındırıyor.
- “Baharlar yaza döndü, yazlar güze. Kışlar gelip geçiyor…” şeklindeki ifadelere bakıldığında zamanın ilerlemesiyle kirazın durumu hiç değişmemiş gibi bir olumsuzluk vurgusu var.
- “İlaç için tek bir merhem yoktu. Gölgesinde barınak yok…” sözleri şikayet (yakınma, sitem) barındırıyor. Bu, bir küskünlük ve serzeniş tonudur.
-
Duyguların İncelenmesi
- Kızgınlık (I): Kiraza karşı doğrudan bir öfke mi duyuyor yoksa kırgınlık/sitem mi? Cümlelerde “Ne güldü ne güldürdü, bize hiçbir iyilik sunmadı” gibi yakınma cümleleri var. Bu yakınma bazen “kızgınlık”la da harmanlanabilir. Daha çok “sitem ve burukluk” seziliyor, ama “kızgınlık”a da yakın bir duygudur. Metin “sessiz bir hüzün” ve “şikayet” havasında olduğundan kızgınlık (öfke) de bir derece mevcut olabilir.
- Pişmanlık (II): Metinde pişmanlığa dair bir ipucu yok. Yani, “Keşke şöyle yapsaydım” vb. bir duygu göze çarpmıyor.
- Umut (III): Metin bütünüyle karamsar, “Hiçbir zaman fayda göremedik, ne güldürdü ne bize mutluluk verdi” şeklinde. Umutla ilgili bir ifade yoktur. Daha çok hayal kırıklığı hissediliyor.
- Sitem (IV): “Ne güldü ne güldürdü” ifadesi doğrudan bir sitem tonu içerir. Kiraz ağacından bekleneni alamama durumu dolayısıyla “gücenme” veya “yakınma” hissediliyor.
-
Doğru Kombinasyon
- Parçada “kızgınlık” ve “sitem” duyguları ağır basıyor. Pişmanlık ve umut izlenimi yok. Dolayısıyla I (kızgınlık) ve IV (sitem) metinde yer alan duygular olarak değerlendirilebilir.
-
Doğru Cevap
- Seçeneklerde “I ve IV” ifadesi hangi şıkta geçiyorsa, o şık doğru oluyor (örneğin C) I ve IV şeklinde).
4. Soru İncelemesi
Soru Metni
“(I) Kuşkusuz, her insanın belli bir işi, mesleği yanında, yapması gereken başka işleri de vardır.
(II) Kişi hem uğraşını hem de diğer işlerini zamanında yapmalıdır.
(III) Söz gelimi, bir doktor hastalarıyla ilgilenmesinin yanı sıra bir mektubu zamanında cevaplayabilmeli, gazetelerini zamanında okuyabilmeli, çocuğuyla ilgilenebilmelidir.
(IV) Böyle davranan kişi daha önemli bir işle uğraşsa bile bugünkü işi bitince yarınki işe zaman ayırmakta zorluk çekmez.
Bu metnin konusu numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir?”
Soru Çözümü
-
Metnin Tamamına Bakış
- Metinde her insanın tek bir mesleği olsa bile başka sorumluluklarının da olduğu, kişinin bu işleri de zamanında yapması gerektiği dile getirilmektedir.
- Örneğin bir doktorun yalnızca hastalarına bakmak değil, aynı zamanda mektup cevaplamak, gazete okumak, günlük gereksinimlere zaman ayırmak gibi ek görevleri olduğu anlatılır.
- Metin, kişinin bu işleri düzenli ve zamanında yapmasının önemine vurgu yapar.
-
Hangisinde Konu Veriliyor?
- Paragrafın en başında, yani (I) numaralı cümlede: “Kuşkusuz, her insanın belli bir işi, mesleği yanında, yapması gereken başka işleri de vardır.” ifadesiyle asıl konu ortaya konur.
- (II) ve (III) cümleler konuyu açıklamaya, (IV) cümle ise sonuç cümlesi olarak doğru yöntem uygulandığında yararlı sonuçlara ulaşılacağını belirtmeye yöneliktir.
-
Doğru Cevap
- Numaranmış cümleler içerisinden metnin konusunun verildiği cümle (I) numaralı cümledir.
Sınav Stratejilerine Dair Bazı İpuçları
- Anahtar Kelimeleri Belirleme
- Paragraf sorularında ilk yapılacak şey, metnin odaklandığı kavramları bulmaktır. “Küresel ısınma, iklim değişikliği, sera gazı” gibi kavramlar, metnin hangi çerçevede ilerlediğini gösterir.
- Bağlaç ve Geçiş Kelimelerine Dikkat
- “Buna karşın, oysa, ancak, bu nedenle” gibi kelimeler paragrafta düşünce yönünün nasıl değiştiğini ya da nasıl desteklendiğini anlama açısından faydalıdır.
- Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünce Ayrımı
- Ana düşünce, metnin bütününde esas vurgulanan unsurdur. Yardımcı düşünceler ise bunu desteklemek için ortaya konan detaylar, örnekler veya açıklamalardır.
- Şiir Sorularında Dikkat
- Şiirlerde şairin duygulanımını doğru okumak gerekir. “Kelime kelime” anlam yerine, “duygu bütünlüğü” önemlidir. Şairin kendine dair eleştirici ya da metnin karamsar/iyimser olup olmaması, sorunun doğru çözümünün anahtarıdır.
- Seçeneklerdeki Aşırı Uç İfadeler
- “Hiç beğenmez, asla yapmaz, mutlaka devam eder” gibi keskin ifadeler, sıklıkla metinde geçen “ince” ayrıntılarla çelişebilir. Bunlara özellikle dikkat ederek yanlış şıkları elemek kolaylaşır.
Örnek Bir Özet Tablosu
Aşağıdaki tablo, bu dört soruya ait kısa özet bilgileri (Soru, Temel Konu, Çözüm Mantığı, Doğru Şık) şeklinde sunulmuştur:
| Soru No | Temel Konu | Çözüm Mantığı | Doğru Şık |
|---|---|---|---|
| Soru 1 | Küresel ısınma, iklim değişikliği | Ana tema iklimin değişmesi ve küresel ısınmanın artışı üzerinde yoğunlaşıyor. | (C) |
| Soru 2 | Şairin duygularını tam yansıtamaması, öz eleştiri | “Söylenemez” ifadesine dikkat. Şair şiirlerini “hiç beğenmiyor” demiyor; ifade edememekten yakınıyor. | (C) |
| Soru 3 | Metinde kiraza yönelik duygular: kızgınlık, pişmanlık, umut, sitem | Pişmanlık ve umut yok, daha çok sitem ve olumsuzluk vurgusu var. Kızgınlıkla birlikte sitem hissediliyor. | I ve IV (sitem ve kızgınlık) |
| Soru 4 | Kişinin mesleği yanında başka sorumlulukları olduğuna vurgu | Metnin konusu, numaralanmış cümlelerden hangisinde geçiyor? İlk cümlede ana konu belirtilmiş: “Herkesin mesleği yanında başka işleri…” | (I) |
2000+ Kelimelik Ayrıntılı Açıklamalar
Aşağıda, özellikle paragraf sorularını derinlemesine anlamak ve bu dört soruda nasıl bir okuma stratejisi güdüleceğini kapsamlı şekilde anlatmak üzere ek bilgiler verilmiştir. Türkçe dersi bağlamında 7. sınıf öğrencilerinin en çok yaşadığı zorluklardan biri, paragraf sorularında sorunun tam olarak neyi ölçtüğünü kavramaktır. İşte bu kapsamlı bölüm, öğrenciler için yol gösterici nitelikte olacaktır:
1) Paragrafın Ana Konusunu Belirleme
Metnin giriş bölümünde yazarın ne yapmaya çalıştığını, nasıl bir problem ya da tema ortaya koyduğunu anlamak çok önemlidir. Genellikle paragrafın başlangıcı ya da bitişi, ana düşünceyle ilgili en net ipuçlarını sunar. Bazen de yazar, karşıt görüşleri sunup ortasında kendi düşüncesini belirtebilir. Örneğin 1. soruda anlatılan metne baktığımızda, neredeyse tüm paragraf küresel ısınma ve iklim değişikliği üzerineydi. Orada “enerji tasarrufu”ndan veya “alınacak tedbirler”den bahsetmek yerine, doğrudan “iklim değişikliğinin tetikleyici unsurları, sonuçları ve hızlanması” açıklanıyordu. Bir paragrafta hem “ikaz” hem “sebep” hem “sonuç” bulunabilir. Lâkin “ana konu”yu bulma işinde, paragrafın en çok hangi noktaya yoğunlaştığını gözlemleyerek karar veririz.
2) Şiir Yorumu ve Şairin Duyguları
Türkçe dersi kapsamında şiir yorumlama soruları, zaman zaman öğrencileri zorlayabilir. Duyu organlarımızla veya benliğimizle algıladığımız şiir hissi, bazen uzun bir düz yazıya göre çok daha yoğundur. Şiirlerdeki mecazlar, simgesel ifadeler, benzetmeler, karşılaştırmalar, şairin iç dünyasını yansıtan ipuçlarını barındırır. İkinci soruda verildiği üzere “Kesilmeyen fırtınam uğuldarken içimde” ifadesi, gürültülü bir iç ses, devam eden bir huzursuzluk ya da duygu yoğunluğunun hiç bitmediğini imâ eder. Şairin “En güzel mısralarımı yazamadıklarımdır.” demesi, “Her ne kadar yazsam da içimdeki duyguları tam aktaramıyorum.” şeklinde bir özeleştiri sunar.
Bu gibi durumlarda öğrenciler, “tam beğenmeme” ile “içine sinmeme, eksik kalma” arasındaki farkı ayırt etmelidir. Çok uç ifadelere dikkat edilir: “Hiç beğenmemek” demek ile “İstediklerimi tam yazamadım.” aynı şey değildir. Paragraftan veya şiirden mutlak çıkarımlar yapmak yerine, metnin stilini, duygusal tonunu okumak gerekir. Bu yüzden (C) seçeneğinde yer alan “Yazdığı şiirleri hiç beğenmemektedir.” ifadesi, şiirdeki duyguyla birebir örtüşmeyip, aşırıya kaçan bir yorumdur.
3) Duygu Soruları: Hangi Duygular Var?
Edebî metinlerde sık sorulan soru türlerinden biri, “Bu parçada yazarın/kahramanın/konuşmacının hangi duygularına yer verilmiştir?” şeklindedir. Genellikle verilecek duygular arasında “mutluluk, sevinç, hüzün, sitem, kızgınlık, özlem, pişmanlık, hayranlık, umutsuzluk, umut” vb. bulunur. Metin içindeki olumlu/olumsuz ipuçları, benzetmeler ya da kullanılan fiil, sıfat ve zarf türleri, duygunun tespitinde kılavuzluk eder.
Sitem (darılma, kırgınlık gösterme, şikayet), kızgınlık (öfke hissi), pişmanlık (keşke vb. ifadeler), umut (gelecek için olumlu beklentiler) gibi duygular, paragrafın geneline hakim olan atmosferden anlaşılır. Yukarıdaki 3. soruda da kirazın “asla güldürmediği, gölgesinde barınak vermediği, ilaç gibi bir fayda sunmadığı” anlatıldığından, yazarın ona karşı hayal kırıklığı ve şikayet duygusu hissederek “sitem” ettiği açıktır. Umut veya pişmanlık tonuna rastlamak mümkün değildir. “Kızgınlık” ise “öfke” tabiriyle benzer bir duygu olup, hayal kırıklığı veya sürekli söylenme/hırçınlık da kızgınlık doğurabilir. Dolayısıyla “kızgınlık” ve “sitem”in varlığı söylenebilir. Pişmanlık, “keşke onu dikmeseydim” vb. ifadelerle ortaya çıkardı; bu yok. Umut ise “belki yine yeşerir, olur, devam eder” gibi pozitif cümlelerle anlaşılır; o da bulunmuyor.
4) Paragrafın Konusu ve Numaranmış Cümleler
Bazı sorularda paragraf numaralı cümlelerden oluşur. Türkçe sınavlarında sık karşılaşılan bir soru tipi: “Bu metnin konusu hangi cümlede belirtilmiştir?” ya da “Bu metnin ana düşüncesi hangi cümlede verilmektedir?” gibi. Genelde metnin ilk veya son cümlesi ana düşünceyi güçlü biçimde barındırır. Yukarıda 4. soruda bir paragraf 4 cümleye bölünmüştür. İlk cümle “(I) Kuşkusuz, her insanın belli bir işi, mesleği yanında, yapması gereken başka işleri de vardır.” şeklindedir. Aslında metnin derdi tam olarak bu: “İnsanın ana mesleğinin dışında başka sorumluluklarını da aksatmaması gerekir.” Dolayısıyla ilk cümle, metnin konusunu açıkça dile getirmiştir.
5) Tablo ve Grafikleri Kullanma
Sınavlarda konu özetlerini daha iyi kavramak için tablo hazırlamak oldukça faydalıdır. Özellikle birden fazla soru ardı ardına geldiğinde her sorunun “en kritik” yönünü bir tabloya işlemek, kısa yoldan tekrar etme imkânı sunar. Biz de yukarıda “Örnek Bir Özet Tablosu” başlığında 4 soruyu derli toplu görmenizi sağladık. Bu yöntem, çalışma programı yaparken ya da bir konuyu tekrar ederken zaman kazandırır.
6) Sınav Öncesi Uygulama Önerileri
- Bol Bol Metin Okuma: Sınavlarda Türkçe paragraf sorularını hızlı ve doğru yapmak istiyorsak, düzenli kitap, makale veya herhangi bir okuma yapmak gerekir.
- Anahtar Cümleleri Belirleme Alışkanlığı: Paragraflarda “tema”yı özetleyen cümle hangisidir, yazar hangi bağlaçlarla düşüncesini kanıtlamaya çalışıyor, yardımcı öğeler nerede başlıyor gibi noktalara dikkat etmek, beceriyi artırır.
- Zaman Yönetimi: Paragraf sorularını çözerken genellikle uzun metinlerden korkulmamalı, metnin bütününe hâkim olmak amacımız olmalı. Göz gezdirerek değil de, sakin ve anlaşılır biçimde okuyarak ilerlenmelidir.
7) Özet ve Genel Yorum
- Soruların Ortak Özelliği: Hem bilgilendirici metinlerde hem de şiir ve duygu merkezli anlatılarda, önce konuyu, sonra ana duyguları tespit etmek esastır.
- Çıkarım Yaparken Abartılı Yargılardan Kaçınma: Özellikle “hiç, asla, tamamen, mükemmel” gibi uç yargılar paragraftan çıkarılamayabilir. Metinden destek almadan büyük genellemelere varmamak gerekir.
- Şıklara Hızlı Eleme: Paragrafta geçen bazı anahtar kelimeler ve tonlamalar, şıkları hızla elemenize yardım eder. Sınav süresinden tasarruf için bu teknik önemlidir.
Bu dört soru ve çözümleri, 7. sınıf düzeyinde paragraf anlama ve yorumlama becerisini geliştirmek açısından iyi bir örnek sunmaktadır. Türkçe paragraf soruları, hem dilden zevk almayı hem de yazılı metni daha derin analiz etmeyi sağladığı için önemli bir konudur. Düzenli pratik ve iyi bir kelime dağarcığıyla, öğrenciler bu tip soruların üstesinden rahatlıkla gelebilirler.
Sonuç ve Özet
Netbil Yayınları 7. Sınıf Paragraf kitaplarından alındığı anlaşılan bu sorularda:
-
Birinci Soruda, küresel ısınma ve iklim değişikliği hakkındaki metnin ana konusu, küresel ısınmanın etkileri ile iklim değişikliğinin nasıl gerçekleştiğidir. Bu nedenle doğru cevap (C) “Küresel ısınmanın etkileri ve iklim değişikliği” olmuştur.
-
İkinci Soruda, şairin iç dünyasını tam yansıtamamasından söz eden şiir dizelerinden “şairin yazdığı şiirleri hiç beğenmediği” sonucunu çıkartamayız. Bu yüzden “yazdığı şiirleri hiç beğenmemektedir” yargısı metinde desteklenmediği için söylenemez. Dolayısıyla doğru cevap (C) seçeneğidir.
-
Üçüncü Soruda, metinde kiraza karşı duyulan duygular sorgulanır. Bahsedilen satırlarda “umut” ve “pişmanlık” hissi yoktur. Bunun yerine yazarın yakındığı, sitem ettiği ve kiraza karşı biraz da kızgın olduğu açıktır. Yani I (kızgınlık) ve IV (sitem) doğru bulunmuş, II ve III dışlanmıştır.
-
Dördüncü Soruda, numaralı cümlelerde metnin konusu hangi cümleyle ifade edilmektedir sorusu yer alır. Yazının ana düşüncesi (I) numaralı cümlededir: “Kuşkusuz, her insanın belli bir işi, mesleği yanında, yapması gereken başka işleri de vardır.” Metin bu cümlenin açılımıyla devam eder.
Tüm bu adımlar, 7. sınıf paragraf sorularını cevaplarken metni doğru analiz etmenin ve seçenekleri titizlikle değerlendirmenin önemini gösteriyor.