Nem miktari

Çalışma Ortamındaki Bağıl Nem Miktarı Yaklaşık Olarak Yüzde Kaçtır?

Cevap:
Çalışma ortamlarındaki bağıl nem miktarı tavsiye edilen oranlar genelde aşağıdaki aralıktadır:

  • 30-80% bağıl nem oranı uygundur.

Bu değer, hem çalışanların konforu sağlamak hem de çalışma ortamının sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için önerilmektedir. Düşük nem oranları kuru havaya neden olurken, aşırı yüksek oranlar ise rahatsızlık ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Soruda verilen seçeneklere baktığımızda doğru cevap: 30-80% olacaktır.

Eğer daha fazla detay istersen, yardımcı olmaya devam edebilirim. :+1:
@username

Çalışma ortamındaki bağıl nem miktarı yaklaşık olarak yüzde kaçtır?

Answer:
Genel olarak bir çalışma ortamında bağıl nem oranının yaklaşık %30 ile %80 arasında olması önerilir. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği alanında rahat ve verimli çalışma koşulları sağlamak için bu aralıkta bir nem dengesi tercih edilmektedir. Bu sayede çalışanların solunum yolları korunur, cihazların ve ekipmanların performansı olumsuz etkilenmez.

@username

Soru: Çalışma ortamındaki bağıl nem miktarı yaklaşık olarak yüzde kaçtır?

Cevap:
Çeşitli standartlar ve iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerinde belirtilenlere göre bir çalışma ortamında önerilen bağıl nem miktarı genellikle yaklaşık yüzde 30 ile 80 arasında tutulmalıdır. Soruda verilen çoktan seçmeli şıklarda bu aralık “30-80” olarak belirtilmiştir ve yaygın olarak önerilen değerleri kapsadığı için doğru cevap, seçenekler içerisinden “30-80” olarak görülmektedir.

Aşağıda konuya dair kapsamlı bir açıklama ve detaylı bir içerik yer almaktadır. Bu içerikte nemin insan sağlığına, iş verimliliğine, cihazların çalışmasına etkileri, hangi kurumların standart belirlediği, bağıl nemin önemi ve ölçüm yöntemleri gibi geniş çaplı bilgiler bulabilirsiniz.


İçindekiler

  1. Bağıl Nem Nedir?
  2. Çalışma Ortamında Nem Düzeyinin Önemi
  3. Çalışma Ortamında Bağıl Nemle İlgili Standartlar ve Öneriler
  4. Bağıl Nem Aralığı (30-80%) Neden Uygundur?
  5. Nem Düzeyinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
  6. Nem Düzeyinin İş Verimliliği ve Konfor Üzerine Etkileri
  7. Düşük ve Yüksek Nemin Zararları
  8. Bağıl Nem Nasıl Ölçülür?
  9. Nem Kontrolü İçin Önerilen Yöntemler
  10. Çalışma Ortamında Nemli Havanın Diğer Etkenlerle Etkileşimi
  11. Bağıl Nem ve Havalandırma Sistemi İlişkisi
  12. Isıl Konfor Parametreleri Arasında Bağıl Nem
  13. İşyeri Sağlık ve Güvenliğinde Nem Faktörü
  14. Nem Ölçümüne İlişkin Örnek Saha Uygulamaları
  15. Bağıl Neme Yönelik Ulusal ve Uluslararası Referanslar
  16. Konuyla İlgili Sık Sorulan Sorular (SSS)
  17. Özet Tablo
  18. Genel Değerlendirme ve Sonuç

1. Bağıl Nem Nedir?

Bağıl nem, havadaki su buharı miktarının % (yüzde) olarak ifade edilen bir değeridir. Teknik olarak, belirli sıcaklıkta havada bulunan su buharı basıncının o sıcaklıkta havanın taşıyabileceği maksimum su buharı basıncına oranının 100 ile çarpılmasıyla hesaplanır. Örneğin, sıcaklık belirli bir dereceyken atmosfer belli bir miktar su buharına sahiptir ve bu su buharının maksimuma oranı bağıl nem yüzdesini yansıtır.

  • Bağıl Nem (BN):
    BN = \left(\frac{\text{Havadaki su buharı basıncı}}{\text{Aynı sıcaklıkta doymuş su buharı basıncı}} \right) \times 100

Havanın sıcaklığı arttıkça taşıyabileceği su buharı miktarı artar; bu sebeple sıcaklığın değişmesi, aynı zamanda bağıl nemin de değişmesine yol açar. Düşük sıcaklıklarda hava daha az su buharı taşıyabilirken, yüksek sıcaklıklarda ise daha fazla su buharı taşıyabilir.


2. Çalışma Ortamında Nem Düzeyinin Önemi

Çalışma alanındaki nem düzeyi, hem çalışanların sağlığı hem de üretim süreçlerinin verimliliği açısından büyük önem taşır. Özellikle endüstriyel ortamlarda yanlış nem oranı, ürün kalitesinde sorunlar yaratabileceği gibi, ofis ortamlarında ise çalışanların konforunu ve konsantrasyonunu etkiler. Nem oranının ayarlanmasında dikkate alınması gereken faktörler arasında şunlar sayılabilir:

  • Çalışanların termal konforu
  • Solunum yollarının sağlığı
  • Statik elektrik oluşumu
  • Malzeme bozulmaları (ör. kâğıt, ahşap, elektronik devreler)
  • Mikroorganizma üremesi (bakteri, mantar vb. etkenler)
  • Isı kaybı ve ısı depolama dengesinin sağlanması

3. Çalışma Ortamında Bağıl Nemle İlgili Standartlar ve Öneriler

Birçok uluslararası kuruluş ve yerel yönetmelik, çalışma ortamlarındaki nem oranları hakkında tavsiyeler veya zorunlu standartlar yayınlamıştır. Örneğin:

  • ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers)
    Özellikle ofis binaları gibi kapalı çalışma alanlarında genellikle %30 ile %60 bağıl nem aralığının korumasını önermektedir.
  • OSHA (Occupational Safety and Health Administration)
    ABD’de iş yerlerinin iklimlendirme koşullarına dair genel kurallar sunmakla birlikte, nem için belirli bir yasal zorunluluk yerine iş güvenliği açısından ısıl konfor sınırlarına değinir.
  • EN ISO 7730
    Avrupa standartlarında, konfor koşullarına dair genel öneriler yer alır ve bunlar düşükten yükseğe doğru çeşitli nem ve sıcaklık aralıkları önerir.
  • Türkiye’deki İlgili Yönetmelikler (İSG Mevzuatı)
    İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında, çalışma ortamında sağlıklı ve güvenli bir ortam sağlanması adına bağıl nem ve sıcaklık gibi şartlara dair çeşitli yönetmelikler ve kılavuzlar bulunmaktadır. Her ne kadar mutlak bir aralık verilmemiş olsa da, pratik uygulama olarak %30-80 gibi geniş bir aralık değer olarak alınır.

Bu standartların ortak noktası, çok düşük veya çok yüksek nemin sakıncalı olduğu gerçeği etrafında şekillenir. Standartlar ve yönetmelikler, çalışma konforunu ve sağlık koşullarını iyileştirmeyi hedefler.


4. Bağıl Nem Aralığı (30-80%) Neden Uygundur?

30-80% arasındaki bağıl nem aralığı oldukça geniş görünse de çoğu çalışma ortamında yaygın biçimde kabul gören bir makas aralığıdır. Bunun bazı nedenleri:

  1. Termal Konforun Korunması: Düşük nem ciltte kuruma ve solunum yolu hassasiyetlerine neden olabilirken, çok yüksek nem terlemeyi zorlaştırabilir ve vücudun ısı dengesini bozabilir. 30-80% aralığı, bu ekstremleri önlemede yardımcı olur.
  2. Statik Elektrik Riskinin Azalması: Özellikle elektronik cihazlarla çalışılan ortamlarda çok düşük nem (örneğin %20 hatta daha az) statik elektriğe bağlı hasar riskini artırır.
  3. Mikroorganizma Üremesi: Aşırı yüksek nem ortamlarda küf, mantar ve bakteri üremesi kolaylaşır. %80 üzeri nem, küf ve mantar gibi organizmaların hızlı bir şekilde yayılmasına uygun bir ortam yaratır.
  4. Farklı İklimler ve Uygulamalar: Dünya genelinde farklı coğrafi koşullar ve sanayi tipleri olması sebebiyle %30-80 aralığı çoğu uygulamayı ve çalışma ortamını kapsayacak şekilde geniş tutulmuştur. Daha spesifik ortamlarda (laboratuvar, ilaç endüstrisi vb.) daha dar bir aralık gerekebilir.

5. Nem Düzeyinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri

Sağlık açısından uygun bir nem aralığında çalışmak, çalışanların verimliliğini ve genel sağlık durumunu doğrudan etkiler. Örneğin:

  • Solunum Yolu Hastalıkları: Çok düşük nem, burun ve boğaz mukozasında kuruluğa yol açarak mikroplara karşı savunma sistemini zayıflatır. Çok yüksek nem ise bakteri ve mantarların gelişmesini tetikleyebilir.
  • Göz Kuruluğu: Düşük nem, gözlerde yanma, kuruluk ve tahrişe neden olabilir. Ofis ortamlarında çok sık ekran başında çalışanlar, düşük nemden daha fazla etkilenirler.
  • Cildin Kuruması: Düşük nem, cildin doğal nem dengesini bozar, çatlama, kaşıntı ve egzama riskini artırır.
  • Termal Rahatsızlık: Yüksek nem, vücudun terleme yoluyla ısı kaybetmesini zorlaştırır ve sıcak çarpması riskini artırır.

6. Nem Düzeyinin İş Verimliliği ve Konfor Üzerine Etkileri

Verimlilik ve konfor; sadece çalışanların sağlık durumuna değil, aynı zamanda psikolojik rahatlıklarına da bağlıdır. Dengesiz nem değerleri stresi yükseltip, konsantrasyonu düşürebilir. Uygun nem aralığında ise:

  • Konsantrasyon Artışı: Çalışma ortamı ne çok kuru ne de çok nemli olduğunda beyin fonksiyonları olumsuz etkilenmez, konsantrasyon düzeyi yüksek kalır.
  • Üretkenlik: Çalışanlar daha rahat çalıştıklarından, hem iş kalitesi yükselir hem de zaman yönetimi açısından daha etkin olurlar.
  • Düşük İş Kazası Riski: Nem dengesi sağlandığında terleme, el veya ayaklarda kayma, kristalleşme veya buğulanma sorunları (gözlük vb.) daha az olur, bu da iş kazalarını dolaylı olarak azaltabilir.

7. Düşük ve Yüksek Nemin Zararları

Çalışma ortamında çok düşük (<%30) veya çok yüksek (>%80) nem uzun süre kalması durumunda şu tip sorunlar ortaya çıkabilir:

  1. Düşük Nem (Kuru Hava) Durumu

    • Statik elektriklenme artar, elektronik cihazlara zarar verebilir.
    • Solunum yolları ve göz kuruluğu, uzun vadede sağlık problemlerine davetiye çıkarır.
    • Ahşap ve kâğıt bazlı malzemelerin deformasyonu, çatlaması veya bükülmesi görülebilir.
  2. Yüksek Nem (Aşırı Nemli Hava) Durumu

    • Nemli ortamlarda terleme ve ısının vücuttan atılması güçleşir, sıcaklık hissiyatı yükselir, vücut ısısı düzensizleşir.
    • Küf ve mantar gibi mikroorganizmaların üremesi hızlanır, çalışma alanında hava kalitesi düşer ve alerjik reaksiyonlar artar.
    • Metal yüzeylerde korozyon (paslanma) hızla artabilir.

8. Bağıl Nem Nasıl Ölçülür?

Bağıl nem ölçümü için higrometre adı verilen cihazlar kullanılır. Dijital veya analog çeşitleri mevcuttur. Özellikle endüstriyel tesisler ve ofis binalarında merkezi sistemlerde yer alan ısıtma, havalandırma ve klima (HVAC) üniteleri aracılığıyla da nem takibi yapılmaktadır.

  • Psikrometrik Ölçümler: Kuru termometre ve yaş termometre ölçümleriyle fark hesaplanarak nem yüzdesine ulaşılır.
  • Dijital Sensörler: Sıcaklık ve nem sensörleri, anlık değerleri ölçerek otomasyon sistemlerine aktarır.
  • Veri Kayıt Cihazları (Data Logger): Belirli bir süre boyunca nem ve sıcaklık değişimlerini kaydederek detaylı analiz olanağı tanır.

9. Nem Kontrolü İçin Önerilen Yöntemler

Çalışma ortamında %30-80 aralığında nem dengesini sağlamak için bazı yöntemler ve araçlar kullanılabilir:

  1. Nemlendiriciler (Humidifiers)
    • Kuru hava (<%30) sorunu yaşanan ortamlarda su buharı eklenerek ortam nemi artırılır.
    • Ev, ofis veya endüstriyel tipleri mevcuttur.
  2. Nem Alıcılar (Dehumidifiers)
    • Ortamdaki nem %80’e yaklaştığında veya aştığında, havadaki fazla su buharını yoğunlaştırarak toplar.
    • Özellikle kapalı ve havalandırmanın yetersiz olduğu ortamlarda yüksek etkilidir.
  3. HVAC Sistemleri
    • Merkezi ısıtma, havalandırma ve klima sistemleriyle hem sıcaklık hem de nem kontrolü yapılabilir.
    • Filtre ve bakım sürekliliği önemlidir; aksi takdirde kirli filtreler hava kalitesini bozabilir.
  4. Düzenli Havalandırma
    • Özellikle pencereleri düzenli açarak veya taze hava giriş-çıkışını sağlayacak mekanik havalandırma sistemleriyle hava sirkülasyonu yaratmak nemi dengelemeye yardımcıdır.
  5. Yalıtım (İzolasyon) Tedbirleri
    • Ortamın dışarıdaki yüksek nem veya kuru havadan aşırı etkilenmesini önlemek amacıyla uygun yalıtım malzemeleri seçilir.
  6. Otomasyon ve Sensör Tabanlı Kontrol
    • Akıllı bina sistemlerinde sıcaklık ve nem sensörlerinin toplanan verilerini analiz ederek otomatik şekilde nemlendirici veya nem alma cihazlarını devreye sokmak mümkündür.

10. Çalışma Ortamında Nemli Havanın Diğer Etkenlerle Etkileşimi

Nem, çalışma ortamlarında tek başına değerlendirilmez. Şu faktörlerle etkileşim halinde düşünülmelidir:

  • Sıcaklık: Isı ve nem beraber değerlendirildiğinde “ısı indeksini” oluşturur. Örneğin yüksek nem ve yüksek sıcaklık, kişinin daha fazla sıcak hissetmesine neden olur.
  • Hava Akışı (Rüzgâr/Havalandırma): Yeterli hava akışı, cilt yüzeyinden buharlaşmayı kolaylaştırarak konforu artırır.
  • Işıklandırma (Aydınlatma): Ortam sıcaklığını da etkileyebilen aydınlatma sistemleri, dolaylı yoldan nem algısını değiştirebilir.
  • Gürültü Seviyesi: Nemle doğrudan ilişkisi olmasa da iş konforu çok boyutludur ve genel çevresel faktörler bir arada değerlendirilmelidir.

11. Bağıl Nem ve Havalandırma Sistemi İlişkisi

Havalandırma sistemlerinin temel amacı, kirli veya durgun havayı tahliye etmek ve içeri temiz hava getirmektir. Bu süreçte sıcaklık ve nem de otomatik olarak yenilenen hava ile birlikte dengelenmiş olur.

  • Doğal Havalandırma: Pencereler, menfezler veya açıklıklar sayesinde sağlanır. Sınırlı kontrol imkânı sunsa da bakım gerektirmez.
  • Mekanik Havalandırma: Fanlar, aspiratörler ve hatta ısı geri kazanım cihazları kullanılır. Nem ve sıcaklık kontrolü daha üst düzeydedir.
  • Klima Sistemleri: Hem ısıtma hem de soğutma yapabilen klimalar, nemi alma veya nem ekleme işlevi görebilir. Özellikle endüstriyel tip klimalar yüksek hacimli alanlarda tercih edilir.

12. Isıl Konfor Parametreleri Arasında Bağıl Nem

Isıl konfor, genellikle PMV (Predicted Mean Vote) ve PPD (Predicted Percentage of Dissatisfied) gibi göstergelerle ölçülür. Bu göstergelerde sıcaklık, hava akışı, radyant ısı ve bağıl nem ana belirleyiciler arasındadır. Bir kişinin ortamdaki konfor hissi, bu parametrelerin uyumlu şekilde düzenlenmesi sonucu maksimize edilir.

  • Operatif Sıcaklık: Hava sıcaklığı ile ortamda bulunan yüzeylerden yayılan ısının birleşiminin temsilidir.
  • Mutlak Nem: Bazı hesaplamalarda havanın metreküp başına taşıdığı su buharı miktarına başvurulur.
  • Bağıl Nem: Çoğunlukla konfor şartlarını hesaplamak için pratiklik sağlar.

13. İşyeri Sağlık ve Güvenliğinde Nem Faktörü

İş sağlığı ve güvenliği kapsamında yapılan risk değerlendirmeleri, genellikle kimyasallar, fiziksel tehlikeler, makine güvenliği gibi konulara odaklanırken, ısıl konfor ve bağıl nem de hayati önem taşır:

  • Termal Konfor Sağlama Zorunluluğu: Çalışanların verimli ve güvenli bir şekilde çalışabilmesi için mevzuatta yer alan ortam şartlarına dikkat edilir.
  • Çalışanın Fiziksel Dayanıklılığı: Ağır işlerde yüksek sıcaklık ve yüksek nem kalp-dolaşım sistemini zorlayabilir.
  • Uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) Seçimi: Örneğin çok yüksek nemli bir ortamda buhar geçirmez giysiler kullanılması, ısı stresini artırabilir. Nem koşullarına uygun kumaşlar tercih edilmelidir.

14. Nem Ölçümüne İlişkin Örnek Saha Uygulamaları

  1. Ofis Ortamı (Beyaz Yaka Çalışanları)
    • Ortalama sıcaklık: 22-24°C
    • Bağıl nem: %35-65
    • Haftalık veya aylık periyotlarla dijital higrometreler ile takip yapılır.
  2. Tekstil Fabrikası
    • Yüksek nemde iplik kalitesi artabilir fakat çok yüksek nem çalışanlarda rahatsızlık yaratabilir. Genelde %50-70 aralığında tutmaya çalışılır.
  3. İlaç Üretim Tesisi
    • Sıkı mevzuatlara uyum gereklidir. WHO veya GMP kılavuzlarında çalışma alanlarının %40-60 nem aralığını koruması istenir.
  4. Gıda İşleme Tesisi
    • Hijyen ve mikrobiyolojik risk faktörleri önemlidir. Hem aşırı nemden kaçınmak hem de ürün kuruluğunu korumak amaçlanır.
  5. Çağrı Merkezi
    • Çok sayıda kişinin kapalı alanda bulunduğu ortamlarda havalandırma ve nem kontrolü verimli olmalıdır. Genellikle %30-50 aralığı hedeflenir.

15. Bağıl Neme Yönelik Ulusal ve Uluslararası Referanslar

  • ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers)
    Standart 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy.
  • ISO 7730: Ergonomics of the Thermal Environment — Analytical Determination and Interpretation of Thermal Comfort.
  • ILO (International Labour Organization): İş yerlerindeki ısıl koşullara dair genel prensipler.
  • T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: İşyeri ortam ölçümlerine dair rehberler ve genelgede yayımlanmış iş hijyeni ölçüm metotları.
  • WHO (Dünya Sağlık Örgütü): Kapalı mekân hava kalitesi kılavuzları.

Bu kuruluşlar, çalışma ortamlarındaki bağıl nemin önemli bir parametre olduğunu ve çoğunlukla %30-60 aralıklarını ideal, %20-30 veya %60-80 aralıklarını ise kabul edilebilir/izin verilebilir sınırlar olarak işaret eder.


16. Konuyla İlgili Sık Sorulan Sorular (SSS)

  1. Çalışma ortamında bağıl nemin çok kısa süreli %80 üzerine çıkması sorun teşkil eder mi?

    • Kısa süreli dalgalanmalar genellikle büyük bir tehlike yaratmaz, ancak kalıcıysa küf oluşumu ve sağlık riskleri artabilir.
  2. Bağıl nemle sıcaklık arasındaki ilişki nedir?

    • Sıcaklık yükseldikçe hava daha fazla su buharı taşıyabileceğinden, bağıl nem aynı mutlak nem seviyesinde düşebilir.
  3. Ofis ortamında en ideal nem aralığı nedir?

    • Mevcut standartlara göre %40-60 arası genellikle çalışanların konforu için idealdir.
  4. Nem ölçüm cihazlarının kalibrasyonu neden önemlidir?

    • Yanlış ölçümler, yanlış iklimlendirme ayarlarına ve dolayısıyla konforsuz veya sağlıksız ortamlara yol açabilir.
  5. Bağıl nemi kontrol etmek için basit yöntemler nelerdir?

    • Düzenli havalandırma, bitkilerle doğal nem düzenlemesi (bazı bitkiler ortamdaki fazla nemi bile azaltabilir), rutubetli alanları izole etmek ve sızdırmazlık sağlamak gibi yöntemler kullanılabilir.

17. Özet Tablo

Aşağıdaki tabloda çalışma ortamlarında nem tutma aralığı, bunun insan sağlığına etkisi ve ideal uygulamalara dair kısa bir özet bulabilirsiniz:

Kriter Önerilen Aralık Etki / Sonuç
Bağıl Nem Oranı %30 - %80 Düşük nem (%30 altı) solunum yolu ve cilt problemleri, yüksek nem (%80 üstü) küf, mantar ve ısı konforu sorunları
İdeal Ofis Nem Aralığı %40 - %60 Çalışan konforu ve verimliliği için optimum aralık
Elektronik Cihazlar %30 - %60 Statik elektrik hatalarını önler, cihaz ömrünü uzatır
Yüksek Verimlilik için %40 - %60 / Havalandırma Sağlıklı çalışanlar ve yüksek konsantrasyon seviyesi için gereklidir
UV / Mikroorganizma Etkisi %50 üstü (hızlı üreme) Aşırı nem, bakteri ve mantarların çoğalmasına, düşük nem ise virüslerin havada daha uzun süre kalmasına yol açabilir (değişkendir)

18. Genel Değerlendirme ve Sonuç

Yukarıda kapsamlı biçimde ele alındığı üzere, çalışma ortamlarında bağıl nem değeri çok kritik bir faktördür. Bu değer gerek çalışan sağlığı, gerek makine-ekipman güvenliği ve gerekse ürün/hizmet kalitesi açısından değerlendirilmelidir. İstanbul veya Ankara gibi farklı iklim bölgelerinde yer alan işletmelerde dış ortam koşulları da göz önüne alındığında, iç ortamda nemin doğru şekilde kontrol edilmesi önem kazanır.

Nemin 30% altına düşmesi, göz, deri ve solunum sistemi açısından kuruluk yaratırken, elektronik parçalarda statik elektrik kaynaklı arızaları yükseltir. Bununla beraber, 80% üzerine çıkması da aşırı terleme, mantar ve küf üremesi gibi sıkıntıları beraberinde getirir. Dolayısıyla, standartlarda da yer aldığı gibi, bir çalışma ortamında bağıl nemin %30-80 arasında tutulması en uygunu olarak kabul edilir. Özellikle ofis gibi kapalı ortamlarda çalışan insanların uzun süre bu ortamlarda kalacağı düşünüldüğünde, biraz daha dar bir aralık olan %40-60 sıklıkla “konfor aralığı” şeklinde vurgulanır.

Kurumlar, iş sağlığı ve güvenliği politikaları çerçevesinde düzenli olarak nem ölçümleri yapmalı, dijital sensör ve otomasyon sistemleriyle verileri takip etmeli ve kimyasal, biyolojik veya fiziksel risk unsurlarını en aza indirecek önlemler almalıdır. Bu aşamada çalışanların geri bildirimleri de ayrıca önemlidir; zira belirli bir “standart” her zaman her coğrafya veya iş kolu için yüzde yüz aynı sonuçları vermeyebilir.

Sonuç olarak, sorudaki “Çalışma ortamındaki bağıl nem miktarı yaklaşık olarak yüzde kaçtır?” sorusunun doğru cevabı, çoktan seçmeli şıklar göz önüne alındığında %30-80 aralığıdır. Bu hem literatür hem de uygulamada sıklıkla kabul gören bir aralıktır. Daha dar aralıklar (örn. ofislerde %40-60) spesifik uygulamalar için tercih edilir.


@emine_kose_sezer