Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde ek-fiil farklı bir görevde kullanılmıştır?
Soru Açıklaması:
Ek-fiil, Türkçedeki bir yardımcı fiil türüdür ve ek-fiilin iki görevi vardır:
- İsim soylu kelimeleri yüklem yapmak (örneğin, isim ya da sıfatları cümlenin yüklemi haline getirmek).
- Basit zamanlı fiillere birleşik zaman anlamı katmak (örneğin, -idi, -imiş, -miş gibi anlamlar kazandırmak).
Soruda, ek-fiilin farklı bir görevde kullanıldığı cümle sorulmaktadır. Şimdi verilen cümlelerde ek-fiil analizini yapalım:
Cümle İncelemesi:
-
(I) Florence Nightingale; İngiliz sosyal reformcu, istatistikçi ve modern hemşireliğin kurucusudur.
- “Kurucusudur” kelimesinde yer alan “dır” ek-fiili, “kurucu” isim soylu kelimesini yüklem yapmıştır.
Görev: İsim cümlesi yüklemi yapmak.
- “Kurucusudur” kelimesinde yer alan “dır” ek-fiili, “kurucu” isim soylu kelimesini yüklem yapmıştır.
-
(II) Kırım Savaşı sırasında eğitim alan hemşirelerin yöneticisi olarak öne çıkmış, savaşta yaralanan askerlerin tedavi ve bakımlarını yapmıştır.
- Bu cümlede ek-fiil bulunmamaktadır. Yüklem tamamen fiil kökenlidir (“yapmıştır” ve “çıkmış” kelimeleri).
-
(III) Hemşireliğe son derece olumlu bir itibar kazandırmış ve Viktorya kültüründe bir ikon olmuştur.
- “Olmuştur” kelimesinde yer alan “dur” ek-fiili, birleşik zaman anlamı katmıştır (geçmiş zaman).
Görev: Fiile birleşik zaman anlamı katmak.
- “Olmuştur” kelimesinde yer alan “dur” ek-fiili, birleşik zaman anlamı katmıştır (geçmiş zaman).
-
(IV) Özellikle gece gündüz demeden yaralı askerlere baktığı için kendisine “Lambalı Kadın” denmiştir.
- “Denmiştir” kelimesinde yer alan “dir” ek-fiili, fiile birleşik zaman (miş’li geçmiş zaman) anlamı katmıştır.
Görev: Fiile birleşik zaman anlamı katmak.
- “Denmiştir” kelimesinde yer alan “dir” ek-fiili, fiile birleşik zaman (miş’li geçmiş zaman) anlamı katmıştır.
Doğru Yanıt:
Ek-fiilin farklı bir görevde kullanıldığı cümle I. cümledir, çünkü burada ek-fiil isim soylu bir kelimeyi yüklem yapmıştır. Diğer cümlelerde ek-fiil, fiile birleşik zaman anlamı katmıştır.
Cevap: A) I