Bu parçada sözü edilen felsefi problem aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?
Cevap:
Metinde, gök cisimlerinin matematiksel olarak doğru biçimde hesaplanması ve gözlemsel uyumluluk esas alınıyor; buna karşılık, bu hesaplamaların “gerçeklik” bakımından mutlak geçerliliği veya felsefi doğruluğu ikinci plana atılıyor. Dolayısıyla burada vurgulanan temel felsefi mesele, doğruluk ile gerçeklik arasındaki ayrımdır. Bu nedenle doğru cevap B) Doğruluk – gerçeklik ayrımıdır.
Metnin İçeriğine Dayalı Açıklama
- Gözlemsel Uyum: Metinde, astronomların veya bilim insanlarının yapması gerekenin, kozmosla ilgili gözlemlere uyan doğru hesaplar sunmak olduğu vurgulanmıştır.
- Gerçekliğin İkinci Planda Kalması: Hesaplamaların “gerçek” olup olmadığı değil, gözlemle uyum gösterip göstermediği önemsenmektedir. Bu da “hesapların isabetli çıkmasının” yeterli olduğunu belirtir.
- Felsefi Arka Plan: Bu yaklaşım, eski felsefi bir problemi, yani “bir bilgi ya da ifadenin fiziksel-somut gerçeklikle mi yoksa doğruluk ölçütleriyle mi değerlendirileceği” sorusunu gündeme taşımaktadır.
- Sonuç: Bu ifadeler, doğrudan “fikrin gerçeklikle uyuşması (gerçeklik)” ve “hesapların doğru/yanlış oluşu (doğruluk)” arasında bir ayrımın var olduğunu gösterir.
Diğer Seçeneklerin Kısa Değerlendirmesi
| Seçenek | Açıklama |
|---|---|
| A) Bilen – bilinen ayrımı | Özne (bilen) ile nesne (bilinen) arasındaki epistemolojik ilişkiden söz eder. Metindeki vurguysa daha çok doğruluk ile gerçeklik farkı üzerinedir. |
| B) Doğruluk – gerçeklik ayrımı | Bilimsel tez veya modelin “gözlemlerle uyumlu olması (doğruluk)” ve bunun “nesnel gerçeklik” olup olmadığı arasındaki ayrımdır. (Doğru cevap) |
| C) Varlık – varoluş ayrımı | Ontolojik bir ayrımdır; metinde varlığın veya varoluşun özsel tanımı üzerine bir tartışma göze çarpmaz. |
| D) Gerçek varlık – ideal varlık ayrımı | Platoncu anlamda idea ve realite arasındaki ayrıma işaret eder. Metin bu konuya değinmez; hesap ve gözlem uyumu vurgulanır. |
| E) Madde – biçim ayrımı | Aristoteles’ten beri var olan, maddenin ve formun ontolojik ayrılığını konu eden problemdir. Metinle doğrudan ilişkili değildir. |
Kısaca Özet:
Bu parçada vurgulanan, bir bilimsel kuramın veya hesaplamanın gözlemsel olarak doğrulanmasının, onun “gerçekte” nasıl bir yapıya sahip olduğundan ayrı tutulabileceği fikridir. Yani “uyumlu olma” ile “gerçekliği tam yansıtma” arasındaki farklılık öne çıkmaktadır. Bu da metnin doğruluk – gerçeklik ayrımı sorunuyla ilgilendiğini gösterir.