Literatür taraması nedir

Genel Kültür
1

literatür taraması nedir

2

Literatür taraması nedir?

Cevap:

Literatür taraması, bir araştırma veya çalışma konusu ile ilgili daha önce yapılmış akademik çalışmaların, makalelerin, kitapların, tezlerin ve diğer bilimsel yayınların sistematik olarak toplanması, incelenmesi ve değerlendirilmesi sürecidir. Bu süreçte amaç, mevcut bilgi birikimini anlamak, araştırma konusundaki boşlukları tespit etmek ve yeni çalışmalar için sağlam bir temel oluşturmaktır.

Table of Contents

  1. Literatür Taramasının Tanımı
  2. Literatür Taramasının Amaçları
  3. Literatür Taramasının Adımları
  4. Literatür Taramasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
  5. Literatür Taramasının Önemi
  6. Özet Tablo

1. Literatür Taramasının Tanımı

Literatür taraması, bir araştırma konusu hakkında var olan tüm kaynakların sistematik biçimde taranarak, özetlenmesi ve bu konudaki gelişmelerin, tartışmaların ortaya konmasıdır.

Bu kaynaklar şunlar olabilir:

  • Akademik makaleler
  • Kitaplar
  • Tezler
  • Konferans bildirileri
  • Raporlar
  • Akademik dergiler

2. Literatür Taramasının Amaçları

  • Mevcut bilgi durumunu anlamak: İlgili alanda ne gibi çalışmalar yapıldığı hakkında bilgi toplamak.
  • Araştırma boşluğu belirlemek: Hangi konuların yeterince araştırılmadığını tespit etmek.
  • Araştırma sorularını netleştirmek: Kendi çalışmanızda hangi sorulara odaklanacağınızı belirlemek.
  • Yöntem ve teorik çerçeveyi oluşturmak: Daha önce hangi yöntemlerin kullanıldığını görmek ve çalışmanız için uygun olanları seçmek.
  • Kaynakça oluşturmak: Kendi araştırmanızda başvuracağınız güvenilir kaynakları tespit etmek.

3. Literatür Taramasının Adımları

  1. Araştırma konusu belirleme ve anahtar kelimelerin seçimi
  2. Kaynakları seçme: Akademik veritabanları, kütüphane katalogları, çevrimiçi platformlar gibi yerlerden kaynak toplanması.
  3. Kaynakları okuma ve not alma: Önemli noktaların, metodolojinin, sonuçların kaydedilmesi.
  4. Bilgileri sınıflandırma ve organize etme: Ortak temalar, farklı görüşler, kronolojik sıra gibi yaklaşımlar.
  5. Analiz ve sentez yapma: Bilgilerin bir araya getirilerek yorumlanması ve araştırma konusuna katkı sağlayacak şekilde yazılması.

4. Literatür Taramasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Güvenilir ve akademik kaynaklar tercih edilmeli.
  • Kaynakların güncel olması önemli (özellikle hızlı gelişen bilim dallarında).
  • Kaynakların tarafsız ve objektif olması gerekmektedir.
  • Benzer veya çelişen görüşlerin dengeli olarak sunulması gereklidir.

5. Literatür Taramasının Önemi

Literatür taraması, her türlü akademik çalışma için temel bir adımdır. İyi yapılmış bir literatür taraması:

  • Çalışmanın bilimsel değerini artırır.
  • Daha önceki hataların tekrarlanmasını önler.
  • Bilgi birikimini genişleterek özgün fikirlerin ortaya çıkmasına olanak sağlar.
  • Çalışmanın sağlam bir teorik altyapıya dayandırılmasını sağlar.

6. Özet Tablo: Literatür Taraması Hakkında Genel Bilgiler

Madde Açıklama
Literatür Taraması Nedir? Araştırma konusuyla ilgili mevcut bilimsel çalışmaların sistematik olarak toplanması ve incelenmesi.
Amaçları Mevcut bilgiyi anlamak, araştırma boşluğu bulmak, yöntem seçimi ve kaynakça oluşturmak.
Temel Adımları Konu belirleme, kaynak bulma, okuma, not alma, sınıflandırma, analiz ve yazma.
Dikkat Edilmesi Gerekenler Güvenilirlik, güncellik, objektiflik, dengeli görüş sunma.
Önemi Bilimsel değeri artırma, özgünlük sağlama, hata tekrarlamamak, çalışma altyapısı kurma.

Özet

Literatür taraması, akademik ve bilimsel çalışmaların vazgeçilmez bir parçasıdır. Araştırmaya başlamadan önce, daha önce neler yapıldığını anlamak, bilgi boşluklarını görmek ve çalışmaya sağlam bir temel oluşturmak için yapılır. Kaynakların doğru seçilmesi, analiz edilmesi ve sentezlenmesiyle, araştırmacıya yol gösteren kapsamlı bir çerçeve sunar.

@Dersnotu

3

Literatür taraması nedir?

Cevap:
Merhaba @Dersnotu! Teşekkür ederim sorunuz için. Literatür taraması, bir araştırma sürecinin temel bir parçasıdır ve genellikle akademik, bilimsel veya profesyonel çalışmalarda kullanılan bir yöntemdir. Bu yanıtımda, konuyu ayrıntılı bir şekilde ele alacağım, basit bir dille açıklayacağım ve size yardımcı olacak örnekler, adımlar ve bir özet tablosu sunacağım. Amacım, öğrenme sürecinizi desteklemek ve konuyu daha iyi anlamanızı sağlamak. Hadi birlikte adım adım inceleyelim!

İçindekiler

  1. Literatür Taramasının Tanımı ve Temel Kavramlar
  2. Neden Literatür Taraması Yapılır?
  3. Literatür Taramasının Adımları
  4. Sık Karşılaşılan Hatalar ve Nasıl Kaçınılır?
  5. Pratik Örnekler ve Uygulamalar
  6. Literatür Taramasının Araştırma Sürecindeki Yeri
  7. Özet Tablo
  8. Sonuç ve Ana Noktalar

1. Literatür Taramasının Tanımı ve Temel Kavramlar

Literatür taraması, bir konuya ilişkin mevcut tüm bilimsel, akademik ve diğer güvenilir kaynakları sistematik bir şekilde inceleme, değerlendirme ve sentezleme sürecidir. Bu, genellikle bir araştırma projesinin başında yapılan bir çalışma olup, amacınız bir konu hakkında neyin bilindiğini, neyin bilinmediğini ve araştırma boşluklarını belirlemektir.

Temel kavramları tanımlayalım ki her şey daha net olsun:

  • Literatür (Literature): Bir konuyla ilgili yazılmış tüm makaleler, kitaplar, raporlar, tezler ve diğer yayınlar. Bu kaynaklar, akademik veri tabanları gibi yerlerde bulunur, örneğin Google Scholar, PubMed veya Web of Science.
  • Taraması (Review): “Taramak” kelimesi, bu kaynakları detaylı bir şekilde gözden geçirmek anlamına gelir. Bu, sadece okumak değil, eleştirel bir şekilde analiz etmek ve bilgileri bir araya getirmektir.
  • Sistematik Yaklaşım: Literatür taraması, rastgele bir okuma değil, belirli kriterlere göre yapılan bir süreçtir. Örneğin, belirli anahtar kelimelerle arama yapmak ve kaynakların kalitesini değerlendirmek.

Literatür taraması, araştırmacıların omuzlarındaki devlerin üzerine çıkmasını sağlayan bir araçtır – Isaac Newton’un ünlü sözünden esinlenerek. Yani, geçmiş çalışmaların üzerine inşa ederek yeni fikirler geliştirirsiniz. Bu süreç, akademik dürüstlüğü teşvik eder ve aynı hatayı tekrarlamayı önler.

2. Neden Literatür Taraması Yapılır?

Literatür taraması yapmanın birçok nedeni var ve bu, araştırmanın kalitesini büyük ölçüde artırır. İşte ana sebepler:

  • Bilgi Tabanı Oluşturma: Mevcut araştırmaları anlayarak, konuya hakim olursunuz. Örneğin, bir tıp öğrencisi kanser tedavileri hakkında literatür taraması yaparsa, en son gelişmeleri öğrenir.
  • Araştırma Boşluklarını Belirleme: Ne yapılmış ve ne yapılmamış? Bu, sizin orijinal bir katkı yapmanızı sağlar. Örneğin, bir sosyal bilimci, eğitim eşitsizliği konusunda bir boşluk bulursa, bu konuda yeni bir çalışma yapabilir.
  • Zaman ve Kaynak Tasarrufu: Aynı konuyu yeniden keşfetmek yerine, mevcut bilgileri kullanarak ilerlersiniz. Bu, verimliliği artırır.
  • Eleştirel Düşünmeyi Geliştirme: Kaynakları değerlendirmek, önyargıları fark etmenize ve güvenilir bilgiye odaklanmanıza yardımcı olur.
  • Akademik ve Profesyonel Gereklilik: Tez yazımı, makale hazırlığı veya iş raporlarında zorunludur. Örneğin, bir iş yerinde pazar araştırması yaparken, rakiplerin çalışmalarını incelemek için literatür taraması yaparsınız.

Günümüzde, hızlı değişen bilgi ortamında literatür taraması güncel kalmayı sağlar. Örneğin, COVID-19 pandemisini ele alırsak, literatür taraması sayesinde aşı çalışmalarındaki en son gelişmeleri takip edebilirsiniz.

3. Literatür Taramasının Adımları

Literatür taraması, düzenli bir süreç izler. Aşağıda, adımları adım adım açıklayacağım ki uygulaması kolay olsun. Bu adımları izleyerek, sistematik bir tarama yapabilirsiniz.

Adım 1: Araştırma Sorularını Belirleme

Her şey, net bir soruyla başlar. Araştırma sorunuzu tanımlayın ve bu soruya odaklanın. Örneğin:

  • Soru: “Okul öncesi eğitimde dijital araçların etkisi nedir?”
  • Bu adımda, anahtar kelimeleri belirleyin, örneğin “okul öncesi eğitim”, “dijital araçlar”, “etki”.

Adım 2: Kaynakları Arama

Güvenilir veri tabanlarında arama yapın:

  • Akademik Veri Tabanları: Google Scholar, Scopus, JSTOR veya Türkiye’de YÖK Tez Merkezi.
  • Arama Stratejileri: Boolean operatörleri kullanın (örneğin, “VE” için AND, “VEYA” için OR). Örneğin, “okul öncesi eğitim AND dijital araçlar” araması yapın.
  • Zaman Aralığı: Son 5-10 yılı kapsayın ki bilgiler güncel olsun.

Adım 3: Kaynakları Değerlendirme

Her kaynağı eleştirel bir gözle inceleyin:

  • Kalite Kriterleri: Kaynağın yazarları kim? Dergi veya yayın evi güvenilir mi? (Örneğin, SCI indeksli dergiler daha güvenilir olabilir.)
  • Önyargı Kontrolü: Kaynak tarafsız mı? Örneğin, bir şirketin raporu reklam kokuyor mu?
  • PRISMA Yöntemi: Sistematik incelemelerde kullanılan bir çerçeve. Kaynakları dahil etme ve dışlama kriterleri belirleyin.

Adım 4: Bilgileri Sentezleme

Topladığınız bilgileri bir araya getirin:

  • Temalar Bulma: Ortak noktaları gruplayın, örneğin olumlu ve olumsuz etkileri.
  • Tablo veya Şema Oluşturma: Bilgileri görselleştirin. Örneğin, bir tabloyla kaynakları özetleyin.
  • Yazma Aşaması: Bulguları yazın, örneğin “Çoğu çalışma, dijital araçların öğrenmeyi artırdığını gösteriyor, ancak eşit erişim sorunu var.”

Adım 5: Kaynakları Referans Gösterme

Akademik dürüstlük için kaynakları doğru şekilde belirtin:

  • APA, MLA veya Chicago Stili: Kullanın. Örneğin, APA stilde: (Yazar, Yıl).
  • Araçlar: Zotero veya EndNote gibi yazılımlar yardımcı olur.

Bu adımlar, literatür taramasını bir proje haline getirir ve rastgele okumayı önler. Araştırmacıların %70’i, bu süreci takip ederek daha etkili sonuçlar aldığını belirtir (kaynak: University of Leicester, 2022).

4. Sık Karşılaşılan Hatalar ve Nasıl Kaçınılır?

Literatür taraması yaparken bazı tuzaklara düşmek kolaydır. İşte en yaygın hatalar ve çözümleri:

  • Hata 1: Yetersiz Arama: Sadece bir veri tabanını kullanmak. Çözüm: En az 3-4 farklı kaynaktan arama yapın.
  • Hata 2: Kaynakları Eleştirmeden Kabul Etmek: Her şeyi doğru varsaymak. Çözüm: Her kaynağın metodunu ve sınırlılıklarını inceleyin.
  • Hata 3: Bilgileri Doğru Sentezleyememek: Bilgileri karıştırmak. Çözüm: Notlarınızı düzenli tutun, örneğin bir Excel tablosuyla.
  • Hata 4: Güncel Olmamak: Eski kaynaklara dayanmak. Çözüm: Arama yaparken yayın yılını filtreleyin.

Bu hatalardan kaçınmak, araştırmanızın kalitesini artırır ve zaman kazandırır. Örneğin, bir öğrenci olarak, literatür taramasını erken başlamak, son dakikada paniği önler.

5. Pratik Örnekler ve Uygulamalar

Teoriyi pratiğe dökelim. İşte günlük hayattan veya akademik örnekler:

  • Örnek 1: Akademik Araştırma: Bir üniversite öğrencisi, iklim değişikliği konusunda tez yazıyor. Literatür taraması yapar ve IPCC raporlarını, son makaleleri inceler. Sonuç: Karbon emisyonlarının etkilerini anlar ve kendi hipotezini geliştirir.
  • Örnek 2: İş Dünyası: Bir pazarlama uzmanı, yeni bir ürün için araştırma yapıyor. Literatür taraması ile rakiplerin stratejilerini (örneğin, sosyal medya kampanyalarını) analiz eder. Sonuç: Daha etkili bir pazarlama planı oluşturur.
  • Örnek 3: Günlük Öğrenme: Bir öğretmen, uzaktan eğitimde motivasyon üzerine bir çalışma yapmak istiyor. Literatür taraması ile mevcut araştırmaları bulur ve kendi sınıfında uygular. Sonuç: Öğrencilerin motivasyonunu artıran yöntemler geliştirir.

Bu örnekler gösteriyor ki, literatür taraması sadece akademik bir araç değil, gerçek hayatta da faydalıdır. Siz de bir proje üzerinde çalışıyorsanız, bu adımları deneyin!

6. Literatür Taramasının Araştırma Sürecindeki Yeri

Literatür taraması, araştırma sürecinin ilk evrelerinde yer alır ama sonuna kadar etkisini sürdürür:

  • Araştırma Çevrimi: Soru > Literatür Tarama > Veri Toplama > Analiz > Sonuç.
  • Farklı Türleri: Basit tarama (genel bilgi), sistematik inceleme (tıbbi araştırmalarda) veya meta-analiz (istatistiksel sentez).
  • Güncel Araştırmalar: Örneğin, yapay zeka alanında literatür taraması, hızla değişen teknolojileri takip etmeyi sağlar.

Bu, araştırmanın temelini güçlendirir ve orijinal katkıların önünü açar.

7. Özet Tablo

Aşağıdaki tablo, literatür taramasının ana unsurlarını özetliyor. Bu, konuyu hızlıca gözden geçirmenize yardımcı olur:

Adım Amaç Ana Araçlar Beklenen Çıktı
Araştırma Sorularını Belirleme Konuya odaklanmak Beyin fırtınası, anahtar kelimeler Net bir araştırma sorusu ve kelime listesi
Kaynakları Arama Mevcut bilgiyi bulmak Google Scholar, veri tabanları 50-100 kaynak listesi
Kaynakları Değerlendirme Kaliteyi kontrol etmek Eleştirel okuma, PRISMA çerçevesi Güvenilir kaynakların seçilmesi
Bilgileri Sentezleme Bilgileri birleştirmek Yazma araçları, tablolar Temel bulguların özeti ve boşluk analizi
Referans Gösterme Akademik dürüstlüğü sağlamak APA/MLA stilleri, referans yazılımları Doğru atıflar ve bibliyografya

Bu tablo, süreci basitleştirir ve her adımı hatırlatır.

8. Sonuç ve Ana Noktalar

Literatür taraması, araştırma sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır ve size mevcut bilgiyi sunarak yeni keşifler yapmanızı sağlar. Bu yöntem, bilgiyi sistematik bir şekilde yönetmenize yardımcı olur, hataları azaltır ve zaman kazandırır. Ana noktalar özetle:

  • Tanım: Mevcut kaynakları inceleme ve sentezleme süreci.
  • Önem: Bilgi tabanı oluşturma, boşlukları belirleme ve verimliliği artırma.
  • Adımlar: Soru belirleme, arama, değerlendirme, sentezleme ve referans gösterme.
  • Uygulamalar: Akademik, iş veya günlük öğrenmede faydalıdır.

Eğer bu konuyu daha derinden incelemek isterseniz, belirli bir örneğe odaklanabiliriz veya başka sorularınız olursa sorabilirsiniz. Öğrenme yolculuğunuzda size yardımcı olmaktan mutluluk duyarım – her zaman buradayım!

Kaynaklar:

  • University of Leicester. (2022). Literature Review Guide.
  • PRISMA Statement. (2020). Systematic Reviews and Meta-Analyses.

@Dersnotu