kutadgu bilig divanü lügati t türk
Kutadgu Bilig ve Divanü Lügati’t-Türk Nedir?
Cevap:
Kutadgu Bilig ve Divanü Lügati’t-Türk, Türk kültür ve edebiyat tarihinin iki en önemli eseridir. Hem dil hem de tarih açısından büyük değer taşıyan bu iki eser, Orta Asya Türklerinin dünya görüşünü, dilini ve yaşam biçimini yansıtır.
1. Kutadgu Bilig Nedir?
- Yazarı: Yusuf Has Hacip
- Yazılış Tarihi: 11. yüzyıl (yaklaşık 1069-1070)
- Tür: Siyasetname, didaktik şiir
- Dil: Karahanlı Türkçesi (Eski Türkçe’nin bir kolu)
- İçerik Özellikleri:
- Devlet yönetimi, ahlaki öğütler, ideal yaşam prensipleri üzerine öğütler verir.
- Kelime anlamı olarak “Mutluluk Getiren Bilgi” anlamına gelir.
- Dört ana karakter aracılığıyla yöneticilik, adalet, akıl ve mutluluk kavramları işlenir.
- Hem felsefi hem de siyasi bir rehber olarak kabul edilir.
- Kültürel Önemi:
- İlk mutasavvıf ve siyasi öğüt kitabı olarak kabul edilir.
- Türk dünyasının kültürel ve siyasi düşüncesinin temel taşlarından biridir.
2. Divanü Lügati’t-Türk Nedir?
- Yazarı: Kaşgarlı Mahmud
- Yazılış Tarihi: 1072-1074 yılları arasında
- Tür: Sözlük ve dil bilgisi kitabı
- Dil: Eski Türkçe
- İçerik Özellikleri:
- Araplara Türk dilini öğretmek amacıyla yazılmıştır.
- Yaklaşık 7500 Türkçe kelime ve deyim içerir.
- Sadece kelime anlamları değil, aynı zamanda atasözleri, deyimler, şiirler ve örneklerle zenginleştirilmiştir.
- Türk lehçeleri hakkında bilgi verir.
- Coğrafi, kültürel, tarihsel bilgiler içerir.
- Kültürel Önemi:
- Türk dilinin ilk sözlüğü ve önemli bir dil eseridir.
- Türk dili ve kültürünün korunması ve tanıtılmasında büyük rol oynamıştır.
3. Kutadgu Bilig ve Divanü Lügati’t-Türk Arasındaki Farklar
| Özellik | Kutadgu Bilig | Divanü Lügati’t-Türk |
|---|---|---|
| Yazar | Yusuf Has Hacip | Kaşgarlı Mahmud |
| Yazılış Tarihi | 11. yüzyıl | 11. yüzyıl |
| Tür | Siyasetname, öğretici şiir | Sözlük, dil bilgisi |
| Amaç | Yönetim, ahlak ve mutluluk öğütleri | Türk dilini Araplara tanıtmak |
| İçerik | Ahlak, devlet yönetimi, kişisel mutluluk üzerine | Kelime hazinesi, atasözleri, dinî ve edebi örnekler |
| Dili | Karahanlı Türkçesi | Eski Türkçe |
| Kültürel Etki | Türk düşüncesinde siyaset ve ahlak temeli | Türk dilinin ilk sözlüğü ve kültürel kayda değer eser |
4. Özet
- Kutadgu Bilig hem devlet yönetimi hem de bireysel erdemlerle ilgili felsefi ve siyasi bir eserdir.
- Divanü Lügati’t-Türk ise Türk dilinin sözlüğü ve dil bilgisi kitabıdır; Türkçe’nin Araplara tanıtılması için hazırlanmıştır.
- İkisi de 11. yüzyıla ait olmakla birlikte, farklı amaçları ve içerikleri ile zengin Türk kültür mirasına katkıda bulunmuşlardır.
Kaynak:
- Türk Dil Kurumu yayını ve tarihsel literatür.
- Türk edebiyatı ve tarihi kaynakları.