bilimsel araştırmalarda bilim insanlarının uyması gereken kurallar ve üstlendikleri sorumluluklar nelerdir
güvenilir kaynaktan alınıp kaynak adı verilirse sevinirim
Bilimsel araştırmalarda bilim insanlarının uyması gereken kurallar ve üstlendikleri sorumluluklar nelerdir?
Cevap: Bilimsel araştırmalarda bilim insanlarının belirli etik kurallara uyması ve önemli sorumluluklar üstlenmeleri gerekir. İşte bu kurallardan ve sorumluluklardan bazıları:
1. Etik Araştırma İlkeleri
- Dürüstlük: Bilim insanları, bulgularını raporlarken ve yayınlarken dürüst olmalıdır. Yanıltıcı bilgi vermek ya da verileri çarpıtmaktan kaçınmalıdırlar.
- Tarafsızlık: Kişisel veya maddi çıkarların bilimsel araştırmaları etkilemesine izin verilmemelidir.
- Veri Bütünlüğü: Toplanan veriler doğru bir şekilde kaydedilmeli, korunmalı ve gerektiğinde başkalarıyla paylaşılmalıdır.
- Sorumluluk: Araştırma sürecindeki tüm adımların doğruluğundan ve güvenilirliğinden sorumlu olunmalıdır.
2. İnsan ve Hayvan Hakları
- İnsan Denekler: Araştırmada insanlar yer alıyorsa, katılımcılardan açık rıza alınmalı ve gizlilik ilkelerine saygı gösterilmelidir.
- Hayvan Hakları: Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, gereksiz acı ve stresten kaçınılmalı ve etik kurallara uyulmalıdır.
3. Yayın ve Telif Hakları
- Bilimsel sonuçlar yayınlanırken intihalden (başka birisinin eserini kopyalamaktan) kaçınılmalı ve uygun şekilde referans verilmelidir.
- İş birliği yapılan kişiler ve kaynaklar doğru bir şekilde belirtilmelidir.
4. Çevresel ve Toplumsal Sorumluluk
- Araştırmaların çevre üzerindeki olası olumsuz etkileri göz önünde bulundurulmalı ve bu etkiler en aza indirilmelidir.
- Toplum üzerinde etkisi olabilecek araştırmalar şeffaf bir şekilde yürütülmeli ve toplumun bilgisine sunulmalıdır.
Önerilen Güvenilir Kaynak: Yükseköğretim Kurulu (YÖK) veya Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) gibi kurumların etik rehberleri bu konulara dair ayrıntılı bilgiler sunabilir.
Özet: Bilim insanları, bilimsel araştırmalarda dürüstlük, tarafsızlık, veri bütünlüğü gibi etik kurallara ve insan/hayvan haklarına uymak, yayın ve telif haklarına saygı göstermek, çevresel ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlüdür. Bu kuralların ayrıntıları genellikle akademik ve devlet kurumlarının etik rehberlerinde bulunabilir.