Tablodaki boşluklara etkileşen türleri nasıl yazılır?
Answer:
Aşağıdaki tabloda verilen tanecik çiftleri arasındaki etkileşim türlerini (indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol, dipol-dipol, hidrojen bağı, iyon-dipol, iyon-indüklenmiş dipol vb.) belirlerken şu adımları izleriz:
-
Taneciklerin Yapısını İnceleme
- Tanecikler iyon mu (örneğin Na⁺, Mg²⁺ vb.), polar molekül mü (örneğin H2O, HF, NH3 vb.), apolar (nonpolar) molekül mü (örneğin N2, O2, CH4, BH3, CO2, Cl2 vb.) yoksa soy gaz (He, Ne, Ar vb.) mı?
- Polar moleküller kendi aralarında dipol-dipol veya hidrojen bağı (eğer H-F, H-O ya da H-N bağı içeriyorsa) tipi etkileşim gösterir.
- Apolar moleküller ve soy gazlar kendi aralarında indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol (Londra kuvvetleri) etkileşimi gösterir.
- İyonik taneciklerle (Na⁺, Mg²⁺ vb.) polar moleküller etkileşince iyon-dipol, iyonik taneciklerle apolar moleküller etkileşince ise iyon-indüklenmiş dipol türü etkileşim görülür.
-
Her Bir Çift için Tür Belirleme
Aşağıda, sıklıkla sorulan örnek çiftler için etkileşim türleri verilmiştir. Sizin tablonuzda da benzer mantıkla doldurabilirsiniz:-
N₂ … O₂
- İkisi de apolar (nonpolar) moleküllerdir.
- Etkileşim Türü: Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol (Londra kuvvetleri).
-
Na … H₂O
- Na metal atomu suda iyon hâline (Na⁺) geçer, H2O polar bir moleküldür.
- Etkileşim Türü: İyon – dipol (Na⁺ ile H2O arasında).
-
CH₄ … HF
- CH4 apolar bir molekül, HF ise polar ve hatta hidrojen bağlayıcı özelliğe sahip.
- CH4 üzerinde kalıcı dipol yoktur. HF polar olduğu için CH4’te geçici bir dipol (indüklenme) yaratır.
- Etkileşim Türü: Dipol – indüklenmiş dipol.
-
He … He
- He soy gazdır, apolar özelliktedir.
- Etkileşim Türü: Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol.
-
O₂ … O₂
- Her iki molekül de apolardır.
- Etkileşim Türü: Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol.
-
Mg²⁺ … CO₂
- Mg²⁺ bir iyondur, CO2 apolar bir moleküldür.
- Etkileşim Türü: İyon – indüklenmiş dipol.
-
He … Ne
- İkisi de soy gazdır, apolar.
- Etkileşim Türü: Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol.
-
CO … BH₃
- CO polar bir molekül (C≡O arasında kısmen kutupluluk var).
- BH3 apolardır.
- Etkileşim Türü: Dipol – indüklenmiş dipol.
-
NH₃ … HF
- NH3 ve HF her ikisi de polar; üstelik her ikisinde de N-H ve H-F bağı bulunarak hidrojen bağını mümkün kılar.
- Etkileşim Türü: Hidrojen bağları (aynı zamanda dipol-dipol etkileşimi).
-
CH₄ … CH₄
- CH4 apolar moleküllerdir.
- Etkileşim Türü: Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol.
-
Cl₂ … H₂O
- Cl2 apolar, H2O ise polardır.
- Etkileşim Türü: Dipol – indüklenmiş dipol.
-
H₂S … H₂S
- H2S polar bir moleküldür ancak HF/H2O/NH3 gibi güçlü hidrojen bağları oluşturmaz (S-H bağları, F/O/N kadar elektronegatif değildir).
- Etkileşim Türü: Dipol – dipol (zayıf hidrojen bağı yoktur).
-
Örnek Özet Tablo
| Tanecik Çifti | Tanecik Tipi | Etkileşim Türü |
|---|---|---|
| N₂ … O₂ | Apolar – Apolar | Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol |
| Na … H₂O | İyon (Na⁺) – Polar | İyon – dipol |
| CH₄ … HF | Apolar – Polar (H bağı yapabilir) | Dipol – indüklenmiş dipol |
| He … He | Soy gaz – Soy gaz | Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol |
| O₂ … O₂ | Apolar – Apolar | Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol |
| Mg²⁺ … CO₂ | İyon – Apolar | İyon – indüklenmiş dipol |
| He … Ne | Soy gaz – Soy gaz | Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol |
| CO … BH₃ | Polar – Apolar | Dipol – indüklenmiş dipol |
| NH₃ … HF | Polar (H bağı) – Polar (H bağı) | Hidrojen bağı (dipol-dipol da içerir) |
| CH₄ … CH₄ | Apolar – Apolar | Indüklenmiş dipol – indüklenmiş dipol |
| Cl₂ … H₂O | Apolar – Polar | Dipol – indüklenmiş dipol |
| H₂S … H₂S | Polar – Polar | Dipol – dipol |
Kısa Özet
• Polar moleküller kendi aralarında dipol-dipol ya da hidrojen bağı kurar (H-F, H-O, H-N).
• Apolar moleküller ve soy gazlar aralarında indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol (Londra kuvvetleri) etkileşimi gösterir.
• İyonik tanecik (Na⁺, Mg²⁺ vb.) + Polar molekül (H2O gibi) = iyon-dipol etkileşimi.
• İyonik tanecik (Na⁺, Mg²⁺ vb.) + Apolar molekül (CH4, CO2 gibi) = iyon-indüklenmiş dipol etkileşimi.