kanda ikter nedir
Kanda ikter nedir?
Cevap:
Kanda ikter, tıbbi dilde sarı hastalık veya sarılık olarak da bilinen bir durumdur. İkter, vücutta bilirubin maddesinin kan dolaşımında aşırı birikmesi sonucu ortaya çıkan bir klinik bulgudur. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sırasında oluşan ve normalde karaciğer tarafından işlenip safrayla atılan sarı renkli bir pigmenttir. Karaciğerin ya da safra yollarının çeşitli sebeplerle işlevini yerine getirememesi veya kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı, kanda bilirubin seviyesinin yükselmesine (hiperbilirubinemi) yol açar ve bu da cilt, göz akları ve mukozalarda sararma (ikter) şeklinde kendini gösterir.
İkterin Temel Bilgileri
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Tanım | Kanda bilirubin birikimi nedeniyle cilt ve göz aklarında sararma |
| Bilirubin | Kırmızı kan hücresi yıkımı sonucu oluşan sarı pigment |
| Normal Süreç | Bilirubin karaciğerden işlenip safra yoluyla atılır |
| İkterin Görülme Nedenleri | Karaciğer hastalıkları, safra yolu tıkanıklığı, kırmızı kan hücrelerinin yıkım hızının artması |
| Belirtiler | Cilt ve göz aklarında sararma, koyu renk idrar, açık renk dışkı, kaşıntı, halsizlik |
İkterin Nedenleri
-
Pre-hepatik (Karaciğer öncesi) nedenler:
- Kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı (hemoliz)
- Örneğin: Hemolitik anemiler, bazı enzim eksiklikleri (G6PD eksikliği)
-
Hepatik (Karaciğer kaynaklı) nedenler:
- Karaciğer hücrelerinin bilirubini işleyememesi
- Örneğin: Viral hepatit, alkolik hepatit, siroz, karaciğer kanserleri
-
Post-hepatik (Karaciğer sonrası) nedenler:
- Safra yollarında tıkanıklık, safra akımının engellenmesi
- Örneğin: Safra taşı, safra kanalı tümörleri, pankreas başı tümörü
İkterin Belirtileri
- Ciltte ve göz aklarında sararma
- İdrarın koyu renk olması
- Dışkının açık renkli olması
- Kaşıntı
- Yorgunluk, halsizlik gibi genel rahatsızlık halleri
İkter Nasıl Teşhis Edilir?
- Kan testleri: Total ve direkt/indirekt bilirubin seviyeleri ölçülür.
- Karaciğer fonksiyon testleri: ALT, AST, ALP, GGT gibi enzim seviyeleri değerlendirilir.
- Ultrason, MRCP, ERCP: Safra yolları ve karaciğerin görüntülenmesi için kullanılır.
- Diğer tetkikler: Hemolitik anemi testleri, viral hepatit markerları vb.
Kısaca Özet Tablo
| Kategori | Açıklama |
|---|---|
| İkter Tanımı | Kanda bilirubin yükselmesi sonucu sararma |
| Temel Sebepler | Hemoliz, karaciğer hastalıkları, safra yolu tıkanıklığı |
| Bilirubin Tipleri | İndirekt (çözünmeyen), direkt (çözünür) bilirubin artışı |
| Belirtiler | Sarılık, koyu idrar, açık renk dışkı, kaşıntı |
| Tedavi | Sebebe yönelik (örneğin, safra taşının çıkarılması, karaciğer hastalıklarının tedavisi) |
Sonuç
Kanda ikter, bilirubin metabolizmasındaki bozukluklar nedeniyle ortaya çıkan ve klinikte sararma ile kendini gösteren önemli bir sağlık bulgusudur. Tedavi, ikterin altında yatan sebebe göre değişir ve erken tanı hayat kurtarıcı olabilir. Sararma fark edildiğinde mutlaka doktora başvurmak gerekir.